Scoliosis

Geleid door de zeer gespecialiseerde orthopedische chirurgen van HSS Spine en het Lerner Children’s Pavilion, wordt HSS erkend als wereldleider in de behandeling van complexe spinale misvormingen bij zowel kinderen als volwassenen.

Wat is scoliose?

Scoliose is een aandoening van de wervelkolom waarbij de wervelkolom zijwaarts kromt in een “S”-vorm, hetzij naar rechts of naar links. Dit verschilt van de aandoening die bekend staat als kyfose, waarbij de wervelkolom een abnormale, naar voren gerichte kromming heeft.

Anteroposterior (van voren naar achteren) aanzicht van de wervelkolom (in staande positie, waarbij scoliose in de borst- en lendenwervelkolom is aangetoond.	Lateraal (buitenzijde) aanzicht van de wervelkolom in staande positie, waarbij kyfose (voorwaartse kromming) in de borstwervelkolom is te zien.

Scoliose animatie video

Bekijk een animatie over scoliose bij volwassenen en jongeren.

Wat zijn de verschillende soorten scoliose?

Er zijn drie basistypen scoliose: idiopathisch, congenitaal en neuromusculair.

• Idiopathische scoliose is een vorm van scoliose waarvan de oorzaak of oorsprong onbekend is. Dit is het meest voorkomende type.
• Congenitale scoliose is wanneer de botten in de wervelkolom bij de geboorte abnormaal gekromd zijn.
• Neuromusculaire scoliose is wanneer de kromming een symptoom is van een afzonderlijke, systemische aandoening, zoals cerebrale parese, spierdystrofie, of verlamming.

Deze aandoeningen zijn allemaal soorten van wat wordt genoemd “structurele scoliose,” waarbij onjuist gevormde botten een S-kromming in de wervelkolom creëren die vast is en niet kan worden rechtgezet door de lichaamshouding aan te passen. “Niet-structurele scoliose” (ook bekend als “functionele scoliose”) is wanneer de kromming tijdelijk is en niet wordt veroorzaakt door een misvormde wervel in de wervelkolom, maar door een afzonderlijke aandoening die de houding beïnvloedt, zoals skeletdysplasie of een ledemaatlengte discrepantie.

Scoliose kan de wervelkolom aantasten in elk van de drie hoofdsecties:

• cervicale wervelkolom (nek)
• thoracale wervelkolom (borst en bovenrug)
• lumbale wervelkolom (onderrug)

Diagram met de doorsneden van de gezonde wervelkolom, met bovenaan het halsgedeelte (cervicaal), gevolgd door het borstgedeelte en het lendengedeelte, het heiligbeen en het staartbeen (coccyx). De kromming in de linker afbeelding is de normale kromming van de wervelkolom wanneer deze van opzij wordt bekeken (geen scoliose).

Wie krijgt scoliose?

Scoliose wordt voornamelijk gediagnosticeerd bij kinderen en adolescenten, hoewel het zich op latere leeftijd ook bij volwassenen kan ontwikkelen. Adolescente idiopathische scoliose is het type scoliose dat het vaakst wordt gezien door wervelkolomchirurgen en omvat 80% van alle spinale misvormingen.

Wat is adolescente idiopathische scoliose?

Adolescente idiopathische scoliose is een aandoening die zich ontwikkelt bij kinderen tussen de 10 en 18 jaar, waarbij de wervelkolom op een of meer plaatsen zijwaarts is gekromd zonder bekende oorzaak. Meisjes hebben er vaker last van dan jongens.

Kunnen volwassenen scoliose krijgen?

Ja. Hoewel scoliose zich het vaakst ontwikkelt bij kinderen of adolescenten, kan ook bij volwassenen een scoliose worden vastgesteld. Bij volwassenen kan het het gevolg zijn van de progressie van een kromming die al in hun jeugd bestond, of als gevolg van een degeneratieve aandoening van de wervelkolom of osteoporose.

Lees meer over scoliose bij volwassenen door Scoliose bij Volwassenen te lezen: Symptomen, diagnose en behandelingen.

Röntgenfoto’s 1 en 2 van 4: progressie van scoliose bij volwassenen van 14 tot 46 jaar.
Röntgenfoto’s 3 en 4 van 4: progressie van scoliose bij volwassenen van 14 tot 46 jaar.
Röntgenfoto’s 3 en 4 van 4: progressie van scoliose bij volwassenen van 14 tot 46 jaar.
Progressie van scoliose bij volwassenen van 14 jaar (linksboven) tot 46 jaar (rechtsonder).

Wat zijn de symptomen van scoliose?

Een zijwaartse kromming van de wervelkolom is het belangrijkste symptoom van alle vormen van scoliose. Dit komt meestal aan het licht wanneer een schouder, taille, heup of ander lichaamsdeel aan de ene kant hoger is dan aan de andere. Scoliose veroorzaakt zelden pijn bij kinderen en adolescenten. Rugpijn is echter een veelvoorkomend symptoom voor mensen die als volwassene scoliose ontwikkelen.

