Abstract:

Op welke manier je het ook bekijkt, Chiapas is de meest achtergebleven staat in Mexico. Het inkomen per hoofd van de bevolking is het laagste van de 32 federale entiteiten, met nauwelijks 40% van het nationale mediane inkomen (figuur 1). Het groeipercentage in de periode 2003-2013 was ook het laagst (0,2%)1 , waardoor de inkomenskloof tussen Chiapas en het nationale gemiddelde is toegenomen van 53% tot 60%. Dat wil zeggen dat het gemiddelde inkomen van een werknemer in Mexico vandaag tweeënhalf keer hoger ligt dan het gemiddelde in Chiapas. De twee volgende armste staten, Oaxaca en Guerrero, liggen 25% en 30% boven Chiapas.2 Volgens het Instituto Nacional de Estadística y Geografía de México (INEGI, Nationaal Instituut voor Statistiek en Geografie) is Chiapas ook de staat met het hoogste armoedepercentage (74,7%) en extreme armoede (46,7%).3

Deze grote verschillen in inkomensniveau tussen de Mexicaanse federale entiteiten worden als in een fractal gereproduceerd binnen Chiapas. Terwijl de rijkste entiteit (Mexico-Stad) een factor zes rijker is dan de armste (Chiapas), is het verschil binnen Chiapas tussen de rijkste gemeente (Tuxtla Gutiérrez) en de armste (Aldama en Mitontic) een factor acht.4

Zoals er verschillende “Mexicanen” zijn binnen Mexico,5 zo zijn er in Chiapas ook verschillende soorten Chiapas (figuur 2). Het inkomen per hoofd van de bevolking in Tuxtla Gutiérrez, rechts van de verdeling, ligt vijf standaarddeviaties boven het gemiddelde van de deelstaat. Daarna komt een reeks tussenliggende steden, San Cristóbal de las Casas, Comitán de Domínguez, Tapachula, en Reforma, tussen tweeënhalf en vier standaarddeviaties boven het gemiddelde. De overige gemeenten van Chiapas (122 in totaal) volgen, geclusterd aan de uiterste linkerzijde van de verdeling. Bovendien lijken zowel de beschikbare statistieken op gemeenteniveau als onze bezoeken aan verschillende gemeenten in Chiapas erop te wijzen dat er ook binnen deze gemeenten aanzienlijke verschillen bestaan.

Vanuit dit gezichtspunt worden de vragen waarom Chiapas arm is, of wat de aanzienlijke achterstand verklaart ten opzichte van andere gebieden in Mexico, veel ingewikkelder. Waarom hebben sommige regio’s in Chiapas een hoog inkomensniveau, terwijl andere regio’s stagneren, volledig afhankelijk zijn van federale overdrachten en verstoken blijven van de voordelen van het moderne leven?

1 Dit is het door het INEGI gerapporteerde groeipercentage van het bruto binnenlands produkt buiten de olie-industrie, dat representatiever wordt geacht voor het produktiespectrum. In ieder geval was het totale groeipercentage in Chiapas (-0,2%) ook het laagste van alle Mexicaanse entiteiten voor het decennium.
2 Betreft het niet-olie BBP; in algemene termen liggen Guerrero en Oaxaca 19% en 16% boven Chiapas.
3 Groeicijfers hebben betrekking op het decennium 2003-2013, armoedecijfers zijn die gepubliceerd door INEGI voor 2012.
4 Vergelijkingen van Chiapas-gemeenten worden gemaakt op basis van de gegevens van de 10%-steekproef van de Volkstelling van 2010, die representatief is op deelstaatniveau.
5 Dit is een verwijzing naar het rapport, A tale of two Mexicos: Groei en welvaart in een economie met twee snelheden, McKinsey Global Institute (2014).