Definitie

Beschrijving

Oorzaken en symptomen

Demografie

Diagnose

Behandelingen

Prognose

Preventie

Bronnen

Definitie

Stoornis van de schriftelijke uitdrukkingsvaardigheid, voorheen expressieve ontwikkelingsstoornis genoemd, is een leerstoornis waarbij het vermogen van een persoon om schriftelijk te communiceren aanzienlijk onder het niveau ligt dat normaliter op grond van de leeftijd, intelligentie, levenservaring, onderwijsachtergrond of lichamelijke beperkingen van de persoon wordt verwacht. Deze handicap beïnvloedt zowel de fysieke reproductie van letters en woorden als de organisatie van gedachten en ideeën in geschreven composities.

Beschrijving

Schriftelijke uitdrukkingsstoornis is een van de meer slecht begrepen leerstoornissen. Leerstoornissen die zich alleen in schriftelijk werk manifesteren, werden voor het eerst beschreven aan het eind van de jaren zestig. Deze vroege studies beschreven drie hoofdtypen van schriftelijke stoornissen:

  • onvermogen om letters en cijfers correct te vormen, ook dysgrafie genoemd
  • onvermogen om woorden spontaan of uit dictaat te schrijven
  • onvermogen om woorden te ordenen in zinvolle gedachten

Er zijn verschillende moeilijkheden bij het bestuderen van stoornis in de schriftelijke uitdrukking en bij het implementeren van een remediërend programma. Stoornis in de schrijfvaardigheid komt gewoonlijk voor in combinatie met andere lees- of taalstoornissen, waardoor het moeilijk is om manifestaties van de stoornis te scheiden die alleen betrekking hebben op de schrijfvaardigheid. Achterstanden in aandacht, visueel-motorische integratie, visuele verwerking, en expressieve taal kunnen ook bijdragen aan schrijfstoornissen. Ook zijn er geen standaard tests die specifiek zijn ontworpen om stoornis in de schrijfvaardigheid te evalueren.

Oorzaken en symptomen

Oorzaken

De oorzaken van stoornis in de schrijfvaardigheid zijn onbekend. Verschillende verschijningsvormen van de stoornis kunnen verschillende oorzaken hebben. Bijvoorbeeld, mensen die geen letters correct op de pagina kunnen vormen (dysgrafie) kunnen vertragingen in de hand-oog coördinatie en concentratieproblemen hebben. Mensen die niet in staat zijn woorden uit het hoofd te schrijven of te dicteren, blijken tekortkomingen in hun visueel geheugen te hebben. Zij kunnen zich niet herinneren hoe de woorden eruit zien. Mensen die een leesbaar schrift produceren maar hun gedachten niet op papier kunnen ordenen, kunnen cognitieve verwerkingsproblemen hebben. Omdat stoornis van de schriftelijke uitdrukking een weinig bestudeerde stoornis is, zijn specifieke oorzaken nog niet vastgesteld.

Symptomen

Symptomen die wijzen op stoornis van de schriftelijke uitdrukking zijn onder meer:

  • slecht of onleesbaar handschrift
  • slecht gevormde letters of cijfers
  • overdreven spelfouten
  • overdreven interpunctiefouten
  • overdreven grammaticafouten
  • zinnen die geen logische samenhang hebben
  • alinea’s en verhalen die elementen missen en die niet logisch zijn of logische overgangen missen
  • tekortschietende schrijfvaardigheden die academische prestaties of het dagelijks leven aanzienlijk beïnvloeden

Deze symptomen moeten worden beoordeeld in het licht van de leeftijd van de persoon, intelligentie, onderwijservaring, en culturele of levenservaring. De schriftelijke uitdrukking moet aanzienlijk onder het niveau liggen van de monsters die door anderen van dezelfde leeftijd, intelligentie en achtergrond worden geproduceerd. Normaal zijn verschillende symptomen gelijktijdig aanwezig.

Demografie

Verschillende studies hebben geschat dat tussen 3% en 5% van de studenten een stoornis in de schriftelijke uitdrukking heeft. Het is echter moeilijk deze stoornis te onderscheiden van andere leerstoornissen. Tekortkomingen in schriftelijk werk kunnen worden toegeschreven aan lees-, taal-, of aandachtsstoornissen, beperkte onderwijsachtergrond, of gebrek aan vloeiendheid in de instructietaal. Een stoornis in de schrijfvaardigheid die geen verband houdt met een andere leerstoornis is zeldzaam. Het komt vaak voor in combinatie met een leesstoornis of een wiskunde stoornis.

Diagnose

Er zijn geen specifieke tests om de diagnose stoornis in de schrijfvaardigheid te stellen. Deze stoornis wordt gewoonlijk niet vóór de leeftijd van acht jaar gediagnosticeerd, omdat de schrijfvaardigheid van kinderen zo uiteenlopend is. De diagnose wordt meestal gesteld in de vierde of vijfde klas, hoewel de stoornis al in de eerste klas kan worden opgemerkt en gediagnosticeerd. Verzoeken om testen komen meestal van een leerkracht of ouder die meerdere symptomen van de stoornis in het schrijven van een kind opmerkt.

Een aantal gestandaardiseerde tests geven nauwkeurig de spellingvaardigheden weer, maar beoordelen andere schrijfvaardigheden niet met dezelfde betrouwbaarheid. Tests die behulpzaam kunnen zijn bij het diagnosticeren van stoornissen in de schrijfvaardigheid zijn onder meer de Diagnostic Evaluation of Writing Skills (DEWS), de Test of Early Written Language (TEWL), en de Test of Adolescent Language. Beoordeling met behulp van gestandaardiseerde tests is echter niet voldoende om een diagnose van stoornis in de schrijfvaardigheid te stellen. Bovendien moet een gekwalificeerde beoordelaar meerdere voorbeelden van het geschreven werk van de leerling vergelijken met het geschreven werk dat normaal verwacht wordt van leerlingen met een vergelijkbare achtergrond. De persoon die wordt geëvalueerd kan ook worden gevraagd om taken uit te voeren zoals het schrijven uit dictaat of het kopiëren van geschreven materiaal als onderdeel van diagnostische tests.

Behandelingen

Er is weinig bekend over hoe de stoornis in de schrijfvaardigheid te behandelen. Intensieve schrijfoefeningen kunnen helpen, maar geen enkele specifieke methode of aanpak is bijzonder succesvol gebleken. Aangezien stoornis in de schrijfvaardigheid gewoonlijk optreedt in combinatie met andere leerstoornissen, is de behandeling vaak gericht op die beter begrepen leerproblemen.

Prognose

Er is weinig bekend over het resultaat op lange termijn voor mensen met stoornis in de schrijfvaardigheid. Het lijkt er echter op dat degenen die deze stoornis hebben een laag gevoel van eigenwaarde en sociale problemen kunnen ontwikkelen die verband houden met hun gebrek aan academische prestaties. Later in het leven kunnen zij meer kans hebben om van school te gaan en kunnen zij kansen op de arbeidsmarkt die schrijfvaardigheid vereisen voor hen gesloten vinden.

Preventie

Er zijn geen manieren bekend om stoornis in de schrijfvaardigheid te voorkomen.

Zie ook Leesstoornis; Wiskundestoornis.

Bronnen

BOOKS

American Psychiatric Association Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. 4e ed, herziene tekst. Washington D.C.: American Psychiatric Association, 2000.

ORGANISATIES

OTHER

Tish Davidson, A.M.

Emily Jane Willingham, PhD