Wanneer een kind of tiener met scoliose wel rugpijn ervaart, is dit meestal een teken dat ze een andere aandoening hebben.

Hoe wordt scoliose gediagnosticeerd?

Typisch wordt scoliose voor het eerst opgemerkt door de kinderarts, familielid of schoolverpleegkundige van een kind. Als een eerste screening methode, gebruiken zorgverleners de Adams forward-bending test om te kijken naar de aanwezigheid van asymmetrie van de romp of schouderbladen, of voor uitstulping van de schouderbladen. De medische evaluatie van scoliose omvat een lichamelijk onderzoek en beeldvorming van de wervelkolom.

Deze foto toont een uitgesproken kromming, die zichtbaar wordt tijdens een Adams forward-bending-test.

Een arts kan ook een scoliometer gebruiken om de mate van helling van de romp (de kromming) of rotatie (verdraaiing van de wervelkolom) te meten. Een kind of adolescent met een kromming van 7 graden of meer zal worden doorverwezen naar een orthopeed voor verdere evaluatie en controle. De diagnose scoliose wordt gesteld wanneer de kromming meer dan 10 graden bedraagt.

Radiologische beeldvorming

Om de kromming verder te beoordelen, worden röntgenfoto’s of EOS-beelden met lage stralingsdosis gemaakt van het voor- en zijaanzicht.

Parenten die zich zorgen maken over het blootstellen van hun kind aan straling tijdens medische beeldvorming, moeten een arts raadplegen om te weten te komen of EOS-beeldvorming een geschikt alternatief is voor traditionele röntgenstralen. EOS-beeldvorming heeft verschillende veiligheids- en diagnostische voordelen, met name voor kinderen of tieners bij wie in de loop der tijd meerdere beelden moeten worden gemaakt om de progressie van hun scoliose te volgen. Deze omvatten:

• stralingsniveaus aanzienlijk lager dan die van traditionele röntgenstralen
• simultane beeldopnamen van het volledige lichaam frontale en zijaanzichten in minder dan twintig seconden.
• tweedimensionale (2D) en driedimensionale (3D) orthopedische beelden kunnen worden geproduceerd ter ondersteuning van diagnose en behandeling

EOS-beelden van een patiënt met scoliose: 2D anteroposterior (van voren naar achteren) en laterale (van de buitenzijde) röntgenopnamen, en 3D anteroposterior rendering van de wervelkolom en het bekken.

Hoe wordt scoliose behandeld?

Behandelingen kunnen chirurgisch of niet-chirurgisch zijn, en ze variëren ook afhankelijk van het type scoliose dat iemand heeft, en de leeftijd waarop ze die ontwikkelen.

Behandeling voor adolescente idiopathische scoliose wordt bepaald door de mate van de kromming van de wervelkolom op het moment van de diagnose en door de te verwachten progressie van die kromming. Lichte gevallen behoeven wellicht geen behandeling. Meer ernstige gevallen kunnen niet-chirurgisch worden behandeld, met behulp van braces, of met chirurgische fusie van de wervelkolom.

Nonchirurgische behandeling van adolescente idiopathische scoliose

Voor krommingen van minder dan 25 graden kan de orthopeed frequente controle aanbevelen om te zien of aanvullende interventie nodig wordt.

Jongeren met krommingen tussen 25 en 45 graden kunnen kandidaten zijn voor behandeling met bracing. Hoewel bracing de curve niet corrigeert, is aangetoond dat het bij 75% van de patiënten de progressie stopt. Bracing wordt als een succes beschouwd wanneer de progressie is gestopt en binnen 6 graden van de oorspronkelijke meting van de curve is gebleven.

In de meeste gevallen dragen patiënten een brace 22 tot 23 uur per dag, en doen hem alleen uit voor hygiëne en sportactiviteiten. Sommige patiënten hebben echter alleen ’s nachts een brace nodig.

Er zijn verschillende braces verkrijgbaar en de keuze is gebaseerd op hoeveel krommingen er zijn en waar op de wervelkolom de kromming of krommingen zitten. Sommige modellen bieden steun aan het bekken, de voorkant, de achterkant en de nek, terwijl andere modellen steun bieden aan de hele romp en de oksels.

Terwijl veel braces stijf zijn, zijn er de laatste jaren ook flexibele braces ontwikkeld. Dit type brace, dat alleen geschikt is bij patiënten met enkelvoudige krommingen, wordt gedragen als een vest en stelt de patiënt in staat aan sommige sportactiviteiten deel te nemen

Een patiënt die een stijve, flexibele brace draagt, waardoor hij aan sommige sportactiviteiten kan deelnemen.

Patiënten blijven de brace dragen totdat ze niet meer groeien en het skelet volgroeid is. Op dat moment volgt een spenenproces waarbij het aantal uren dat de brace per dag wordt gedragen geleidelijk wordt verminderd over een periode van zes maanden tot een jaar. Hierdoor kunnen de ondersteunende spieren in de rug en de romp sterker worden na een periode van inactiviteit. Fysiotherapie wordt ook aanbevolen, zowel tijdens de bracing als tijdens het afbouwen.

chirurgische behandeling van adolescente idiopathische scoliose

Patiënten met krommingen die meer dan 50 graden blijven voortschrijden, met of zonder bracing, hebben over het algemeen een chirurgische ingreep nodig.

