Kosmische Record Houders: The 12 Biggest Objects in the Universe

Het heelal is groot, en het zit vol met grote dingen. Planeten, sterren, sterrenstelsels en clusters van sterrenstelsels strekken zich op steeds grotere schaal uit. Hier bewonderen we enkele recordhouders in verschillende kosmische categorieën. Misschien voelen we ons nederig door het vermogen van het heelal om entiteiten van ongelooflijke omvang en grootsheid voort te brengen.

Grootste exoplaneet: GQ Lupi b

Toen de mysterieuze GQ Lupi b in 2005 voor het eerst werd ontdekt, wisten astronomen niet zeker wat ze ervan moesten denken. Het metgezelobject, dat rond een jonge ster draait die ongeveer tweeënhalf keer zo ver van de zon staat als Pluto, leek ofwel een planeet ofwel een bruine dwerg te zijn, wat eigenlijk een type kleine ster is. Latere waarnemingen moeten de verwarring nog ophelderen, maar de beste schattingen suggereren dat GQ Lupi b een straal heeft van ongeveer 3,5 keer die van Jupiter, wat betekent dat als het een exoplaneet is, het de grootste is die ooit is gevonden.

Grootste ster: UY Scuti

UY Scuti is een hyperreuzenster met een straal die ongeveer 1700 keer zo groot is als die van de zon, waarmee het de grootste bekende ster in het heelal is. Als men UY Scuti in het centrum van het zonnestelsel zou plaatsen, zou de rand net voorbij de baan van Jupiter komen. Gas en stof dat van de ster stroomt zou zelfs nog verder reiken, tot voorbij de baan van Pluto, of ongeveer 400 keer de afstand aarde-zon.

Grootste Nevel: De Tarantula Nevel

De Tarantulanevel is zowel de grootste bekende nevel als het actiefste stervormingsgebied in onze lokale galactische omgeving en strekt zich op zijn langst uit over een lengte van meer dan 1800 lichtjaar. Het object, ook bekend als 30 Doradus, bevindt zich op 170.000 lichtjaar van de aarde in de Grote Magelhaense Wolk, een klein satellietstelsel dat rond onze Melkweg draait. In plaats van een dodelijke spinachtige, is deze Tarantula een stellaire kraamkamer – binnen zijn prachtige plooien van gas en stof worden jonge sterren geboren.

Grootste lege plek: Supervoïde in Eridanus

In 2004 zagen astronomen een gigantisch gebied van lege ruimte op kaarten die waren gemaakt door NASA’s Wilkinson Microwave Anisotropy Probe (WMAP) satelliet, die de kosmische microgolfachtergrond, of de overgebleven straling van de oerknal, tot in de kleinste details scande. De vlek, die volgens Vice 1,8 miljard lichtjaar in doorsnee beslaat, is vreemd genoeg verstoken van sterren, gas, stof en zelfs donkere materie. Hoewel ze al eerder leegtes hebben gezien, zijn onderzoekers er nog steeds niet achter hoe een van deze grootte en schaal precies is ontstaan.

Grootste sterrenstelsel: IC 1101

Onze Melkwegstelsel is ongeveer 100.000 lichtjaar in doorsnee, maar dat is vrij gemiddeld voor een spiraalstelsel. Ter vergelijking: het grootste bekende sterrenstelsel, IC 1101 genaamd, is 50 keer zo groot en ongeveer 2.000 keer zo massief als ons eigen melkwegstelsel. IC 1101 strekt zich uit over een indrukwekkende 5,5 miljoen lichtjaar en is zo groot dat, als het op de plaats zou staan waar de Melkweg nu staat, de rand ervan tot voorbij onze naaste galactische buur, Andromeda, zou reiken.

Grootste zwarte gat: TON 618

Superzware zwarte gaten zouden in het centrum van elk sterrenstelsel op de loer liggen en miljoenen keren zwaarder zijn dan de zon. Maar het grootste zwarte gat dat bekend is, is te vinden in een verre quasar – gigantische objecten in het vroege heelal die waanzinnige hoeveelheden straling uitspuwen. Dit zwarte gat, bekend als TON 618, heeft een geschatte massa van 66 miljard zonnen, aldus een verklaring.

