Factoren kleiner dan een cel en zo groot als de planeet zijn in het spel wanneer een virus van een dier naar een mens overspringt.
De vraag hoe dat is gebeurd met SARS-CoV-2, dat de ziekte COVID-19 veroorzaakt, is om verschillende redenen van cruciaal belang, aldus bestsellerauteur en wetenschapsjournalist David Quammen. Het antwoord zou wetenschappers kunnen helpen een vaccin te vinden om deze pandemie te stoppen. Het zou manieren kunnen blootleggen om de volgende te voorkomen.
En preventie, zeggen hij en andere deskundigen, zal inhouden dat mensen overal hun eigen rol moeten begrijpen, zelfs als ze ver wonen van de plaatsen waar de virussen opduiken. Zoals Quammen het stelt: “Al het eten, kopen, consumeren en reproduceren dat we doen, brengt gevaarlijke virussen dichter bij ons.” Dat betekent dat iedereen een kans heeft om deel uit te maken van de oplossing.
Je zou een boek kunnen schrijven over de talloze manieren waarop dieren, mensen en virussen op elkaar inwerken. Quammen deed dat. “Spillover”, dat in 2012 verscheen, waarschuwt voor een pandemie die zich bijna precies zo ontvouwt als COVID-19 heeft gedaan.
Niet alle menselijke virussen zijn afkomstig van dieren. Maar een aantal van de meest beruchte, waaronder West-Nijl en HIV, wel. Toch is er veel voor nodig om een virus zo’n sprong te laten maken, aldus Raina Plowright, universitair hoofddocent epidemiologie aan de Montana State University in Bozeman.
Virussen zijn overal, zei ze. Maak een wandeling, en je kunt ze inademen van planten, aarde, vogels, zelfs huisdieren. De meeste doen geen kwaad. Ze worden gedood door het slijm in onze luchtwegen, of het zuur in onze maag, of ze kunnen zich niet binden aan onze cellen om zich te reproduceren.
Plowright beschrijft deze vele barrières als een serie muren gestapeld als Zwitserse kaas: Alle gaten moeten precies op één lijn liggen, wil er iets doorheen kunnen.
Dieren die een virus herbergen, worden reservoirgastheren genoemd. Zij dienen als een soort opslagplaats voor virussen. Soms lift een virus mee op een zogenaamde vector, vaak een insect, om van gastheer naar mens te komen. Muggen die het West-Nijl virus verspreiden van vogels naar mensen zijn een voorbeeld.
Vaak krijgt een spillover, of zoönotisch, virus hulp van een tussensoort, die een versterker wordt genoemd.
Nieuwe influenzas, bijvoorbeeld, beginnen vaak bij wilde watervogels. Ze kunnen eerst overslaan op als huisdier gehouden vogels – pluimvee, kippen en eenden, die een boerderij kunnen delen met varkens. Varkens kunnen menselijke griep herbergen en dienen, zoals Quammen het uitdrukte, als een plaats voor virale genen om te “mixen en matchen.”
Als die mix een mutatie veroorzaakt die een virus een gemakkelijke manier geeft om van dier op mens te worden overgedragen en tussen mensen te springen, dan heeft dat virus plotseling miljarden potentiële gastheren over de hele wereld, zei hij. “Dat is een virus dat de evolutionaire sweepstakes heeft gewonnen.”
SARS-CoV-2 is vermoedelijk afkomstig van vleermuizen. Zijn genetische vingerafdruk suggereert dat het vergelijkbaar is geëvolueerd met een virus waarvoor Chinese onderzoekers in 2017 waarschuwden.
Vleermuizen, die in de afgelopen decennia reservoirgastheren zijn geweest voor verschillende dodelijke virussen, zijn een gebied van expertise voor Plowright. Ze maakt een verschijning in Quammen’s boek voor haar werk aan het Hendra-virus, dat paarden en mensen in Australië heeft gedood.
Vleermuizen hebben een aantal verbazingwekkende aanpassingen die hen in staat stellen virussen te hosten zonder schade, zei ze. Maar die virussen hebben vaak een versterker nodig om in mensen te komen. Die verbinding zou kunnen ontstaan wanneer een vleermuis met een overdraagbaar virus wordt gehouden in de buurt van andere dieren op een drukke wildlife markt. Het is niet duidelijk of dat is wat er is gebeurd met SARS-CoV-2, zei ze.
Maar dergelijke interacties hoeven niet exotisch te zijn. Bij het Hendra-virus bijvoorbeeld, pikten paarden het op uit gras onder bomen waar vleermuizen zich voedden, en verspreidden het vervolgens naar menselijke verzorgers.
Nabijheid is cruciaal. “Als je een vleermuis hebt die een ziekteverwekker verspreidt midden in een bos zonder mensen, dan is het geen risico,” zei Plowright. Maar als die vleermuis het virus verspreidt in een stad of op een markt, dan is het dat wel.
En hier is hoe de mens daarbij helpt: “We veranderen snel onze omgeving en veranderen snel onze contacten met vleermuizen,” zei ze.
Ontwikkeling brengt mensen dichter bij vleermuizen en berooft ze van voedsel. Een gestreste, hongerige vleermuis is vatbaarder voor virussen, zei ze. Het is ook waarschijnlijk dat ze in de buurt van mensen op zoek gaan naar iets te eten.
Modern reizen is een andere manier waarop mensen het leven van virussen gemakkelijker maken, zei Quammen, die werkt aan een boek over COVID-19. Een met vleermuizen gevulde grot op het platteland van China is slechts een vliegtuigrit verwijderd van Los Angeles of Londen. Zoals een expert hem vertelde: “Een ziekte ergens is een ziekte overal.”
Je kunt ook risicofactoren in je eigen zak vinden, zei hij. Uw mobiele telefoon heeft een mineraal nodig dat coltan heet en dat vooral in de Democratische Republiek Congo wordt gedolven. De mijnwerkers die daar werken moeten eten, maar hun enige eiwit kan komen van de jacht op bushmeat – zoals apen, knaagdieren en vleermuizen. “Bingo,” zei Quammen. “Je hebt contact tussen mensen en wilde dieren.”
Plowright is het ermee eens dat mensen moeten nadenken over dergelijke verbindingen als ze een deel van het stoppen van de volgende pandemie willen zijn.
Elke menselijke ontmoeting met een wild dier, en elke keer dat we ons in hun ruimte storten, is een dobbelsteenworp over de vraag of we misschien een gevaarlijk virus aanwakkeren.
“We gooien de dobbelstenen nu duizenden keren per seconde,” zei Plowright.
Opmerking van de redacteur: Vanwege de zich snel ontwikkelende gebeurtenissen rond het coronavirus, kunnen de feiten en het advies in dit verhaal zijn veranderd sinds publicatie. Bezoek Heart.org voor de meest recente berichtgeving, en neem contact op met de Centers for Disease Control and Prevention en lokale gezondheidsfunctionarissen voor de meest recente begeleiding.
Geef een antwoord