Waar gaat de site dan over?
Restricted Data is een blog over de geschiedenis van kernwapens en de inspanningen die beleidsmakers en wetenschappers zich hebben getroost om deze geschiedenis geheim te houden. De auteur is Alex Wellerstein, wetenschapshistoricus aan het Stevens Institute of Technology in New Jersey (VS). Op zijn CV staat onder meer dat hij een jaar lang “Edward Teller Graduate Fellow in Science and Security Studies” is geweest bij het Amerikaanse ministerie van Energie (“nog steeds mijn beste functietitel”, schrijft hij). Wellerstein’s academische onderzoeksinteresses liggen in hetzelfde gebied, maar in de blog schrijft hij voor een algemeen publiek.
Wat zijn enkele van de onderwerpen die worden behandeld?
De meeste berichten op Restricted Data gaan over gebeurtenissen uit de jaren 1940 en 1950, zoals het Manhattan Project om de eerste atoomwapens te bouwen en de Amerikaanse en Sovjet-waterstofbomproeven. In de afgelopen tien jaar zijn veel voorheen geheime documenten met betrekking tot deze periode vrijgegeven, en er komen er steeds meer bij. Wellerstein is ook geïnteresseerd in minder goed bestudeerde aspecten van de nucleaire geschiedenis. Een recente post (met de pakkende titel “How to die at Los Alamos”) richt zich op de veiligheid op het werk in het wapenlaboratorium in oorlogstijd, terwijl een andere klaagt over het gebruik van valse “paddestoelwolk” foto’s (en hun bijbehorende fysieke onnauwkeurigheden) in boeken.
Nog iets anders van belang?
Naast de blog zelf, heeft Wellerstein ook een tool gebouwd, Nukemap genaamd, die modelleert wat er zou gebeuren als een nucleair apparaat op een bepaalde locatie zou exploderen. Gebruikers van Nukemap kunnen de opbrengst van het apparaat specificeren (in kiloton), het type explosie (luchtontploffing of oppervlakte) en een paar andere parameters, en ook kiezen waar de explosie plaatsvindt. Vanuit politiek oogpunt is het misschien geruststellend te weten dat, indien een “ruw nucleair terreurwapen” met een explosievermogen van 0,1 kiloton in het centrum van een stad ontploft, weinig of geen mensen door de explosie zelf zullen omkomen en dat snelle medische verzorging het leven van de meeste stralingsslachtoffers zou redden. Maar het is heel wat anders om naar een kaart te kijken met je eigen huis als middelpunt, en je voor te stellen wat zelfs een “klein” nucleair incident zou doen met bekende mensen en monumenten in de buurt.
Waarom zou ik het bezoeken?
Voor degenen die meer willen weten over de geschiedenis van kernwapens, biedt Wellerstein’s blog een toegankelijke introductie tot een breed scala van “wetenschap en samenleving” onderwerpen, van de moraliteit van de atoombombardementen op Hiroshima en Nagasaki tijdens de Tweede Wereldoorlog tot de gezondheidsrisico’s van radioactieve fallout van latere kernproeven. Maar wat misschien nog belangrijker is, is dat Restricted Data een goede herinnering is aan het feit dat historici, net als wetenschappers, gegevens analyseren, die gebruiken om theorieën op te stellen, en die theorieën vervolgens toetsen aan nieuwe feiten die aan het licht komen. Het vrijgeven van ooit geheime documenten maakt deel uit van dit historisch-wetenschappelijk proces, en het lezen van Restricted Data zal je helpen inzien hoe de perceptie van ons wetenschappelijk verleden aan het veranderen is.
Kunt u mij een voorbeeld van een citaat geven?
Uit een bericht over de eerste Sovjet test van de waterstofbom: “De volgeladen Tu-16 bommenwerper moest afbreken toen de testlocatie onverwacht werd bedekt door wolken, waardoor ze het richtpunt niet konden zien en de optische diagnosesystemen onbruikbaar werden. Het vliegtuig kreeg opdracht te landen, alleen had het nu een volledig bewapende experimentele H-bom aan boord. Men was bezorgd dat als het neerstortte, dit zou kunnen resulteren in een nucleaire ontploffing… die het vliegveld en een nabijgelegen stad zou vernietigen. Het vliegveld was inmiddels dichtgevroren. Igor Kurchatov, de belangrijkste Sovjet wetenschapper op het gebied van kernwapens, reed zelf naar het vliegveld om het te bekijken. Sacharov verzekerde hem dat zelfs als het neerstortte, de kans op een nucleaire ontploffing klein was. Een legereenheid op het vliegveld werkte snel aan het vrijmaken van de landingsbaan, en dus gaf Kurchatov het vliegtuig opdracht te landen. Het deed dat met succes. Koetsjatov ontmoette de bemanning op het veld, ongetwijfeld opgelucht. Sacharov herinnert zich dat hij zei: “Nog één zo’n test en ik ga met pensioen. Wat Sacharov betreft, hij noemde het ‘een zeer lange dag’.”
- Geniet van de rest van het aprilnummer 2015 van Physics World in ons digitale tijdschrift of via de Physics World-app voor elke iOS- of Android-smartphone of -tablet. Lidmaatschap van het Institute of Physics vereist
Geef een antwoord