Point of View

Definitie van Point of View

Point of view is het perspectief van waaruit een verhaal wordt verteld. Elk verhaal heeft een perspectief, hoewel er meer dan één soort gezichtspunt in een literair werk kan voorkomen. De meest gebruikte gezichtspunten in romans zijn eerste persoon enkelvoud (“ik”) en derde persoon (“hij” en “zij”). Er zijn echter vele varianten op deze twee soorten gezichtspunten, evenals andere minder gebruikelijke vertelstandpunten.

Zichtspunt vs. Verteller

Zichtspunt is zeer nauw verbonden met het concept van een verteller. De verteller van een verhaal kan een deelnemer aan het verhaal zijn, dat wil zeggen dat dit personage deel uitmaakt van het plot, of een niet-deelnemer. Het gezichtspunt in een verhaal verwijst naar de positie van de verteller ten opzichte van het verhaal. Als de verteller bijvoorbeeld een deelnemer aan het verhaal is, is het waarschijnlijker dat het gezichtspunt eerste persoon is, omdat de verteller de gebeurtenissen en andere personages uit de eerste hand meemaakt en er interactie mee heeft. Als de verteller een niet-deelnemer is, is het waarschijnlijker dat het standpunt in derde persoon is, omdat de verteller ver verwijderd is van de gebeurtenissen. Dit zijn natuurlijk algemene richtlijnen, en er zijn vele uitzonderingen op deze regels.

Typen gezichtspunt

Eerste persoon enkelvoud

Eerste persoon enkelvoud maakt gebruik van het ik-woord om de verteller aan te duiden. Deze verteller is meestal de hoofdpersoon van het verhaal, en dit gezichtspunt geeft de lezer toegang tot de innerlijke gedachten van het personage en zijn reacties op de gebeurtenissen die zich voordoen. Alle actie wordt verwerkt door het perspectief van de verteller, en daarom kan dit type verteller onbetrouwbaar zijn. De keuze om vanuit een onbetrouwbaar eerste-persoonsperspectief te schrijven geeft de lezer de kans om uit te zoeken wat werkelijkheid is en wat een creatie van de kant van de verteller. Een notoir onbetrouwbare verteller is Humbert Humbert uit Lolita van Vladimir Nabakov:

Wanneer ik mijn eigen begeerten, motieven, daden enzovoort probeer te analyseren, geef ik me over aan een soort retrospectieve verbeelding die het analytisch vermogen voedt met grenzeloze alternatieven en die ervoor zorgt dat elke gevisualiseerde route zich zonder einde vertakt en weer vertakt in het waanzinnig complexe vooruitzicht van mijn verleden.

Eerste persoon meervoud

Dit gezichtspunt is uiterst ongewoon in romans, omdat het “wij” gebruikt als het voornaamste voornaamwoord. Dit impliceert dat het verhaal door een groep mensen tegelijk wordt verteld. Hoewel het nu ongebruikelijk is, bevatten de meeste Griekse tragedies een koor dat de gebeurtenissen van het stuk samen vertelde. Om dit gezichtspunt met succes te gebruiken, moet er een groepsidentiteit bestaan, waarbij men ofwel samen voor een gelijkaardige uitdaging staat, ofwel zich afzet tegen een andere “buitenstaande” groep. De recente roman The Buddha in the Attic van Julie Otsuka gaat bijvoorbeeld over een groep Japanse vrouwen die als postorderbruiden naar de Verenigde Staten komen:

De meesten van ons op de boot waren bekwaam, en wisten zeker dat we goede echtgenotes zouden worden. We wisten hoe we moesten koken en naaien. We wisten hoe we thee moesten serveren en bloemen moesten schikken en hoe we urenlang stil op onze platte brede voeten moesten zitten, terwijl we helemaal niets inhoudelijks zeiden.

Tweede persoon

Een ander ongebruikelijk gezichtspunt is de tweede persoon, waarbij het voornaamwoord “u” wordt gebruikt om het verhaal te vertellen. Dit standpunt impliceert ofwel dat de verteller eigenlijk een “ik” is die zich probeert af te scheiden van de gebeurtenissen die hij of zij vertelt, ofwel stelt het de lezer in staat zich te identificeren met het centrale personage. Dit werd populair in de serie Choose Your Own Adventure uit de jaren tachtig, en komt voor in de recente roman Pretty Little Mistakes van Heather McElhatton:

Terwijl je in de keuken van zijn ouders staat, vertel je je vriendje dat je weggaat. Je gaat niet naar de universiteit. Je gelooft niet in de schema’s, de studiepunten of de punten. Geen gestandaardiseerd succes voor jou.

