Vraag: “Is het bijbels om ‘rust in vrede’ (RIP) te zeggen over iemand die is overleden?”
Antwoord: Het acroniem RIP (of R.I.P.) wordt vaak op grafstenen gekerfd gezien, en de woorden rust in vrede worden vaak gehoord bij wakes en begrafenissen. Het komt van de Latijnse zegen requiescat in pace (letterlijk, “moge hij beginnen te rusten in vrede”). Is het bijbels om te zeggen: “Rust in vrede”? De uitdrukking “rust in vrede” wordt in de Schrift nooit gebruikt in verband met een persoon die gestorven is. In die zin is het dus niet expliciet bijbels om te zeggen: “Rust in vrede”.
Aan het eind van het boek Daniël spreekt een engel over Daniëls dood en zegt: “Je zult rusten” (Daniël 12:3). En de profeet Jesaja zegt: “Wie rechtschapen wandelt, gaat de vrede binnen; zij vinden rust als zij in de dood liggen” (Jesaja 57:2). Deze twee passages komen in de Bijbel het dichtst in de buurt van het idee achter het RIP. Toch worden de exacte woorden rust in vrede niet gebruikt.
Omdat de gedachte aan de dood beangstigend kan zijn, hebben mensen door de jaren heen een aantal gemeenplaatsen verzonnen om zichzelf mee te troosten. Wanneer iemand sterft, horen we vaak onbijbelse uitspraken als “Ze is nu een engel” en “God had nog een engel nodig in de hemel”; soms horen we de bromide “Hij is op een betere plaats”, uitgesproken zonder er bij stil te staan dat hij eigenlijk op een slechtere plaats zou kunnen zijn. Mensen die nooit tijd hebben voor God, worden op een begrafenis plotseling religieus. Ze proberen zichzelf en anderen te verzekeren dat, ongeacht de relatie van de overledene met God toen hij of zij op aarde was, hij of zij nu in de hemel is. Maar we moeten niet negeren wat de Schrift leert.
De Bijbel is duidelijk dat de fysieke dood niet het einde is (Hebreeën 9:27; Johannes 3:16-18). Jezus leerde dat er voor ieder mens slechts twee mogelijkheden zijn: de hemel en de hel (Mattheüs 10:28; 25:46; Marcus 9:43;). Hij gaf een levendig beeld van die twee mogelijkheden in het verhaal van de rijke man en Lazarus, dat in Lucas 16:19-31 staat. In dit verhaal ging de rijke man, die tijdens zijn aardse leven niet aan God gedacht had, naar de hel toen hij stierf. Lazarus, die niets op aarde bezat dan een rein hart, werd naar het paradijs gebracht. De hel wordt beschreven als een plaats van kwelling (vers 23), niet als een plaats van rust. Volgens de Schrift is iemand die zonder Christus sterft niet “rustende in vrede” (zie Johannes 3:18). “‘Er is geen vrede,’ zegt mijn God, ‘voor de goddelozen'” (Jesaja 57:21).
De dood is echter heel anders voor hen die “in Christus” zijn (Romeinen 8:1; 1 Korintiërs 1:30). Eerste Thessalonicenzen 4:13 herinnert ons eraan dat, hoewel het natuurlijk is om te rouwen om dierbaren die gestorven zijn, we niet hoeven te rouwen om gelovigen in Christus alsof we hen nooit meer zullen zien. Er is hoop vermengd met verdriet. De Bijbel verwijst vaak naar de doden in Christus als “zij die ontslapen zijn” (1 Korintiërs 15:20; Handelingen 13:36; 1 Tessalonicenzen 5:10). De bijbelschrijvers gebruikten de slaap als metafoor omdat de dood voor een christen slechts tijdelijk is. Paulus zei dat “afwezig zijn van het lichaam is tegenwoordig zijn met de Heer” (2 Korintiërs 5:8). Zij die Jezus Christus ontvangen als hun persoonlijke Heer en Heiland zijn bij Hem in het paradijs wanneer zij sterven (Lucas 23:43). Dus, na de dood gaan christenen een “rust” binnen, en het is “vredig”. Maar is zeggen: “Rust in vrede” wel bijbels?
Het probleem met zeggen: “Rust in vrede” is dat het als een gebed is geformuleerd. In het Latijn is het letterlijk “Moge hij beginnen te rusten in vrede.” Bidden voor de doden is natuurlijk onbijbels. Op het moment van de dood is het lot van een persoon bezegeld. De Bijbel leert ons nooit, of suggereert zelfs maar, dat we moeten bidden voor hen die zijn heengegaan. Het zeggen van “Rust in vrede”, het schrijven van “RIP” en andere vormen van gebeden voor de doden zijn geworteld in de katholieke traditie, niet in het Woord van God.