Europa is de kleinste van de Galileïsche manen van Jupiter, en de zesde natuurlijke satelliet die het dichtst bij de planeet staat. Galileo Galilei ontdekte Europa samen met Io, Ganymedes en Callisto. Ondanks dat het de kleinste van de Galileïsche manen is, is het nog steeds een van de grootste manen in ons zonnestelsel.
Wanneer werd Europa ontdekt?
Europa werd officieel ontdekt door Galileo Galilei op 8 januari 1610, samen met de andere Galileïsche manen van Jupiter. Het is echter mogelijk dat hij al op 7 januari werd gevonden. Galileo had een telescoop met een laag vermogen en kon Europa pas op 8 januari van Io onderscheiden.
De ontdekking van Europa en de andere manen van Jupiter had niet alleen astronomische maar ook religieuze implicaties. De ontdekking van de Galileïsche manen leidde tot het inzicht dat de planeten in ons zonnestelsel rond de zon draaien, in plaats van het heelal rond de aarde.
Toen Galileo Europa en de andere manen van Jupiter voor het eerst ontdekte, vernoemde hij ze naar een machtige Italiaanse Medici-familie en noemde hij ze de Mediceïsche planeten. Galileo noemde elk van de manen numeriek: I, II, III en IV. Europa werd Jupiter II genoemd. Dit numerieke systeem werd gebruikt tot halverwege de jaren 1800, toen de satellieten hun mythologische namen kregen. Men besloot dat dit het beste was, omdat het numerieke systeem erg verwarrend zou worden naarmate nieuwe manen werden ontdekt.
Hoe komt Europa aan zijn naam?
De maan werd genoemd naar Europa, dochter van de koning van Tyrus, een Fenicische edelvrouw in de Griekse mythologie. Alle Galileïsche satellieten, Europa is vernoemd naar een geliefde van Zeus, de Griekse versie van Jupiter. In de Griekse Mythologie werd Europa een koningin van Kreta nadat ze door Zeus het hof was gemaakt.
Baanfeiten
- Europa draait in 3,5 dagen rond Jupiter.
- De baan van de maan is elliptisch en door deze baan varieert Europa’s afstand tot Jupiter.
- Europa wordt door Jupiters zwaartekracht op zijn plaats gehouden, waardoor één hemisfeer altijd naar de planeet is gericht.
- Europa’s elliptische baan zorgt ervoor dat de nabije kant veel meer Jupiters zwaartekracht voelt dan de verre kant.
Fysische feiten
- Europa is de zesde grootste maan en het vijftiende grootste object in het Zonnestelsel.
- Europa is de kleinste van de Galileïsche manen die door Galileo is ontdekt.
- Europa’s oppervlak bestaat uit bevroren water en is de gladste in het Zonnestelsel.
- Er zijn zeer weinig geologische kenmerken (bergen of kraters) op het oppervlak van Europa.
- Europa’s meest opvallende geologische kenmerken op het oppervlak zijn donkere lijnen die kriskras over het gehele oppervlak lopen, lineae genoemd. Wetenschappers denken dat de lineae ontstaan doordat warm ijs het oppervlak bereikt en het oppervlak van de maan zich opent om de warme lagen eronder bloot te leggen.
- Het oppervlak van de maan is naar schatting slechts 40 tot 90 miljoen jaar oud; andere oppervlakken van Jupiter manen worden geschat op miljarden jaren oud.
- Europa is 4.5 miljard jaar oud, wat veel ouder is dan zijn oppervlak.
- Straling op Europa is hoog met 5400 mSv (540 rem) per dag en zou een mens in één dag kunnen doden.
- Wetenschappers hebben voorgesteld dat er een wereldwijde oceaan van zout water 100 km (60 mi) onder het ijzige oppervlak van de maan ligt. De oceaan ontstaat door de getijdenwerking (getijdeverwarming) tussen Jupiter en Europa, die het ijs onder het maanoppervlak in vloeibare vorm houdt.
- Als het bestaan van de zoute oceaan wordt bewezen, dan is het een van de meest veelbelovende plaatsen waar wetenschappers leven kunnen vinden in ons zonnestelsel.
- Als de oceaan onder het oppervlak inderdaad bestaat, dan zou dat kunnen betekenen dat Europa twee keer zoveel water heeft als de oceanen op aarde.
- Europa heeft een ijle atmosfeer die voornamelijk uit zuurstof bestaat.
- Europa’s gemiddelde oppervlaktetemperatuur is -160 °C (of -260 °F), waardoor het ijzige oppervlak van de maan bevroren en zo hard als graniet blijft.
Expedities naar Europa Feiten
- In 1973 maken Pioneer 10, en zijn zustermissie Pioneer 11 (1974), beide close-up metingen van Europa en de andere Galileïsche manen rond Jupiter.
- Voyager 1 maakt gegevens van Europa tijdens een flyby van de maan in maart 1979, en Voyager 2 maakt verdere momentopnamen. De beelden van deze missies hebben wetenschappers ertoe gebracht te veronderstellen dat Europa een oceaan onder het oppervlak heeft.
- De ruimtesonde Galileo heeft meer gedetailleerde beelden en gegevens van de Galileï-manen opgeleverd dan welke ruimtemissie dan ook.
- In 2007 heeft de missie New Horizon, op weg naar de buitenranden van ons zonnestelsel, nog meer beelden van Europa gemaakt tijdens een fly-by.