Derde persoon

Deze gezichtspuntdefinitie gebruikt “hij” en “zij” als de voornaamwoorden om naar verschillende personages te verwijzen, en biedt de auteur de grootste flexibiliteit. Er zijn twee hoofdmogelijkheden voor het derde-persoons gezichtspunt: beperkt en alwetend. In een beperkt gezichtspunt van de derde persoon is de lezer alleen op de hoogte van de gedachten van één hoofdpersoon. Op deze manier is het vergelijkbaar met de eerste persoon enkelvoud, omdat de focus strak op één personage blijft. Het alwetende gezichtspunt van de derde persoon staat de auteur toe zich te verdiepen in de gedachten van elk personage, waardoor de verteller goddelijk lijkt. Dit was een populair gezichtspunt in 19e eeuwse romans. In de opening van Jane Austens Pride and Prejudice wordt bijvoorbeeld een alwetende verteller gepresenteerd:

Het is een algemeen erkende waarheid dat een alleenstaande man die een goed fortuin bezit, een vrouw moet hebben.

Wisselende persoon

In sommige romans worden twee of meer van de bovengenoemde gezichtspunten gecombineerd. Zo wisselen sommige romans in sommige hoofdstukken de eerste persoon in enkelvoud af met de derde persoon in andere hoofdstukken. De Harry Potter-serie wisselt tussen derde persoon beperkt – die toegang geeft tot Harry’s gedachten – en derde persoon alwetend wanneer informatie moet worden gedeeld waarvan Harry geen getuige is.

Common Examples of Point of View

We ervaren het leven allemaal door een eerste persoon enkelvoudig gezichtspunt. Wanneer we verhalen uit ons eigen leven vertellen, zijn de meeste verhalen dus vanuit dat perspectief. Maar soms vertellen we ook verhalen in de eerste persoon meervoud als er een paar of een groep mensen bij het hele verhaal betrokken is. We vertellen ook veel verhalen vanuit de derde persoon als we het hebben over gebeurtenissen waarbij we niet aanwezig waren. Hier zijn enkele voorbeelden:

• Eerste persoon enkelvoud: “Ik had de gekste nacht vannacht! Ik zal je er alles over vertellen.”
• Eerste persoon meervoud: “New York was geweldig. We zijn naar het Vrijheidsbeeld geweest, we hebben in Central Park gewandeld, en we hebben heerlijk gegeten. Het is onze favoriete stad.”
• Derde persoon: “Mijn grootvader was piloot in de oorlog, en hij overleefde een keer een verschrikkelijke crash.”

Belang van het gezichtspunt in de literatuur

De keuze van het gezichtspunt van waaruit een verhaal wordt verteld, heeft grote invloed op zowel de beleving van het verhaal door de lezer als op het soort informatie dat de auteur kan overbrengen. De eerste persoon creëert een grotere intimiteit tussen de lezer en het verhaal, terwijl de derde persoon de auteur in staat stelt veel meer complexiteit toe te voegen aan de plot en de ontwikkeling van verschillende personages die één personage niet in zijn of haar eentje zou kunnen waarnemen. Het gezichtspunt is dus van groot belang in elk stuk literatuur. De relatieve populariteit van verschillende soorten gezichtspunten is in de loop der eeuwen veranderd. Zo waren epistolaire romans ooit heel gewoon, maar zijn ze grotendeels uit de gratie geraakt. De eerste persoon komt nu veel voor, terwijl die vóór de 20e eeuw nauwelijks werd gebruikt.

Voorbeelden van het gezichtspunt in de literatuur

Voorbeeld #1: Eerste persoon enkelvoud

Er moeten zo’n twee minuten zijn geweest waarin ik veronderstelde dat ik was vermoord. En ook dat was interessant. Ik bedoel, het is interessant om te weten wat je gedachten op zo’n moment zouden zijn. Mijn eerste gedachte, conventioneel genoeg, was aan mijn vrouw. Mijn tweede was een hevige wrok over het feit dat ik deze wereld moest verlaten die mij, alles welbeschouwd, zo goed bevalt. Ik had de tijd om dit zeer levendig te voelen.

