Wereldbeschaving

Het Assyrische Rijk was een belangrijk Semitisch koninkrijk, en vaak keizerrijk, van het Oude Nabije Oosten. Het bestond als onafhankelijke staat gedurende een periode van ongeveer 19 eeuwen, van ca. 2500 v. Chr. tot 605 v. Chr. en omvat de vroege bronstijd tot de late ijzertijd. Nog eens 13 eeuwen lang, van het einde van de 7e eeuw v. Chr. tot het midden van de 7e eeuw n. Chr., bleef het bestaan als een geopolitieke entiteit die grotendeels werd geregeerd door buitenlandse mogendheden (hoewel in deze periode op verschillende tijdstippen een aantal kleine Neo-Assyrische staten ontstond).

Kaart van het Oude Nabije Oosten in de 14e eeuw v. Chr. met daarop aangegeven de grote mogendheden van die tijd. Op deze kaart is de omvang te zien van de rijken Egypte (oranje), Hatti (blauw), het Kassitische koninkrijk Babylon (zwart), Assyrië (geel) en Mitanni (bruin). De omvang van de Achaeïsche/Myceense beschaving is aangegeven in paars.

De Assyriërs, die aan de bovenloop van de Tigris in het noorden van Mesopotamië (Noord-Irak, Noordoost-Syrië en Zuidoost-Turkije) zijn gecentreerd, hebben op verschillende tijdstippen machtige rijken geregeerd, waarvan het laatste uitgroeide tot het grootste en machtigste rijk dat de wereld ooit had gezien.

Als een belangrijk deel van de grotere Mesopotamische “Wieg van de Beschaving” stond Assyrië op het hoogtepunt van de technologische, wetenschappelijke en culturele verworvenheden voor zijn tijd. Op zijn hoogtepunt strekte het Assyrische rijk zich uit van Cyprus in de Middellandse Zee tot Perzië (Iran), en van het Kaukasusgebergte (Armenië, Georgië, Azerbeidzjan) tot het Arabisch Schiereiland en Egypte. Assyrië is genoemd naar zijn oorspronkelijke hoofdstad, de oude stad Ašur (ook wel Ashur genoemd), die dateert van ca. 2600 v. Chr. en gelegen was in wat nu de provincie Saladin in Noord-Irak is. Ashur was oorspronkelijk een van een aantal Akkadische stadstaten in Mesopotamië. In de late 24e eeuw v. Chr. waren Assyrische koningen regionale leiders onder Sargon van Akkad, die alle Akkadische Semieten en Soemerisch-sprekende volkeren van Mesopotamië verenigde onder het Akkadische Rijk (ca. 2334 v. Chr.-2154 v. Chr.). Na de val van het Akkadische Rijk, ca. 2154 v. Chr., en de kortstondige daaropvolgende Sumerische Derde Dynastie van Ur, die het zuiden van Assyrië regeerde, werd Assyrië weer volledig onafhankelijk.

De geschiedenis van Assyrië zelf wordt ruwweg verdeeld in drie perioden, die bekend staan als Oud Assyrisch (eind 21e-18e eeuw v. Chr.), Midden Assyrisch (1365-1056 v. Chr.), en Neo-Assyrisch (911- 612 v. Chr.). Deze perioden komen ruwweg overeen met respectievelijk de Midden Bronstijd, de Late Bronstijd, en de Vroege IJzertijd. In de Oud Assyrische periode vestigde Assyrië kolonies in Klein-Azië en de Levant. Onder koning Ilushuma vestigde het zich in het zuiden van Mesopotamië. Vanaf het einde van de 19e eeuw v. Chr. kwam Assyrië in conflict met de nieuw opgerichte staat Babylonië, die uiteindelijk de oudere Sumero-Akkadische staten in het zuiden, zoals Ur, Isin, Larsa en Kish, overvleugelde. Assyrië kende wisselende lotgevallen in de Midden Assyrische periode. Assyrië kende een periode van rijkdom onder Shamshi-Adad I en Ishme-Dagan in de 19e en 18e eeuw v. Chr. Na de heerschappij van deze twee koningen bevond het zich gedurende korte perioden onder Babylonische en Mitanni-Hurriaanse overheersing in respectievelijk de 18e en 15e eeuw v. Chr.

Een verschuiving in de overheersing van de Assyriërs vond echter plaats met de opkomst van het Midden Assyrische Rijk (1365-1056 v. Chr.). In deze periode regeerden grote koningen, zoals Ashur-uballit I, Arik-den-ili, Tukulti-Ninurta I, en Tiglath-Pileser I. Bovendien overwon Assyrië in deze periode Mitanni en overvleugelde het zowel het Hettitische Rijk als het Egyptische Rijk in het Nabije Oosten. Lange oorlogen hielpen Assyrië uit te groeien tot een krijgersmaatschappij, gesteund door de adel, die paarden leverde aan het leger. Alle vrije mannelijke burgers waren verplicht dienst te nemen in het leger, en vrouwen hadden een zeer lage status.

Beginnend met de veldtochten van Adad-nirari II vanaf 911 v. Chr., toonde Assyrië zich in de volgende drie eeuwen tijdens de Neo-Assyrische periode opnieuw een grote macht. Het verwierp de Vijfentwintigste dynastie van Egypte, en veroverde een aantal andere opmerkelijke beschavingen, waaronder Babylonië, Elam, Media, Perzië, Phoenicië/Canaan, Aramea (Syrië), Arabië, Israël, en de Neo-Hittieten. Zij verdreven de Ethiopiërs en Nubiërs uit Egypte, versloegen de Cimmeriërs en Scythen, en eisten tol van onder meer Phrygië, Magan en Punt.

Na zijn val (tussen 612-605 v. Chr.) bleef Assyrië een provincie en een geopolitieke entiteit onder het Babylonische, Medische, Achaemenidische, Seleucidische, Parthische, Romeinse en Sassanidische Rijk, tot de Arabische Islamitische invasie en verovering van Mesopotamië in het midden van de 7e eeuw n. Chr. toen het definitief werd ontbonden.

Assyrië wordt vooral herinnerd om zijn militaire overwinningen, technologische vooruitgang (zoals het gebruik van ijzer voor wapens en de aanleg van wegen), het gebruik van foltering om angst in te boezemen, en een geschreven geschiedenis van veroveringen. Het leger had niet alleen algemene troepen, maar ook wagenmenners, cavalerie, boogschutters en lansiers.