Controleren op kanker (of op aandoeningen die kanker kunnen worden) bij mensen die geen symptomen hebben, wordt screening genoemd. Screening op kanker kan artsen helpen verschillende soorten kanker in een vroeg stadium op te sporen en te behandelen.

Gezonde leefgewoonten en regelmatige screeningonderzoeken kunnen uw risico op sommige soorten kanker sterk verminderen.

Risicofactoren voor kanker

Het is meestal niet mogelijk precies te weten waarom de ene persoon kanker krijgt en de andere niet. Maar uit onderzoek is gebleken dat bepaalde risicofactoren iemands kans op kanker kunnen vergroten. (Er zijn ook factoren die verband houden met een lager risico op kanker.)

U loopt mogelijk een hoger risico op het krijgen van kanker als u een familiegeschiedenis van kanker hebt of op het krijgen van een tweede kanker als u al eerder kanker hebt gehad. U moet met uw arts bespreken welke kankerscreeningtests geschikt voor u zijn en wat het aanbevolen schema is als u een hoger risico loopt.

Vroege opsporing

Vroege opsporing is belangrijk omdat wanneer abnormaal weefsel of kanker vroeg wordt gevonden, het gemakkelijker te behandelen kan zijn. Tegen de tijd dat de symptomen verschijnen, kan de kanker al zijn uitgezaaid, waardoor deze moeilijker te behandelen is.

Het gebruik van screeningtests om kanker in een vroeg stadium op te sporen, biedt patiënten betere mogelijkheden om een effectievere behandeling met minder bijwerkingen te krijgen. Patiënten bij wie kanker in een vroeg stadium wordt ontdekt en tijdig wordt behandeld, hebben meer kans om deze kanker te overleven dan patiënten bij wie kanker pas wordt ontdekt als er symptomen optreden.

Kankerscreeningtests

Van verschillende kankerscreeningtests is aangetoond dat ze kanker in een vroeg stadium opsporen en de kans op overlijden aan die kanker verkleinen. Deze tests omvatten:

  • Colonoscopie, sigmoidoscopie, en hoog-gevoelige fecale occult bloedtests (FOBTs) – Van al deze tests is aangetoond dat ze de sterfte aan colorectale kanker verminderen. Colonoscopie en sigmoidoscopie helpen ook bij het voorkomen van colorectale kanker omdat ze abnormale darmgezwellen (poliepen) kunnen opsporen die kunnen worden verwijderd voordat ze zich tot kanker ontwikkelen.
  • Low-dose helical computed tomography – Van deze test om te screenen op longkanker is aangetoond dat het de sterfte aan longkanker vermindert bij zware rokers in de leeftijd van 55 tot 74 jaar.
  • Mammografie – Van deze methode om op borstkanker te screenen is aangetoond dat ze de sterfte aan de ziekte vermindert bij vrouwen van 40 tot 74 jaar, vooral bij vrouwen van 50 jaar of ouder.
  • Pap-test en testen op het humaan papillomavirus (HPV) – Deze tests verminderen de incidentie van baarmoederhalskanker omdat ze het mogelijk maken abnormale cellen te identificeren en te behandelen voordat ze kanker worden. Ze verminderen ook het aantal sterfgevallen door baarmoederhalskanker. Tests worden over het algemeen aanbevolen om te beginnen op 21-jarige leeftijd en te eindigen op 65-jarige leeftijd, zolang de recente resultaten normaal zijn.

Veel van deze tests worden voor 100% gedekt door de meeste ziektekostenverzekeringen. Neem contact op met uw verzekeringsmaatschappij om te weten welke worden gedekt zonder extra kosten voor u.

Er zijn ook aanvullende tests die worden gebruikt voor kankerscreening, maar die mogelijk aanvullende kankerscreeningtests vereisen. Deze screeningmethoden omvatten:

  • Alpha-fetoproteïne bloedtest – Deze test wordt soms gebruikt, samen met echografie van de lever, om te proberen leverkanker vroegtijdig op te sporen bij mensen met een hoog risico op de ziekte.
  • MRI van de borst – Deze beeldvormende test wordt vaak gebruikt voor vrouwen die drager zijn van een schadelijke mutatie in het BRCA1-gen of het BRCA2-gen; dergelijke vrouwen hebben een hoog risico op borstkanker, evenals een verhoogd risico op andere kankers.
  • CA-125-test – Deze bloedtest, die vaak samen met een transvaginale echografie wordt uitgevoerd, kan worden gebruikt om te proberen eierstokkanker vroegtijdig op te sporen, vooral bij vrouwen met een verhoogd risico op de ziekte. Hoewel deze test kan helpen bij het diagnosticeren van eierstokkanker bij vrouwen die symptomen hebben en kan worden gebruikt om de terugkeer van kanker te evalueren bij vrouwen bij wie de ziekte eerder is gediagnosticeerd, is niet aangetoond dat het een effectieve screeningstest voor eierstokkanker is.
  • Klinisch borstonderzoek en regelmatig borstzelfonderzoek – Van routinematig onderzoek van de borsten door zorgverleners of door vrouwen zelf is niet aangetoond dat het het aantal sterfgevallen door borstkanker vermindert. Als een vrouw of haar zorgverlener echter een knobbel of andere ongebruikelijke verandering in de borst opmerkt, is het belangrijk om dit te laten onderzoeken.
  • PSA-test – Deze bloedtest, die vaak samen met een digitaal rectaal onderzoek wordt gedaan, is in staat om prostaatkanker in een vroeg stadium op te sporen.
  • Huidonderzoeken – Artsen raden vaak aan dat mensen die risico lopen op huidkanker hun huid regelmatig onderzoeken of dit door een zorgverlener laten doen.
  • Transvaginale echografie – Dit is een beeldvormende test die foto’s van de eierstokken en baarmoeder van een vrouw kan maken, wordt soms gebruikt bij vrouwen die een verhoogd risico lopen op eierstokkanker (omdat ze een schadelijke BRCA1- of BRCA2-mutatie dragen) of op endometriumkanker (omdat ze een aandoening hebben die Lynch-syndroom wordt genoemd).
  • Virtuele colonoscopie – Met deze test kunnen de dikke darm en het rectum van buiten het lichaam worden onderzocht.

Hoewel er duidelijke voordelen zijn aan kankerscreening, kunnen screeningstests ook risico’s met zich meebrengen. Niet alle screeningtests zijn nuttig en aan de meeste kleven risico’s. Het is belangrijk te weten welke risico’s aan de test verbonden zijn en of is aangetoond dat de test de overlevingskansen van kanker verbetert.

Enkele van die risico’s zijn vals-positieve resultaten, vals-negatieve resultaten, overdiagnose, of complicaties door de test. Het kan voor mensen nuttig zijn om de mogelijke nadelen en voordelen van verschillende kankerscreeningtests met hun arts te bespreken. De voordelen wegen vaak op tegen de risico’s, en het is belangrijk om bij uw arts te informeren naar de verwachtingen voor elke test.

Inzicht in uw risico’s

Omdat kankerpatiënten een verhoogd risico lopen op het ontwikkelen van een tweede kanker, is het voor elke patiënt zeer belangrijk om te weten wanneer te screenen, evenals de beschikbare screeningsopties. De aanbevelingen voor screening zullen voor elke patiënt anders zijn, omdat de kanker van elke patiënt anders is. Bij het bepalen van de juiste screening wordt rekening gehouden met verschillende factoren, zoals het soort kanker, familiegeschiedenis, leeftijd en geslacht. Het is belangrijk dat u de screening op kanker met uw oncoloog bespreekt.