De schedel van een dinosaurus ter grootte van een paard, een verre verwant van de kolossale Tyrannosaurus rex, suggereert dat de dominantie van het beest miljoenen jaren geleden te danken was aan zijn intelligentie.
De dinosaurusfossielen, ontdekt in de woestijn van Oezbekistan, suggereren dat hoewel vroege tyrannosaurussen kleine dieren waren, ze geavanceerde hersenen hadden, zei studie hoofdonderzoeker Steve Brusatte, een paleontoloog aan de Universiteit van Edinburgh in het Verenigd Koninkrijk. Deze scherpe hersenen hielpen tyrannosaurussen waarschijnlijk om top roofdieren te worden toen ze evolueerden tot grotere beesten tijdens de laatste 20 miljoen jaar van het dinosaurustijdperk.
“Tyrannosaurussen werden slim voordat ze groot werden, en ze werden snel groot aan het einde van de tijd van de dinosaurussen,” vertelde Brusatte aan Live Science.
T. rex mag dan beroemd zijn, maar er is weinig bekend over zijn stamboom. Tyrannosaurussen ontstonden ongeveer 170 miljoen jaar geleden in het midden-Jura, maar ze waren toen meestal kleine, mens- tot paard-grote dinosaurussen. Vanwege een gat van 20 miljoen jaar in het fossielenbestand, is het lang een mysterie geweest hoe deze relatief kleine tyrannosaurussen overgingen van marginale jagers tot toppredatoren, zeiden de onderzoekers in de studie.
Het nieuwe specimen vult die belangrijke leemte op. Paleontologen en studie co-auteurs Alexander Averianov en Hans Sues ontdekten de tyrannosaurus fossielen in de Kyzylkum woestijn in het noorden van Oezbekistan. Zij dateerden de nieuw gevonden soort, Timurlengia euotica genaamd, in het midden van het Krijt, ongeveer 90 miljoen jaar geleden. In die tijd zou Oezbekistan heet en woestijnachtig zijn geweest, maar het had ook bossen, rivieren en meren, aldus de onderzoekers.
“Het midden Krijt is een mysterieuze tijd in de evolutie omdat fossielen van op het land levende dieren uit deze tijd op zeer weinig plaatsen bekend zijn,” zei Averianov, van de Sint Petersburg Staatsuniversiteit in Rusland, in een verklaring. “Oezbekistan is een van deze plaatsen. De vroege evolutie van veel groepen zoals tyrannosaurussen vond plaats in de kustvlakten van Centraal-Azië in het midden van het Krijt.”
De paleontologen brachten een aantal fossielen aan het licht, waaronder wervels, klauwen en tanden. Maar de hersenkast van de tyrannosaurus – het deel van de schedel waarin de hersenen zitten – was verreweg de belangrijkste vondst, zeiden ze. In feite werkten de onderzoekers samen met Brusatte vanwege zijn ervaring met het bestuderen van de hersenen van theropoden (tweevoetige, meestal vleesetende dinosauriërs).
Met behulp van een computertomografie (CT)-scan, ontdekten de onderzoekers dat T. euotica slechts ongeveer zo groot als een paard zou kunnen zijn geweest en waarschijnlijk ongeveer 250 pond zou hebben gewogen. (ongeveer 250 kilogram) – een piepklein beetje vergeleken met de 8 ton wegende T. rex – maar zijn hersenen en zintuigen waren sterk ontwikkeld.
“Het heeft echt geavanceerde hersenen, echt geavanceerde zintuigen,” zei Brusatte.
De CT-scan onthulde dat T. euotica een lang slakkenhuis in zijn binnenoor had, waardoor het in staat zou zijn geweest om laagfrequente geluiden te horen.
“Laagfrequente geluiden stellen je in staat om potentiële prooien te horen, misschien van een grotere afstand, maar gewoon beter in het algemeen,” zei Brusatte. “Tyrannosaurussen waren beter in het horen van laagfrequente geluiden dan bijna elk ander type dinosaurus.”
De scan stelde de wetenschappers ook in staat om de sinussen, zenuwen en bloedvaten van de dinosaurus binnen zijn schedel digitaal te reconstrueren. “Het blijkt dat het in principe hetzelfde type hersenen heeft als T. rex, alleen kleiner, zei Brusatte.
De rest van het skelet leverde ook aanwijzingen op over T. euotica.
“Timurlengia was een behendige achtervolgingsjager met slanke, blaasachtige tanden die geschikt waren om door vlees te snijden,” zei Sues, een curator van gewervelde paleontologie bij het Smithsonian Museum of Natural History in Washington, D.C., in de verklaring. “Het prooidierde waarschijnlijk op de verschillende grote planteneters, vooral vroege eendensnaveldinosaurussen, die zijn wereld deelden.”
De studie werd vandaag (14 maart) online gepubliceerd in het tijdschrift Proceedings of the National Academy of Sciences.
Volg Laura Geggel op Twitter @LauraGeggel. Volg Live Science @livescience, Facebook & Google+. Origineel artikel op Live Science.
Recent news
Geef een antwoord