• Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol. 2011 Jun;156(2):131-6.
  • Dtsch Arztebl Int. 2010 May;107(21):361-7.

Infectie van de urinewegen (UTI) verwijst naar een symptomatische bacteriële infectie binnen de urinewegen. Dit omvat een infectie van de lagere urinewegen – cystitis (symptomatische infectie van de blaas), of een infectie van de hogere urinewegen – acute pyelonefritis (symptomatische infectie van de nier). Deze definities zijn gebaseerd op een groepering van symptomen. De bacteriële infectie kan echter verder reiken dan het anatomische gebied dat door de terminologie wordt gesuggereerd.

Asymptomatische bacteriurie is aanwezig als een patiënt twee opeenvolgende urinekweken heeft die >100 000 kve/mL urine laten zien, maar geen symptomen van een UTI heeft. Dit wordt alleen in bepaalde gevallen behandeld, zoals voorafgaand aan een urologische operatie, bij zwangere vrouwen, of bij immuungecompromitteerde patiënten.

UTI’s kunnen als gecompliceerd worden beschouwd als er symptomen van pyelonefritis optreden, of als een UTI wordt aangetroffen bij bepaalde patiëntenpopulaties, waaronder de immuungecompromitteerden, mannen, zwangere vrouwen, diabetici, personen met een voorgeschiedenis van pyelonefritis, of personen met structurele afwijkingen van de urinewegen.

Urinary tract host defenses

  • Infect Dis Clin North Am. 1987 Dec;1(4):751-72.

Behalve de distale urethra is de urineweg normaal gesproken steriel door afweermechanismen van de gastheer tegen bacteriële kolonisatie.

Weerstandsmechanismen van de gastheer van de urinewegen

Etiologie en risicofactoren

N Engl J Med. 2012 Mar 15;366(11):1028-37.

Lancet Infect Dis. 2004 Oct;4(10):631-5.

Etiologie

  • meest voorkomend als gevolg van infectie met Escherichia coli-soorten (80-90% van de gevallen). Andere oorzaken zijn Klebsiella, Enterococcus, Proteus mirabilis en Staphylococcus saprophyticus.
  • Periurethrale kolonisatie door de binnendringende ziekteverwekker lijkt de initiërende stap te zijn in een cascade van gebeurtenissen die leiden tot een UTI.
  • De meeste veroorzakende organismen zijn van nature aanwezig in het maagdarmkanaal, dat fungeert als een natuurlijk reservoir voor potentiële UTI’s.

Risicofactoren voor UTI

Pathogenese

  • N Engl J Med. 2012 Mar 15;366(11):1028-37.
  • Lancet Infect Dis. 2004 Oct;4(10):631-5.
  • Radiographics. 2008 Jan-Feb;28(1):255-77; quiz 327-8.

Pathogenese van infectie van de urinewegen

Clinische presentatie

  • Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol. 2011 Jun;156(2):131-6.
  • Smith’s General Urology 17e, Chapter 3
  • Weliswaar kunnen UTI’s in de literatuur worden ingedeeld op basis van locatie en symptomen, maar het is klinisch zeer moeilijk om op basis van symptomen de uitgebreidheid van de infectie vast te stellen.
  • Oudere vrouwen kunnen zich presenteren met alleen urine-incontinentie en geen andere symptomen.
  • Urinedipstick-test met positieve nitrieten of leukocytenesterase zijn suggestief voor UTI, waardoor de pre-test waarschijnlijkheid met 25% toeneemt.
    • Nitriet: positief als gevolg van bacteriële reductie van endogene nitraten tot nitrieten; klassiek positief bij Gram-negatieve Enterobacteriaceae familie van enterische uropathogenen. Nitriet dipstick kan echter ook klinisch nuttig zijn bij het opsporen van Enterococcus en Staphylococcus bacteriën.
    • Leukocytenesterase: positief omdat neutrofiele granules enzymen met esterase activiteit bevatten; aanwezigheid van neutrofielen in urine als gevolg van ontsteking en leukocyten migratie in de urinewegen.
  • Alleen een positieve urinekweek wordt beschouwd als echt diagnostisch voor een UTI, maar urine moet alleen worden gekweekt in de setting van een klinische infectie of infectieuze symptomen; zoals eerder vermeld, asymptomatische bacteriurie komt vaak voor en behoeft geen behandeling.

Symptoom

Gevolgsignaal

Mechanisme

Dysurie

Gevolg van acute ontsteking van de blaas, wat leidt tot ongemak bij het samentrekken tijdens het plassen.

Frequentie en aandrang

Verminderde blaascapaciteit ten gevolge van ontstekingsoedeem met verminderde compliance en pijn door blaasverwijding als gevolg.

Hematurie

Geïrriteerde, oedemateuze urinewegbloedingen bij urinelozing.

Suprapubische gevoeligheid

Door palpatie en compressie van een ontstoken, oedemateuze blaas.

Rillingen en zweten

Koorts

Inflammatoire cascade die resulteert in een febriele reactie.

Pijn in de buik (kan uitstralen naar de lies, vaak dof en constant)

Tederheid van de borstovertebrale hoek (CVA)

Suddenaal oedeem van de nieren, met als gevolg verhoogde druk en capsulaire distensie.

Behandeling

  • N Engl J Med. 2012 Mar 15;366(11):1028-37.
  • Goodman and Gilman’s The Pharmacological basis of therapeutics 12e, Chapter 52

Behandeling met antimicrobiële stoffen heeft tot doel de bacterie die de infectie veroorzaakt, uit te roeien. De gekozen antimicrobiële stoffen zijn afhankelijk van de omvang van de infectie (ongecompliceerd of gecompliceerd), veel voorkomende lokale pathogenen en resistentiepatronen. Voorbeelden van antibiotica voor ongecompliceerde UTI zijn:

  • Trimethoprim-sulfamethoxazol
    • Remming van microbiële DNA-synthese door remming van de foliumzuursynthese en bijgevolg van de purines die nodig zijn voor DNA
  • Fluoroquinolonen
    • Remming van microbiële DNA-synthese door blokkering van DNA-gyrase en topoisomerase IV die nodig zijn voor een succesvolle DNA-replicatie en transcriptie.
  • Nitrofurantoïne
    • Het mechanisme is niet volledig bekend, maar het veroorzaakt rechtstreeks selectieve schade aan microbieel DNA, dat de toxische tussenproducten van nitrofurantoïne sneller metaboliseert dan menselijke cellen.