Ben je een logische, precieze denker, of zou je zeggen dat je meer vrijgevochten en artistiek bent? Als u de eerste bent, heeft iemand u waarschijnlijk ooit verteld dat u een persoon met linkerhersenhelft bent, en als u de tweede bent, een persoon met rechterhersenhelft. Het idee dat de rechterhelft van de hersenen de creatieve helft is en de linkerhelft de analytische helft en dat onze individuele eigenschappen worden bepaald door welke helft dominant is, is wijdverbreid in de populaire psychologie. Er is zelfs een kleine industrie gewijd aan dit idee. Er zijn zelfhulpboeken, persoonlijkheidstests, therapieën en educatieve materialen die beweren je te helpen de functies van de sterkere helft van je hersenen te optimaliseren, in contact te komen met de zwakkere helft, of zelfs de twee helften te laten ophouden met hun (vermeende) onophoudelijke strijd in je schedel, zodat je eindelijk wat rust kunt krijgen.
Het idee dat er mensen met rechterhersenhelft en met linkerhersenhelft zijn, is een mythe. Hoewel we natuurlijk allemaal verschillende persoonlijkheden en talenten hebben, is er geen reden om aan te nemen dat deze verschillen kunnen worden verklaard door de dominantie van de ene hersenhelft over de andere. Recent onderzoek met gebruik van beeldvormingstechnologie voor de hersenen heeft geen bewijs gevonden voor dominantie van rechts of links. Een van de fatale tekortkomingen van de mythe is dat zij berust op vage opvattingen over de vermogens die zij zegt te verklaren. Wiskunde, bijvoorbeeld, vereist logisch denken en daarom wordt algemeen gezegd dat het in de linker hersenhelft zit, ver weg van al die kunstzinnige vermogens van de rechter hersenhelft. Maar wiskunde is niet alleen een logische, maar ook een zeer creatieve bezigheid. Zou een begaafde wiskundige dan een persoon met de rechter- of linkerhersenhelft zijn? Evenzo is artistieke creativiteit niet alleen ongebreidelde emotie. Veel van de grootste kunstwerken zijn producten van rigoureus, precies denken.
Zoals veel moderne mythen, is de mythe van mensen met een rechter- en linkerhersenhelft geworteld in een beetje echte wetenschap. We weten dat de rechter- en linkerkant van de hersenen zich inderdaad specialiseren in verschillende soorten taken, hoewel de werkelijke taakverdeling veel complexer is dan creativiteit aan de rechterkant en logica aan de linkerkant. Veel van onze kennis op dit gebied is afkomstig van de studie van zogenaamde gespleten hersenpatiënten. In de jaren veertig ontdekten artsen dat door het corpus callosum (de bundel zenuwvezels die de twee hersenhelften met elkaar verbindt) operatief door te snijden, epileptische aanvallen konden worden verminderd bij patiënten met anders onbeheersbare epilepsie. (De procedure wordt tegenwoordig zelden meer uitgevoerd omdat er nieuwe geneesmiddelen en behandelingen zijn ontwikkeld). Na de operatie hadden de patiënten een normaal intellectueel en emotioneel functioneren en leken zij slechts lichte stoornissen te hebben. Grondiger onderzoek bracht echter specifieke verstoringen in waarneming en cognitie aan het licht, die duidelijk maakten hoe de twee hersenhelften van elkaar verschillen en hoe ze samenwerken. In het algemeen bleek de rechter hersenhelft vaardiger te zijn in ruimtelijke taken, terwijl de linkerhelft het centrum bleek te zijn van taal en probleemoplossing. (Lees hier een gedetailleerde samenvatting van dit onderzoek.)
Als er geen bewijs is voor de mythe van mensen met een rechter- en linkerhersenhelft, waarom geloven zoveel mensen het dan? Misschien is het gewoon intuïtief logisch dat de hersenen van mensen aan de ene of de andere kant dominant zijn, net zoals hun handen, voeten of ogen dat zijn. Misschien heeft het ook iets te maken met onze schijnbaar onbeperkte honger naar schema’s die ons in staat stellen onszelf (en onze vrienden) in “types” in te delen op basis van onze emotionele en intellectuele kenmerken. De meeste van deze (de Myers-Briggs persoonlijkheidstest, bijvoorbeeld) hebben ongeveer evenveel wetenschappelijke validiteit als horoscopen, maar ze maken gebruik van een psychologisch fenomeen dat bekend staat als het Barnum Effect (of soms het Forer Effect): Wanneer mensen algemene beschrijvende uitspraken krijgen aangeboden die worden voorgesteld als geïndividualiseerde beschrijvingen van hun eigen persoonlijkheid, zijn zij geneigd deze als zinvol en waar te aanvaarden, vooral als de uitspraken positief zijn. (De psychologen die dit fenomeen bestudeerden deelden neppersoonlijkheidstests uit en ontdekten dat mensen de nepfeedback over het algemeen als juist beoordeelden). De rechterhersenhelft/linkerhersenhelft-mythe werkt op een vergelijkbare manier. De “inzichten” die ze voortbrengt zijn zowel algemeen als vleiend. Wie zou immers een beschrijving van zichzelf als “spontaan en intuïtief” of “rationeel en analytisch” afwijzen? De mythe is uiteindelijk populair omdat ze ons een “wetenschappelijke” manier geeft om over ons favoriete onderwerp – onszelf – te praten.
Geef een antwoord