• 24 mei 2018
  • Bibliotheeknota
  • gsclibrary

Het cyrillische alfabet is samen met het Latijnse en het Griekse alfabet het derde officiële alfabet in de Europese Unie sinds de toetreding van Bulgarije in 2007. Het is geen toeval dat cyrillische letters zijn afgebeeld op het logo van het eerste Bulgaarse voorzitterschap van de Raad van de EU: het alfabet is een van de symbolen die de Bulgaarse identiteit en cultuur het best vertegenwoordigen.

Op 24 mei viert Bulgarije de Dag van het Bulgaarse onderwijs en de Bulgaarse cultuur en het Slavische alfabet. De Taalbibliotheek van de Raad van de EU organiseerde ter gelegenheid van deze dag een door het Bulgaarse Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen georganiseerd evenement. In een rondetafeldiscussie met als titel “Meertaligheid – In verscheidenheid verenigd” bespraken de deelnemers hoe talen als brug tussen mensen kunnen fungeren en de toegang tot andere landen en culturen kunnen openen, waardoor wederzijds begrip wordt bevorderd.

Het cyrillische alfabet is ook al meer dan elf eeuwen een brug tussen mensen, culturen en naties. Wist u dat de geschiedenis ervan echt Europees is?
In 863 werden twee Byzantijnse geleerden en diplomaten, de broers Cyrillus en Methodius, door keizer Michaël III naar Groot-Moravië gestuurd (wat ruwweg overeenkomt met het gebied dat nu Midden-Europa heet) om het orthodoxe christendom onder de West-Slavische volkeren te verspreiden. De broers besloten de heilige boeken te vertalen om ze begrijpelijk te maken voor het gewone volk. Aangezien de Slavische taal niet gemakkelijk kon worden geschreven met het Griekse of Latijnse alfabet, creëerde Cyrillus een nieuw schrift, het Glagolitische alfabet. De naam komt van het Slavische werkwoord glagolati – “spreken”. In die tijd bepaalde het religieuze dogma dat de heilige teksten alleen in het Grieks, Latijn en Hebreeuws konden bestaan, omdat hun alfabetten door God waren geschapen. Om het eerste Slavische alfabet net zo goddelijk te maken, creëerde Cyrillus de nieuwe letters met behulp van de drie elementen die heilig waren voor het christendom – het kruis, de driehoek en de cirkel.

Na de dood van Cyrillus (869) en Methodius (885) werd het glagolitische alfabet in Moravië niet meer gebruikt, en hun leerlingen werden uit het land verbannen. Niettemin leverden Cyrillus en Methodius een veel belangrijkere bijdrage aan de geschiedenis van Europa: zij verdedigden het recht van de Slaven op een eigen alfabet en maakten het Slavisch gelijk aan het Latijn en het Grieks in het gebruik van kerkelijke aangelegenheden. Als gevolg daarvan werden de broers in 1880 in de Orthodoxe Kerk als heiligen vereerd en riep paus Johannes Paulus II hen in 1980 uit tot medepatronen van Europa.

De belangrijkste reden waarom de bijdrage van Cyrillus en Methodius aan de geschiedenis in de loop der tijd niet in de vergetelheid raakte, was dat hun leerlingen hun erfenis verspreidden. Het is op dit punt dat Bulgarije het verhaal binnenkomt. Boris I, de Bulgaarse vorst die in 864 het christendom aannam, bood in 886 onderdak aan de leerlingen van Cyrillus en Methodius en gaf hun de nodige steun om de missie van de verspreiding van zowel het alfabet als de christelijke canon voort te zetten.

Er zijn verschillende hypothesen over het ontstaan van het Cyrillische alfabet. Sommige onderzoekers geloven dat het glagolitische alfabet werd gewijzigd door hun Bulgaarse leerlingen, de heilige Kliment van Ohrid en de heilige Naum van Preslav, na hun aankomst in Bulgarije in 886. Men denkt dat St Kliment het nieuwe alfabet Cyrillisch heeft genoemd naar zijn leraar St Cyrillus. Wat echt van belang is, is dat er in de jaren 900 een taalkundige en culturele revolutie plaatsvond die Bulgarije tot een belangrijk cultureel centrum maakte, waardoor het cyrillische schrift en de in het Slavisch vertaalde religieuze literatuur over heel Oost-Europa werden verspreid. Vandaag wordt het cyrillische alfabet gebruikt door zo’n 300 miljoen mensen in landen in Oost-Europa en Noord- en Centraal-Azië.

Onze lezers kunnen meer dan 3500 publicaties in het Bulgaars ontdekken via Eureka – de online toegangspoort tot de collecties van de Raadsbibliotheken.

  • De bibliotheek van de Raad is gevestigd in het Justus Lipsiusgebouw, JL 02 GH, Wetstraat 175, 1048 Brussel (ingang Froissart) – openingstijden maandag tot en met vrijdag 10.00 – 16.00 uur.
  • De bibliotheek staat open voor alle personeelsleden van de Raad van de Europese Unie en de Europese Raad, stagiairs, permanente vertegenwoordigingen van de lidstaten, personeelsleden van andere EU-instellingen en -organen, en op verzoek voor onderzoekers en studenten. De toegang tot sommige bibliotheekcollecties kan worden beperkt tot raadpleging ter plaatse.