Wetenschappers van het U.S. Geological Survey’s (USGS) Yellowstone Volcano Observatory poehpen deze zorgwekkende memes altijd af, maar dat betekent niet dat onderzoekers de mogelijke gevolgen van een superuitbarsting negeren. Wetenschappers voorspellen niet alleen de schade, maar houden het gebied ook voortdurend in de gaten op tekenen van ondergronds tunnelend gesmolten gesteente. Wetenschappers bestuderen superuitbarstingen uit het verleden en kleinere vulkaanuitbarstingen om te voorspellen wat er zou gebeuren als de Yellowstone vulkaan zou ontploffen.
Hier een diepere kijk op de vraag of de Yellowstone vulkaan een wereldwijde catastrofe zou ontketenen.
Probing Yellowstone’s past
Het grootste deel van Yellowstone National Park ligt in drie elkaar overlappende caldera’s. De ondiepe, komvormige depressies ontstonden toen een ondergrondse magmakamer bij Yellowstone uitbarstte. Elke keer spuwde er zoveel materiaal uit dat de grond naar beneden stortte en er een caldera ontstond. De enorme uitbarstingen vonden 2,1 miljoen, 1,3 miljoen en 640.000 jaar geleden plaats. Deze uitbarstingen uit het verleden zijn een aanwijzing om te begrijpen wat er zou gebeuren bij een nieuwe mega-explosie van Yellowstone.
Als een toekomstige superuitbarsting op zijn voorgangers lijkt, dan zal stromende lava niet zo’n grote bedreiging vormen. De oudere lavastromen van Yellowstone zijn volgens de USGS nooit veel verder gekomen dan de grenzen van het park. Vulkanologen maken zich vooral zorgen over door de wind uitgestoten as. Stel je een cirkel voor van ongeveer 500 mijl (800 kilometer) in doorsnee rondom Yellowstone; studies suggereren dat de regio binnen deze cirkel meer dan 4 inch (10 centimeter) as op de grond zou kunnen zien, rapporteerden wetenschappers 27 augustus 2014 in het tijdschrift Geochemistry, Geophysics, Geosystems.
De as zou behoorlijk verwoestend zijn voor de Verenigde Staten, voorspellen wetenschappers. De fall-out zou een kortstondige vernietiging van de landbouw in het Midwesten omvatten, en rivieren en beken zouden verstopt raken door grijze smurrie.
Mensen die in het noordwesten van de Stille Oceaan wonen, zouden ook kunnen stikken in de fall-out van Yellowstone.
“Mensen die bovenwinds van uitbarstingen wonen, moeten zich zorgen maken over de grote,” zei Larry Mastin, een USGS-vulkanoloog en hoofdauteur van de asstudie uit 2014. Grote uitbarstingen brengen vaak reusachtige parapluwolken voort die as over het halve continent in de wind duwen, aldus Mastin. Deze wolken krijgen hun naam omdat de brede, platte wolk boven de vulkaan op een paraplu lijkt. “Een parapluwolk verandert fundamenteel hoe as wordt verspreid,” zei Mastin. Maar Californië en Florida, waar de meeste groenten en fruit van het land worden geteeld, zouden slechts een stofje as zien. De resulterende afkoeling van het klimaat zou tot tien jaar kunnen duren. De tijdelijke klimaatverschuiving zou de neerslagpatronen kunnen veranderen en, samen met strenge vorst, wijdverspreide oogstverliezen en hongersnood kunnen veroorzaken.
Maar een megablast in Yellowstone zou het leven op aarde niet uitroeien. Er waren geen uitroeiingen na de laatste drie enorme uitbarstingen, noch hebben andere supererupties in de laatste paar miljoen jaar tot uitroeiingen geleid.
“Gaan we allemaal dood als Yellowstone uitbarst? Het antwoord is vrijwel zeker nee”, zegt Jamie Farrell, een Yellowstone-expert en assistent-onderzoeker aan de Universiteit van Utah. “Er zijn in de afgelopen paar miljoen jaar heel wat supererupties geweest, en we zijn er nog steeds.”
Wetenschappers zijn het er echter over eens dat er nog veel te leren valt over de wereldwijde effecten van supererupties. Het probleem is dat deze massale uitbarstingen zeldzaam zijn en slechts één of twee keer per miljoen jaar ergens op aarde toeslaan, zo bleek uit een studie. “We weten uit het geologisch bewijsmateriaal dat dit enorme uitbarstingen waren, maar de meeste vonden lang genoeg in het verleden plaats zodat we niet veel details hebben over wat de gevolgen ervan waren,” zei Mastin. “Deze gebeurtenissen zijn zo zeldzaam geweest dat ons advies is geweest om ons er geen zorgen over te maken.”
