Hoe klopt het hart?

Hoe klopt uw hart? Uw hart klopt door de werking van een zeer gespecialiseerd elektrisch systeem. Het luistert naar wat er op dat moment met u aan de hand is en zet de spierwanden van het hart aan tot samentrekken op een georganiseerde manier en met de juiste hartslag, langzaam of snel, en meestal precies goed.

Door het kloppen van het hart wordt voortdurend bloed door buizen (bloedvaten) naar alle delen van het lichaam gepompt. Wil het hart een effectieve pomp zijn, dan moeten het “loodgieterssysteem” en het “elektrische systeem” van het hart beide correct werken en op elkaar zijn afgestemd.

Structuur van het hart: leidingenstelsel

Het leidingenstelsel van het hart bestaat uit:

• Buizen die het bloed naar het hart brengen (aderen) en wegvoeren (slagaders)
• Vier hartkamers (twee aan de bovenkant, de rechter en linker boezem; en twee aan de onderkant, de rechter en linker hartkamer)
• De spierwanden van de hartkamers die het bloed door het hart persen wanneer ze samentrekken
• Vier eenrichtingskleppen die de pompkamers en de bloedvaten met elkaar verbinden

Structuur van het hart: elektrisch systeem

Het elektrisch systeem van het hart bestaat uit speciale hartcellen of -weefsels die elektrische signalen of impulsen gebruiken om de samentrekkingen van de spierwanden van de hartkamers te coördineren. Telkens wanneer een elektrisch signaal zich over een kamer van het hart verspreidt, worden de spierwanden aangezet tot samentrekken. Een goede coördinatie van deze signalen zorgt ervoor dat de kamerwanden op het juiste moment en op de juiste manier samentrekken, zodat een effectieve hartslag ontstaat.

Elke normale hartslag wordt gestart door de normale “pacemaker” van het hart, de zogenaamde sinusknoop, die zich in het bovenste deel van de rechterboezem bevindt. De sinusknoop heeft zijn eigen klok, en op het juiste moment zendt hij een elektrische impuls uit die zich van cel tot cel over de spierwanden van de rechter- en linkerboezem verspreidt. Eenmaal op deze manier elektrisch geactiveerd, trekken de spierwanden van de boezems samen, waardoor het bloed door eenrichtingskleppen naar de hartkamers wordt geperst.

Dezelfde elektrische impuls waarmee de hartslag is begonnen, verspreidt zich vervolgens naar beneden in een ander gespecialiseerd weefsel, de atrioventriculaire of AV-knoop. De AV-knoop bevindt zich in het midden van het hart, tussen de boezems en de kamers, en is het enige weefsel in het hart waar er een normale “elektrische verbinding” is tussen de bovenste boezems en de onderste kamers van het hart.

Zodra de elektrische impuls de AV-knoop binnenkomt, wordt hij kort vertraagd, zodat de kamers van de kamers de tijd hebben om zich te vullen door samentrekking van de wanden van de boezems. Na de korte vertraging wordt dezelfde elektrische impuls waarmee alles begonnen is, vervolgens via andere gespecialiseerde weefsels (de zogenaamde “bundel van His” en “bundeltakken”) naar beneden naar de hartkamers geleid, waarbij hij zich snel over de spierwanden verspreidt. Zodra dat gebeurt, worden de ventrikelwanden aangezet tot samentrekken, waardoor het bloed door andere eenrichtingskleppen uit het hart wordt geperst in grote slagaders naar de longen en het lichaam. Nadat een normale hartslag is voltooid, rust alles even uit, waarna de hele cyclus weer opnieuw begint.

U kunt de pompende werking van het hart horen wanneer u met een stethoscoop naar het hart luistert en de regelmatige “lub-dub” van elke hartslag hoort. Ook kunt u het effect van elke hartslag waarnemen wanneer u een polsslag voelt door een vinger over een slagader te houden (bijvoorbeeld in uw pols of hals).

Houd in gedachten dat iemand in de spreekkamer van de dokter gewoonlijk controleert hoe snel het hart van uw kind klopt door een polsslag te voelen. De polsslag (aantal slagen per minuut) is een van de belangrijke “vitale functies” die zorgverleners regelmatig controleren.

Normale coördinatie van elke hartslag is slechts de eerste stap om de juiste hoeveelheid “cardiac output” te leveren om in de behoeften van het lichaam te voorzien. Uw lichaam heeft een hoger hartminuutvolume nodig tijdens inspanning of inspannende activiteiten, en minder wanneer u rust of slaapt.

Dus naast het synchroniseren van de hartkamers tijdens elke slag, is het elektrische systeem van het hart ook verantwoordelijk voor het aanpassen van de snelheid waarmee het hart op een bepaald moment zou moeten slaan. De normale manier waarop dat gebeurt is dat de sinusknoop “meeluistert” naar boodschappen van verschillende zenuwen en chemische stoffen in het bloed, zoals adrenaline, die door de bloedbaan circuleren. De sinusknoop past dan de snelheid van de impulsen die hij uitzendt dienovereenkomstig aan. Dit is de reden waarom de hartslag bij verder gezonde mensen sterk varieert en afhankelijk is van factoren zoals leeftijd en activiteitenniveau.

Zo hebben kleine baby’s in rust meestal een hartslag van ongeveer 120 tot 150 slagen per minuut, vergeleken met 60 tot 80 slagen per minuut bij de meeste tieners in rust. De hartslag van een peuter kan 110 slagen per minuut zijn terwijl ze haar favoriete lunch eet, maar kan oplopen tot 220 slagen per minuut als ze echt overstuur is en huilt. De hartslag van een atletische tiener kan 40 slagen per minuut zijn als hij slaapt, maar kan oplopen tot 200 slagen per minuut als hij hard aan het rennen is. Wanneer het hart niet klopt zoals het zou moeten, wordt dat een aritmie genoemd.

Christopher L. Johnsrude, M.D., is universitair hoofddocent aan de afdeling kindergeneeskunde van de Universiteit van Louisville en is directeur van de dienst kinderaritmie in het Norton Children’s Hospital.