Hoe gaat een scoliose-operatie in zijn werk?

Er zijn verschillende chirurgische methoden, maar de meest voorkomende soort operatie is een posterieure spinale fusie met instrumentatie (kunstmatige implantaten). Bij deze procedure maakt de orthopedisch chirurg een incisie in de rug en “last” hij de wervels aan elkaar met botsplinters.

De botsplinters kunnen zijn:

• autograften – afkomstig van elders uit het eigen lichaam van de patiënt
• allograften – afkomstig van donoren via een botbank

De wervelkolom wordt dan in lijn gehouden met haken, schroeven of andere instrumentatie. Als de fusie voltooid is, hebben de implantaten geen functie meer, maar worden ze op hun plaats gelaten om te voorkomen dat er nog een operatie nodig is.

Röntgenfoto’s van de gecorrigeerde wervelkolom na de operatie, met links een achteraanzicht en rechts een zijaanzicht.

Sommige patiënten kunnen kandidaat zijn voor minimaal invasieve wervelkolomfusie.

Wat is minimaal invasieve wervelkolomchirurgie?

Dit verwijst naar spierbesparende benaderingen van de wervelkolom waarbij kleine incisies worden gebruikt als toegangspoorten. Ze worden vaak uitgevoerd met behulp van live röntgen- of CT-scanbeelden als begeleiding, evenals robotchirurgie (ook wel robotic-assisted surgery genoemd).

Bij minimaal invasieve wervelkolomchirurgie benadert de chirurg de wervelkolom vanuit een van de drie posities, afhankelijk van de leeftijd van de patiënt, de symptomen, de stand van de wervelkolom en de anatomie van de zenuwen en bloedvaten. Deze posities zijn:

• anterior – van voren
• lateral – van de buitenzijde (flank)
• posterior – van achteren

In de meeste gevallen wordt toegang tot de wervelkolom verkregen door gebruik te maken van een reeks dilators die de spier splitsen om een werkportaal te creëren. De grootte van dit portaal varieert naargelang van de chirurg en de specifieke operatie die aan de wervelkolom wordt verricht. Met behulp van deze technieken kunnen de toegangspoorten voor wervelkolomchirurgie nu echter zo klein zijn als 1,2 centimeter (ongeveer een halve inch).

Wanneer schroeven en staven in de wervelkolom moeten worden geplaatst om deze op zijn plaats te houden (instrumentatie genoemd), kan dit ook worden uitgevoerd via kleine incisies met de hulp van intra-operatieve röntgenstralen, CT-scans of robotische geleiding.

Wat is de hersteltijd voor scoliose-operatie?

De meeste spinale fusie-patiënten blijven 3 tot 5 dagen in het ziekenhuis en staan binnen twee dagen weer op. Kinderen en tieners kunnen meestal na 4 tot 6 weken weer naar school, na drie maanden beginnen met weinig belastende oefeningen en na zes maanden met volledige activiteit. Het volledige genezingsproces kan 6 tot 12 maanden duren.

Patiënten die een gecombineerde anterieure en posterieure wervelkolomoperatie ondergaan, kunnen een iets langer verblijf in het ziekenhuis hebben. Toch zijn de hersteltijden van moderne scoliose-wervelkolomoperaties aanzienlijk korter dan tientallen jaren geleden, toen mensen soms weken of maanden in het ziekenhuis doorbrachten in een gipsverband of in tractie.

Wat zijn de risico’s van een spinale fusie-operatie?

Rare complicaties van spinale fusie kunnen infectie en ruggenmergafwijkingen of letsel omvatten. Bij HSS worden echter meerdere voorzorgsmaatregelen genomen tijdens de operatie om de patiënt te beschermen, waaronder toediening van antibiotica tijdens de operatie om infectie te voorkomen en voortdurende controle van de sensorische en motorische functie van het ruggenmerg.

Wat zijn de resultaten van scoliose-operaties?

Spinale fusiechirurgie voor scoliose biedt aanzienlijke correctie van de kromming van de wervelkolom en cosmetische en houdingsvoordelen, maar veroorzaakt wel enige inflexibiliteit in de wervelkolom.

Curvatuurcorrectie

Spinale fusiechirurgie levert over het algemeen zeer goede resultaten op, met een correctiepercentage van 60% tot 100%, afhankelijk van de flexibiliteit van de kromming en de locatie. Ruggegraatsfusie leidt echter tot enig bewegingsverlies. De omvang van dat verlies varieert afhankelijk van het gecorrigeerde deel van de wervelkolom en het aantal wervels dat wordt gefuseerd.

Cosmetische resultaten

• een evenwichtige wervelkolom
• genivelleerde schouders
• vermindering of eliminatie van een ribbult

Krijg meer gedetailleerde informatie over scoliose door de onderstaande artikelen te lezen, of zoek de beste scoliose-arts of -chirurg voor u of uw kind op basis van locatie, verzekering en aandoening.