Grootste galactische scheten: Fermi Bubbles

In 2010 ontdekten astronomen die de Fermi-ruimtetelescoop gebruikten, kolossale structuren die uit de Melkweg opdoemen. Deze enorme klodders, die alleen in bepaalde golflengten van het licht te zien zijn, zijn maar liefst 25.000 lichtjaar hoog (een kwart van de breedte van de Melkweg). Onderzoekers denken dat de bellen het resultaat zijn van een oude voedingswoede die het centrale zwarte gat van ons melkwegstelsel heeft doorgemaakt, resulterend in enorme energie-uitbarstingen.

Grootste afzonderlijke object: Protocluster SPT2349-56

Toen het heelal nog maar een tiende van zijn huidige leeftijd had, zijn 14 sterrenstelsels op elkaar gebotst en hebben ze het zwaarste gravitationeel gebonden kosmische object gevormd dat bekend is: protocluster SPT2349-56. Samengeperst in een ruimte die slechts ongeveer drie keer zo groot is als ons Melkwegstelsel, zal deze megamerger uiteindelijk samensmelten tot één enkel sterrenstelsel dat 10 biljoen keer de massa van de zon weegt. Aanvullende waarnemingen hebben onthuld dat ongeveer 50 extra sterrenstelsels de structuur omringen, die zich zal vestigen in een gigantisch object dat bekend staat als een galactische cluster, waarin vele sterrenstelsels om elkaar heen draaien.

Grootste galactische verzameling: Shapley Supercluster

Astronoom Harlow Shapley ontdekte in de jaren dertig van de vorige eeuw een kolossale verzameling van sterrenstelsels die nu zijn naam draagt. Met meer dan 8000 sterrenstelsels en een massa van meer dan 10 miljoen miljard keer die van de zon is de Shapley Supercluster volgens de Europese Ruimtevaartorganisatie de grootste structuur in het lokale heelal.

Grootste supercluster: Laniakea Supercluster

Onze Melkweg is slechts een piepklein lid van een gigantische verzameling van verzamelingen sterrenstelsels die bekend staat als de Laniakea Supercluster. Hoewel deze geen formele grenzen heeft, schatten astronomen dat deze ongeveer 100.000 sterrenstelsels bevat met een totale massa van ongeveer 100 miljoen miljard keer die van de zon, en zich uitstrekt over meer dan 520 miljoen lichtjaar in doorsnee.

Grootste quasarverzameling: Huge-LQG

De verre, door zwarte gaten aangedreven superheldere objecten die bekend staan als quasars, zijn al machtig groot. Maar soms komen quasars samen in clusters, waarvan de grootste fantasierijk de Huge-LQG (voor Huge Large Quasar Group) is genoemd. Met 73 quasars en een geschatte massa van 6,1 quintiljoen (dat is een 1 gevolgd door 18 nullen) zonnen, wordt de kolossale kosmische verzameling verondersteld 4 miljard lichtjaar breed te zijn op zijn grootste spanwijdte, volgens The Atlantic.

Grootste ding in het heelal: Hercules-Corona Borealis Grote Muur

Door de locaties van gammastraaluitbarstingen in kaart te brengen – vluchtige maar krachtige explosies die plaatsvinden wanneer een massieve ster ster sterft – hebben astronomen ontdekt wat vaak wordt beschouwd als de grootste bekende entiteit in de kosmos: de Hercules-Corona Borealis Grote Muur. Het object is 10 miljard lichtjaar in doorsnee en zou miljarden sterrenstelsels kunnen bevatten. De Grote Muur werd voor het eerst ontdekt in 2013 toen uit surveys bleek dat gammastralen bijzonder geconcentreerd waren op ongeveer 10 miljard lichtjaar afstand in de richting van de Hercules en Corona Borealis sterrenbeelden.

Oorspronkelijk gepubliceerd op Live Science.