Een veel waarschijnlijker schadescenario komt van de minder voorspelbare gevaren – grote aardbevingen en hydrothermale ontploffingen in de gebieden waar toeristen rondzwerven. “Deze vormen een enorm gevaar en kunnen een enorme impact hebben op mensen,” zei Farrell.
Berichten over supereruptie zijn overdreven
De menselijke beschaving zal een supereruptie zeker overleven, dus laten we nog een mythe ontkrachten. Er is geen poel van gesmolten rots kolkend onder Yellowstone’s iconische geisers en modderpotten. De aardkorst en aardmantel onder Yellowstone zijn weliswaar heet, maar meestal vast, met verspreid kleine zakken gesmolten gesteente, als water in een spons. Ongeveer 9 procent van de hete klodder is gesmolten, en de rest is vast, meldden wetenschappers op 15 mei 2015 in het tijdschrift Science. Deze magmakamer rust tussen 3 tot 6 mijl (5 tot 10 km) onder het park.
Estimates variëren, maar een magmakamer moet mogelijk ongeveer 50 procent smelt bereiken voordat gesmolten gesteente zich verzamelt en zich een weg naar buiten dwingt. “Het ziet er op dit moment niet naar uit dat het magmareservoir klaar is voor een uitbarsting,” zei Farrell, co-auteur van de studie uit 2015 in het tijdschrift Science.
Hoe meten onderzoekers het magma? Seismische golven reizen langzamer door heet of gedeeltelijk gesmolten gesteente dan door normaal gesteente, dus wetenschappers kunnen zien waar het magma is opgeslagen, en hoeveel er is, door in kaart te brengen waar seismische golven langzamer reizen, zei Farrell.
Het magma-opslaggebied neemt ook niet in omvang toe, althans zolang wetenschappers de ondergrondse van het park hebben gemonitord. “Het is altijd zo groot geweest, we kunnen het alleen steeds beter zien”, aldus Farrell.
Waarschuw kleine uitbarstingen
Zoals bij het in kaart brengen van het magma, wordt de wetenschap van het voorspellen van vulkaanuitbarstingen steeds beter. De meeste wetenschappers denken dat magma-opbouw al weken, misschien jaren, voor een grote Yellowstone-uitbarsting waarneembaar is. Waarschuwingssignalen zijn onder meer duidelijke aardbevingszwermen, gasuitstoot en snelle bodemvervorming. Iemand die van deze waarschuwingssignalen op de hoogte is, zou vandaag de dag naar het park kunnen kijken en denken: “Wow, er is iets vreemds aan de hand!” Yellowstone is een levende vulkaan, en er zijn altijd kleine aardbevingen die trillingen veroorzaken, en er sijpelt gas uit de grond. De vulkaan ademt zelfs – het grondoppervlak zwelt op en zakt wanneer gassen en vloeistoffen zich door het vulkanische “loodgieterssysteem” onder het park bewegen.
Maar het dagelijkse schudden in het park voorspelt geen onheil. Het Yellowstone Volcano Observatory heeft volgens het USGS nog nooit waarschuwingssignalen van een op handen zijnde uitbarsting in het park gezien.
Waar zoeken wetenschappers naar? Ten eerste, de kenmerkende aardbevingen veroorzaakt door bewegend gesmolten gesteente. Ondergronds tunnelend magma veroorzaakt seismische signalen die anders zijn dan die welke door breuklijnen worden opgewekt. “We zouden aardbevingen zien die in een patroon bewegen en steeds ondieper worden,” zei Farrell. Om meer te weten te komen over de aardbevingspatronen waar je naar moet zoeken, kijk je nog eens naar de uitbarsting van de Bardarbunga vulkaan in IJsland in 2014. Zowel amateurs als experts “keken” hoe het magma van Bardarbunga ondergronds steeg door aardbevingen te volgen. De uiteindelijke doorbraak aan de oppervlakte werd vrijwel onmiddellijk aangekondigd op Twitter en andere sociale media. Net als bij IJsland zijn alle seismische gegevens van Yellowstone openbaar toegankelijk via het Yellowstone Volcano Observatory van de U.S. Geological Survey en de Universiteit van Utah.
“We zouden een goed idee hebben dat magma zich verplaatst naar de ondiepe diepten,” zei Farrell. “Het komt erop neer dat we niet weten wanneer of of het opnieuw zal uitbarsten, maar we zouden voldoende waarschuwing hebben.”
Volg ons @livescience, Facebook & Google+. Origineel artikel op Live Science.
Recent news
Geef een antwoord