U wordt wakker uit een zware slaap en denkt dat alles uitstekend is – totdat u uw arm probeert te bewegen. In plaats van te reageren op de commando’s van uw centrale zenuwstelsel, blijft uw voorpoot, die vastzat onder een kussen of tussen kussens op de bank, slap hangen. U wordt steeds ongeruster en beseft dat uw arm gevoelloos is. Paniekerig haalt u hem onder het kussen vandaan en schudt. Niets. “Thwack!” gaat hij in de matras, of “thwack!” tegen de rugleuning van de bank. Een prikkende sensatie begint vanaf het punt van contact en gaat naar je schouder. Je ademt in van de pijn en ademt uit van opluchting. Uw arm wordt eindelijk “wakker”.
In de volksmond, wanneer we te lang in één positie blijven en een arm of een been gevoelloos wordt, zeggen we dat het “in slaap is gevallen”. Maar in de wetenschappelijke wereld, heet dit paresthesie. Wat gebeurt er precies tijdens een aanval van paresthesie en kan het ooit gevaarlijk zijn?
Om paresthesie te begrijpen, is het belangrijk eerst te begrijpen hoe het zenuwstelsel werkt. “We denken aan zenuwvezels die door het lichaam lopen als communicatiepaden,” zegt Lawrence Abraham, professor in de kinesiologie en gezondheidseducatie aan de Universiteit van Texas in Austin. “We verzamelen informatie en brengen die naar ons centrale zenuwstelsel vanuit gespecialiseerde sensorische receptoren over het hele lichaam. Als er compressie is van de gevoelszenuwen, krijgen we gewoon geen informatie, dus voelt het verdoofd aan. We kunnen een plof voelen – een mechanische overdracht van kracht die ons vertelt dat we ergens tegenaan zijn gelopen – maar we weten niet echt waar we het raken.” Een “slapende” ledemaat is er dus eigenlijk een die gewoon niet communiceert met de rest van het lichaam.
De meeste mensen ervaren alleen tijdelijke paresthesie, wat gebeurt wanneer zenuwen worden samengedrukt tijdens de slaap of andere lange stukken van stilte. “Het zorgt ervoor dat de zenuwen in je hersenen een beetje anders verwerken wat er in de periferie gebeurt,” zei Sarah Prinsloo van het University of Texas MD Anderson Cancer Center. “Het is een signaalmechanisme dat je lichaam in staat stelt om te zeggen dat je je opnieuw moet aanpassen.”
Het is even goed mogelijk voor het centrale zenuwstelsel om sensaties te verzinnen die helemaal niet plaatsvinden, voegde Abraham eraan toe. “Soms is dit ook gerelateerd aan vernauwing van de bloedstroom – wanneer de bloedstroom stopt naar een gebied, schakelt het systeem zich uit. Wanneer het begint terug te komen, krijg je willekeurige signalen van het herstellende systeem, dat is het pinnen-en-naalden gevoel.”
Zoals de meeste automatische processen in het lichaam, is paresthesie ontworpen om ons veilig te houden; in dit geval voorkomt het weefseldood. Het lichaam voert voortdurend microbewegingen uit (denk aan het verplaatsen van je gewicht in een stoel of het rimpelen van je neus) op een onbewust niveau om het in homeostase te houden – het handhaven van de interne omgeving in reactie op externe omstandigheden-Prinsloo legde uit. Maar wanneer iets ons fysiek belet om te bewegen, worden onze hersenen zich bewust van de gevoelloosheid en het ongemak, waardoor de situatie onder onze bewuste aandacht wordt gebracht. Dan kunnen we een actie uitvoeren – zoals schudden of bonzen of ons gewicht verplaatsen – om de situatie te verhelpen en langdurige schade te voorkomen.
Maar maak je geen zorgen: een paar uur van zenuwcompressie en verminderde bloedtoevoer zal je arm er niet af laten vallen. Maar als paresthesie aanhoudt over een periode van dagen of weken, kan het leiden tot blijvende schade. “Mensen die bijvoorbeeld verlamd zijn of hun zintuiglijke waarneming hebben verloren, krijgen soms doorligwonden,” zei Prinsloo. “Dat komt omdat die signaalmechanismen hen niet kunnen vertellen dat ze moeten bewegen.” Repetitieve paresthesie na verloop van tijd kan ook wijzen op een groter probleem, zoals permanente zenuwschade, voegde ze eraan toe.
“Wanneer een ongewoon of onverwacht of eng signaal binnenkomt, moeten we leren om het te begrijpen,” zei Abraham. “Het is interessant hoe, wanneer we signalen krijgen die we nog nooit hebben ervaren, we er betekenissen voor verzinnen. Toen je een klein kind was, dacht je nooit dat je been in slaap viel. Maar op een gegeven moment zegt iemand: ‘Dat gebeurt er als je been in slaap valt’, en dan begin je te denken: ‘Dit gevoel betekent dat mijn been in slaap valt’. “Folkloristische verklaringen daargelaten, je “slapende” lichaamsdeel is nauwelijks aan het dutten op het werk – in feite probeert het je iets heel luid te vertellen.
Lees meer van The Drift, Slate’s pop-up blog over slaap.
Geef een antwoord