(Hommage aan Catalonië door George Orwell)

George Orwell schrijft in zijn boek Hommage aan Catalonië over zijn eigen ervaringen in de Spaanse burgeroorlog. In autobiografische werken is de ik-verteller het personage van de auteur. Hier vertelt Orwell over de ervaring van het neergeschoten worden en de gedachten die direct daarna door zijn hoofd gingen.

Voorbeeld #2: First Person Plural

Het deed er uiteindelijk niet toe hoe oud ze waren geweest, of dat het meisjes waren, maar alleen dat we van ze hadden gehouden, en dat ze ons niet hadden horen roepen, ons nog steeds niet horen, hier boven in de boomhut, met onze dunner wordende haren en zachte buiken, hen roepend uit die kamers waar ze heen gingen om voor altijd alleen te zijn, alleen in zelfmoord, die dieper is dan de dood, en waar we nooit de stukjes zullen vinden om ze weer in elkaar te zetten.

(The Virgin Suicides van Jeffrey Eugenides)

Jeffrey Eugenides’ roman The Virgin Suicides wordt verteld door een collectief “wij”, dat een groep van vijf zussen bekijkt en becommentarieert. Eugenides maakt met succes gebruik van dit voorbeeld van het gezichtspunt door van de “wij” een groep jongens te maken die van de meisjes houden en ze van een afstand proberen te begrijpen.

Voorbeeld #3: Tweede persoon

Je komt thuis in je appartement in West 12th Street. Het is een wrak. Net als jij. Je meent het. Je vraagt je af of Amanda ooit zal uitleggen waarom ze je verlaten heeft. Ze was een model en ze dacht dat jij rijk was. Je hebt nooit gezien dat ze een leeghoofd was. Dus wat ben jij dan?

(Bright Lights, Big City van Jay McInerny)

Jay McInerny’s roman Bright Lights, Big City, is een van de weinige romans geschreven voor volwassenen in de tweede persoon. Dit voorbeeld creëert een gevoel van intimiteit tussen de verteller en de lezer, betrekt de lezer bij de gebeurtenissen en vertelt over de machteloosheid van de verteller om zijn eigen zelfvernietiging te voorkomen.

Voorbeeld #4: Derde persoon

De familie Dashwood was al lang gevestigd in Sussex. Hun landgoed was groot en ze woonden in Norland Park, in het midden van hun landgoed, waar ze al vele generaties op zo’n respectabele manier leefden dat ze de algemene goede mening van hun omgeving wisten te winnen.

(Sense and Sensibility van Jane Austen)

In de opening van Jane Austens Sense and Sensibility wordt de familie Dashwood geïntroduceerd, waarna elk personage gedetailleerd wordt beschreven. Dit is een ander voorbeeld van Jane Austen die de derde persoon als alwetend gezichtspunt gebruikt en haar toegang geeft tot alle gedachten, verlangens en motivaties van de personages.

Test je kennis van gezichtspunt

1. Wat is de juiste definitie van point of view als een literair apparaat?
A. De mening die iemand in een debat inneemt.
B. Het perspectief van waaruit een verhaal wordt verteld.
C. De manier waarop verschillende mensen dingen zien.

2. Neem deze regel uit As I Lay Dying van William Faulkner:

Darl Jewel en ik komen uit het veld, volgen het pad in één rij. Hoewel ik hem een meter voor ben, kan iedereen die ons vanuit het katoenhuis gadeslaat, zien dat Jewel’s gerafelde en kapotte strohoed een vol hoofd boven die van mij uitsteekt.

In welk gezichtspunt staat dit fragment?
1. Eerste persoon enkelvoud
2. Eerste persoon meervoud
3. Tweede persoon

3. Welke van de volgende is een voorbeeld van derde persoon beperkt?
A. Atticus was zwak: hij was bijna vijftig. Toen Jem en ik hem vroegen waarom hij zo oud was, zei hij dat hij laat was begonnen, wat volgens ons een weerspiegeling was van zijn capaciteiten en mannelijkheid. (To Kill a Mockingbird door Harper Lee)
B. Op de boot lagen we soms uren wakker in de deinende vochtige duisternis van het ruim, vervuld van verlangen en angst, en vroegen we ons af hoe we het nog drie weken zouden uithouden. (The Buddha in the Attic door Julie Otsuka)
C. Sordo gaf de wijnfles terug en knikte als dank met zijn hoofd. Hij leunde voorover en klopte het dode paard op de schouder waar de loop van het automatische geweer de huid had verbrand. Hij kon het verbrande haar nog ruiken. (For Whom the Bell Tolls door Ernest Hemingway)