Spire

Draag een steentje bij aan de missie van New Advent en ontvang de volledige inhoud van deze website als een instant download. Bevat de Katholieke Encyclopedie, Kerkvaders, Summa, Bijbel en meer, alles voor slechts $19,99…

(Van het Angelsaksische woord spir, dat “een stengel” of “scheut” betekent).

Een taps toelopende constructie met een kegelvormige, piramidale, achthoekige of zeshoekige plattegrond die een toren of torenspits bekroont of een gebouw overkoepelt, en die gewoonlijk uit de kroonlijst is ontwikkeld; vaak doorboord met sieropeningen en, waar er ribben waren, verrijkt met krommingen. Soms was er een open lantaarn tussen de torenspits, toren of het dak en de torenspits. Op het vasteland streefden de architecten ernaar de torenspits en de torenspits tot één geheel te maken door ze in elkaar over te laten lopen, terwijl ze in Engeland openlijk erkenden dat het om een afzonderlijk bouwwerk ging door het beginpunt ervan te verbergen achter een eenvoudige of doorboorde borstwering, of achter versierde kantelen. Een torenspits behoort tot de spitse architectuur en is dus nooit volledig ontwikkeld, behalve in gotische gebouwen. Reeds in de twaalfde eeuw namen zij verschillende vormen aan, en bijna overal, van de dertiende tot de zestiende eeuw, werden zij de afsluitende constructie van elke kerktoren, toren of lantaarn, en ook die van wereldlijke gebouwen, meer in het bijzonder in Duitsland en Frankrijk. Hun decoratieve waarde was zeer groot, meer bepaald door de variatie en de verrijking van de skyline van de gebouwen die zij bekroonden, en door de talrijke variaties in vorm en de verscheidenheid van de gebruikte types. Deze vormen variëren van eenvoudige voorbeelden als die op de zuidelijke toren van de kathedraal van Chartres tot die van Burgos, waar het hele bouwwerk een opengewerkte tracering is. In Engeland hadden de Normandische kerken geen torenspitsen, maar met de komst van de vroeg-Engelse bouwstijl werden korte torenspitsen geïntroduceerd; de versierde gotiek vroeg om veel hogere torenspitsen, en de perpendicular kerken nog hoger. De vroegere spitsen waren over het algemeen van hout, en dat waren zij altijd wanneer het gebouw met hout was overdekt.

Deze vroege houten spitsen waren, als regel, niet erg hoog, maar later bereikten zij een grotere hoogte; van die welke de oude St. Paul’s in Londen bekroonde wordt gezegd dat zij 527 voet hoog waren. De hoogste torenspitsen die nu nog bestaan, zoals die van Salisbury, Coventry en Norwich, zijn allemaal van steen. In Midden-Engeland zijn er veel, en in feite overal waar geschikte steen gemakkelijk te verkrijgen was. In het noorden van Engeland, in Schotland en in Wales, tussen de bergen, neemt de klokkenstoel de plaats in van een torenspits, ongetwijfeld omdat de grote oppervlakte van de dunbevolkte parochies het noodzakelijk maakte de klokken onbedekt te houden, zodat ze beter konden worden gehoord. De mooiste voorbeelden van bestaande torenspitsen zijn te zien in Chartres, Reims, Laon, Freiburg, Ratisbon, Keulen, Antwerpen, Wenen, Burgos, en Salisbury. Op sommige van deze gebouwen staan meerdere torenspitsen, in veel gevallen gebouwd in verschillende perioden: de zuidelijke torenspits van Chartres, met een top van 350 voet boven de grond, werd gebouwd in 1175, terwijl de noordelijke torenspits, met een top van 380 voet boven de grond, pas in 1513 werd voltooid. De zogenaamde spitsen van de Renaissance en die gebouwd door Sir Christopher Wren zijn geen echte spitsen, maar slechts torens die in een punt eindigen.