- In mei 2015 kondigde de NASA de ontwikkeling aan van de Europa Clipper, die als missie heeft de mogelijkheid van leven op de maan te onderzoeken.
Jupiter II
Europa (“yoo ROH puh”) is de zesde van de bekende satellieten van Jupiter en de vierde grootste; het is de tweede van de Galileïsche manen. Europa is iets kleiner dan de maan van de aarde.
orbit: 670,900 km from Jupiter diameter: 3138 km mass: 4.80e22 kg
Europa was een Fenicische prinses die door Zeus, die de gedaante van een witte stier had aangenomen, naar Kreta werd ontvoerd en door hem de moeder van Minos werd.
Ontdekt door Galileo en Marius in 1610.
Europa en Io zijn qua bulksamenstelling enigszins vergelijkbaar met de aardse planeten: voornamelijk samengesteld uit silicaatgesteente. In tegenstelling tot Io heeft Europa echter een dunne buitenlaag van ijs. Recente gegevens van Galileo geven aan dat Europa een gelaagde interne structuur heeft, misschien met een kleine metalen kern.
Maar Europa’s oppervlak lijkt in het geheel niet op iets in het binnenste zonnestelsel. Het is buitengewoon glad: er zijn maar weinig kenmerken van meer dan een paar honderd meter hoog gezien. De opvallende markeringen lijken slechts albedo kenmerken te zijn met een zeer laag reliëf.
Er zijn zeer weinig kraters op Europa; slechts drie kraters groter dan 5 km in diameter zijn gevonden. Dit lijkt te wijzen op een jong en actief oppervlak. De Voyagers hebben echter slechts een fractie van het oppervlak met hoge resolutie in kaart gebracht. De precieze ouderdom van Europa’s oppervlak is een open vraag.
De beelden van Europa’s oppervlak lijken sterk op beelden van zee-ijs op Aarde. Het is mogelijk dat zich onder het ijs op Europa’s oppervlak een laag vloeibaar water bevindt, misschien wel 50 km diep, die vloeibaar wordt gehouden door door getijden opgewekte warmte. Als dat zo is, zou het de enige plek in het zonnestelsel zijn, behalve de aarde, waar vloeibaar water in significante hoeveelheden bestaat.
Europa’s meest opvallende aspect is een reeks donkere strepen die kriskras over de hele aardbol lopen. De grotere zijn ongeveer 20 km breed met diffuse buitenranden en een centrale band van lichter materiaal. De jongste theorie over hun oorsprong is dat zij zijn ontstaan door een reeks vulkanische uitbarstingen of geisers.
Uit recente waarnemingen met de HST blijkt dat Europa een zeer ijle atmosfeer (1e-11 bar) heeft die uit zuurstof bestaat. Van de vele manen in het zonnestelsel is van slechts vijf andere (Io, Ganymedes, Callisto, Titan en Triton) bekend dat ze een atmosfeer hebben. In tegenstelling tot de zuurstof in de atmosfeer van de aarde, is die van Europa vrijwel zeker niet van biologische oorsprong. Hij ontstaat waarschijnlijk door zonlicht en geladen deeltjes die op Europa’s ijzige oppervlak vallen en waterdamp produceren die vervolgens in waterstof en zuurstof wordt gesplitst. De waterstof ontsnapt en de zuurstof blijft achter.
De Voyagers hebben Europa niet goed kunnen zien. Maar het is een van de belangrijkste aandachtspunten van de Galileo-missie. De beelden van Galileo’s eerste twee ontmoetingen met Europa lijken eerdere theorieën te bevestigen dat Europa’s oppervlak heel jong is: er zijn heel weinig kraters te zien en er is duidelijk sprake van enige activiteit. Er zijn gebieden die veel lijken op pakijs op poolzeeën tijdens voorjaarsdooi op aarde. De precieze aard van Europa’s oppervlak en inwendige is nog niet duidelijk, maar er zijn nu sterke aanwijzingen voor een ‘oceaan’ onder de oppervlakte.
Galileo heeft ontdekt dat Europa een zwak magnetisch veld heeft (misschien 1/4 van de sterkte van Ganymedes). En het interessantste is dat dit veld periodiek varieert als het door het enorme magnetische veld van Jupiter gaat. Dit is een zeer sterk bewijs dat er een geleidend materiaal onder Europa’s oppervlak is, waarschijnlijk een zoute oceaan.
Meer over Europa
- meer foto’s
- Europa van Satellites of the Outer Planets
- Europa Fact Sheet van JPL
- Europa geologie, leuk artikel van PSRD
- Europa Ice Clipper, een voorgestelde missie voor het terugsturen van monsters
- Europa Ocean Explorer, een ander project in de ontwerpfase
- veel meer links
Openstaande kwesties
- Hoe dik is het ijs aan het oppervlak? Is er vloeibaar water onder? Het voorgestelde Jupiter Icy Moons Orbiter ruimtevaartuig kan daar achter komen.
- Wat zijn de oppervlakte strepen? Hoe zijn ze gevormd?
- Waarom is het oppervlak zo glad?
- Wordt Europa net als Io verwarmd door getijdenwrijving? Hoe sterk? Is er vulkanisme, misschien verborgen onder het ijs?
- De mogelijke aanwezigheid van vloeibaar water en vulkanisme op Europa zet het op mijn lijst van mogelijke leven-dragende lichamen, hoewel, natuurlijk, de waarschijnlijkheid zeer laag is.
Geef een antwoord