Q. Beste Umbra,

In een poging om te stoppen met het gebruik van vervelende schoonmaakmiddelen in mijn huis, ben ik grotendeels overgestapt op azijn en zuiveringszout. Ik weet dat azijn makkelijk te produceren is, en weinig schade aan het milieu zou moeten toebrengen, maar hoe zit het met zuiveringszout? Ik weet dat ze het uit de enorme droge meerbeddingen hier in Californië halen: Ik heb er een bezocht, en dat bezoek deed het lijken op een grondstof die slechts in zeer beperkte hoeveelheden hernieuwbaar zou zijn. Kan zuiveringszout gemakkelijk worden gesynthetiseerd uit andere bronnen, of is het eenmalig? Kan het opraken?

Dechenne C.
Phelan, California

A. Beste Dechenne,

We praten hier bij Grist veel over zuiveringszout: hoe we ons huis en onze was en ons haar en onze tanden en oksels ermee kunnen schoonmaken, hoe we er schimmel mee kunnen doden en, natuurlijk, hoe we er lekkere hapjes mee kunnen klaarmaken. Maar vreemd genoeg hebben we het zelden over wat dit witte wonder eigenlijk is, en waar het vandaan komt, en of we al dan niet op het punt staan een nijpend tekort te krijgen. Ik ben blij dat je dit ter sprake brengt, en nog blijer dat ik het soort mensen ontmoet dat recreatieve uitstapjes maakt naar zuiveringszoutmijnen. Wat ga je dit weekend doen? We zouden eens wat moeten gaan doen. Maar eerst, laten we eens dieper op je vraag ingaan. Je hebt helemaal gelijk dat we zuiveringszout uit de grond halen – nou ja, technisch gezien, mijnen we de mineralen nahcoliet en trona, die beide kunnen worden geraffineerd tot natriumcarbonaat (natriumcarbonaat, voor mijn scheikunde-vrienden). En uit natriumcarbonaat ontstaat zuiveringszout (natriumbicarbonaat), evenals een hele reeks andere producten, van glas tot stof tot papier. Gelukkig voor ons bevindt ’s werelds grootste voorraad trona zich toevallig hier in de VS: Wyoming’s Green River Basin, om precies te zijn, dat 90 procent van het natriumcarbonaat levert. Californië heeft ook een paar lodes, en we hebben ook een rijke bedding van nahcolite in Colorado. Go USA!

We danken deze rijkdommen aan de magie van de geologische tijd. Het zuidwesten van Wyoming, bijvoorbeeld, was 50 tot 60 miljoen jaar geleden een groot zoetwatermeer. Het plaatselijke klimaat pingpongde van nat naar droog; tijdens natte perioden werd mineraal-achtige modder, ontstaan door de erosie van stollingsgesteenten, in de meerbedding geslingerd, en vervolgens opgedroogd om trona afzettingen te vormen. Op dit punt, Dechenne, denk je misschien dat dit een beetje klinkt als fossiele brandstoffen zoals olie en gas, niet-hernieuwbare bronnen die wij groenen zo graag willen vermijden. Wassen, schrobben en koken we ons nu ook een weg door de beperkte voorraad zuiveringszout van het land?

Goed nieuws: We hebben een heleboel trona rondslingeren. Volgens de U.S. Geological Survey, bevat Wyoming alleen al 56 miljard ton pure gelaagde trona, plus nog eens 47 miljard ton gemengd met andere mineralen. We onttrekken slechts 15 miljoen ton trona per jaar; de Wyoming Mining Association schat dat we genoeg in voorraad hebben voor meer dan 2000 jaar.

Dat is geruststellend, want hoewel we zuiveringszout synthetisch kunnen produceren, zouden we dat niet moeten doen. Een procedure bekend als het Solvay-proces maakt van kalksteen, zout en ammoniak zuiveringszout, maar dat komt met een set van gevaren voor het milieu: giftig afvalwater, hoger energieverbruik, en een grotere ecologische voetafdruk. Beter om rechtstreeks naar de bron te gaan.

Maar hoe zit het met de mijnbouw zelf? Heeft dat geen invloed, vraag je je misschien af? Nou, het is een winningsindustrie, dus … ja, dat doet het. Mijnbouwbedrijven gebruiken twee benaderingen: Bij de ene, de kamer-en-pijler-mijnbouw (of droge mijnbouw), bouwen ze enorme ondergrondse spelonken die worden ondersteund door trona pilaren, schrapen dan het mineraal uit de aarde en brengen het naar de oppervlakte met transportbanden. Bij de andere vorm, de oplossingsmijnbouw (natte mijnbouw), injecteren de mijnwerkers heet water diep in de afzettingen. Het trona- of nahcoliet lost op, wordt naar de oppervlakte gepompt, en verdampt, waarbij de mineraalkristallen achterblijven.

Ofwel, het hele proces gebruikt energie, natuurlijk. En het stoot ook schadelijke stoffen uit zoals vluchtige organische stoffen, stikstofoxiden en methaan. Dit soort mijnbouw vormt ook een bedreiging voor leefgebieden van wilde dieren over de hele wereld, van het leefgebied van flamingo’s in Tanzania tot belangrijke gebieden voor het korhoen veel dichter bij huis.

Toch heeft elk product wel enige invloed op de productie. En gezien het feit dat zuiveringszout een zeer effectief, niet-toxisch wonderpoeder is dat een laboratorium aan twijfelachtige tot ronduit gevaarlijke chemicaliën in ons leven kan vervangen, geef ik het nog steeds de Umbra Seal of Approval. Laten we het spul niet verspillen, maar we moeten ons er ook niet te druk over maken. Maar als je dat wel doet, ik heb hier ergens een geweldig recept voor zelfgemaakte zuiveringszout deodorant.

NaHCO-ly,
Umbra