in alle dingen

Terwijl ik dit schrijf, is het vier uur ’s nachts. Ik zit op de eerste hulp met mijn beste vriendin, die languit op een onderzoekstafel ligt, een infuus pompt de nodige vloeistoffen in haar bloedbaan. Terwijl zij zich in slaap laat wiegen door de vloeibare medicijnen, zit ik in de stoel naast het bed na te denken over de verbinding tussen haar geest en haar lichaam. Ik denk na over hoe de uitputting van de een de ander beïnvloedt, en ik denk na over hoe de twee onvermijdelijk met elkaar verweven zijn.

Moderne christenen maken soms onderscheid tussen lichaam en geest, met als argument dat de geest eeuwig is, maar tijdelijk is opgesloten in een eindig lichaam. In deze visie is het lichaam feilbaar. Door zijn eigen vleselijke verlangens op te dringen – misschien wat betreft gulzigheid, wellust en/of luiheid – laat het lichaam ons moreel in de steek. Als het lichaam na een bepaald aantal jaren ophoudt te functioneren, laat het ons ook lichamelijk in de steek. Dit begrip degradeert tegelijkertijd het menselijk lichaam en verheft de menselijke ziel. En hoewel veel christenen deze opvatting aanhangen, ben ik er niet zeker van dat het inherent bijbels is.

Wanneer de ziel zo hoog in aanzien staat, is het verleidelijk voor christenen om zichzelf te identificeren als menselijke geesten in plaats van menselijke lichamen. In de woorden van CS Lewis: “Je hebt geen ziel. Je bent een ziel. Je hebt een lichaam.” En als ik een ziel ben, opgesloten in een stoffelijk omhulsel, dan zou ik het grootste deel van mijn energie moeten steken in het onderhouden en ontwikkelen van mijn ziel, het innerlijke en oneindige deel van wie ik ben. Volgens deze logica zou ik het grootste deel van mijn energie moeten steken in het aanscherpen van mijn mentale, emotionele, rationele en spirituele facetten, omdat deze verbonden zijn met mijn ziel, die inherent meer waard is dan mijn eindige en feilbare lichaam. Nogmaals, ik ben er niet zeker van dat deze filosofie volledig bijbels is.

Het onderscheid tussen de ziel en het lichaam werkt omwille van de discussie. In de praktijk zijn de twee echter onafscheidelijk. De mens is veelzijdig – biologisch en energetisch en rationeel en emotioneel en seksueel en relationeel en spiritueel allemaal tegelijk. Elk van deze aspecten van het mens-zijn manifesteert zich binnen de context van een fysiek menselijk wezen, nooit als etherische entiteiten. In tegenstelling tot de wijdverbreide, onderliggende veronderstelling dat wij geest/lichamen zijn in plaats van geest-lichamen, is onze persoonlijkheid niet verpakt in ons lichaam of onze ziel. Integendeel, onze persoonlijkheid ligt in hun gelijktijdige bestaan en daaruit voortvloeiende ervaring.

Ik zou willen stellen dat deze conclusie inderdaad bijbels is, hetgeen christenen niet zou moeten verbazen. Immers, onze lichamen zijn door God ontworpen, door God gebaard en door God in stand gehouden. Hij dacht duidelijk dat onze lichamelijkheid belangrijk was toen Hij ons schiep naar Zijn beeld, en Hij dacht duidelijk dat het belangrijk was om een fysiek lichaam van Hemzelf aan te nemen als Jezus Christus. Hoewel de christelijke cultuur de nadruk legt op het interne aspect van het geloof – het hoog houden van de persoonlijke toewijding, het koffietijd-Jezus-gesprek, en het sedentair-zitten-en-preek-luisteren – valt er iets te zeggen voor het betrekken van ons fysieke lichaam bij de daad van aanbidding.

De oude Israëlieten begrepen dit. Terwijl zij op weg waren naar Kanaän, trokken Israëlieten die intiem met God wilden spreken, ver buiten het kamp van hun stam en gingen de Tent der Samenkomst binnen. Wanneer Mozes met God ging spreken, stond de rest van het Israëlitische volk op uit hun persoonlijke tenten en keken toe hoe Mozes binnenging terwijl zich een rookpijler vormde bij de ingang van de tent. Totdat Mozes klaar was met de gemeenschap met God, bleef het volk buiten hun eigen tenten staan, terwijl zij Degene aanbaden die fysiek tot Mozes sprak, “van aangezicht tot aangezicht, zoals een man tot zijn vriend spreekt” (Exodus 33:11).

Het Israëlitische volk reageerde toen lichamelijk. Zij keken toe. Zij stonden. Zij wachtten. Zij ondernamen fysieke actie om uit te drukken, aan te sporen, te symboliseren, en om hun geestelijke staat van aanbidding na te bootsen. Mozes deed hetzelfde, door zowel een fysieke als een spirituele reis te maken naar intimiteit met God, die fysiek aan hem verscheen.

Daarom wagen wij ons wekelijks fysiek naar een kerkgebouw. Dat is waarom we handen schudden bij het begroeten van onze gemeente. Dat is waarom we staan als we samen reciteren. Daarom heffen we onze handen en sluiten we onze ogen als we zingen. Dat is waarom onze kerkkoren de dienst in gaan, soms een fysieke Bijbel of een fysiek kruis dragend. Daarom doen we communie, eten we echt het brood en drinken we de wijn. Dat is waarom we door een echte, echt natte doop ceremonie gaan. Dat is de reden waarom sommige gemeenten donderend klappen of onstuimig dansen als een daad van lofprijzing. De manier waarop wij ons fysiek gedragen in onze door God gegeven, door God geademde lichamen is net zo belangrijk voor onze aanbidding als onze niet-fysieke houding, omdat onze lichamen net zo essentieel zijn voor onze menselijkheid als onze zielen dat zijn. We aanbidden met alles wat we zijn – hart, verstand, ziel en kracht.

En als we echt leven in de aanbidding die onze volledige persoonlijkheid betrekt, belooft de Heer: “Mijn aanwezigheid zal met u meegaan, en Ik zal u rust geven” (Exodus 33:14).

Mijn vriend en ik hebben die belofte nu nodig, terwijl we op de eerste hulp zitten te wachten op ons ontslag. We zullen het weer nodig hebben als we terug zijn in ons hotel en ons hoofd buigen in gebed, dankbaar voor de God die zich bekommert om ons lichaam en onze ziel en hun overlapping. En we zullen het weer nodig hebben op zondagmorgen, wanneer we onze handen en onze stemmen heffen, dankbaar voor degene die kwam om fysiek bij ons te zijn en nog steeds aanwezig is bij ons mentaal, emotioneel en spiritueel, altijd rust biedend in Zijn relationele aanwezigheid bij ons.