Trauma of PTSS kan optreden na het ervaren van een overweldigende, levensbedreigende gebeurtenis zoals verkrachting, lichamelijk en seksueel misbruik, geweld of natuurrampen. Maar dit zijn slechts voorbeelden van extreme triggers van trauma. In feite gaan de meeste mensen door het leven met een trauma dat is toegebracht door terloopse opmerkingen van leeftijdsgenoten op de middelbare school, ongezonde druk van ouders en andere bronnen, waarbij sommigen handelen uit goede bedoelingen. Ongeacht de aard van je trauma, kan het betrekken van je dromen en het verzorgen van de intelligentie van hun beelden helpen om genezing te vergemakkelijken.

Symptomen van PTSS

Trauma, volgens Bessel Van der Kolk, een trauma-expert, “drijft ons naar de rand van het bevattingsvermogen.” Het reorganiseert het zelf, zodat mensen het gevoel hebben dat het trauma nog steeds bestaat. Het beïnvloedt relaties, werk en persoonlijk welzijn.

Dissociatie is de essentie van trauma. Het trauma wordt afgesplitst van het bewustzijn, zodat ervaringen niet alleen verontrustend maar ook onbegrijpelijk zijn. Symptomen van PTSS zijn verdoving, hypervigilantie, flashbacks, nachtmerries, slaapproblemen, ernstige angst, depressie, prikkelbaarheid, woede-uitbarstingen, indringende herinneringen aan het trauma en vermijding van mensen en plaatsen die het trauma oproepen.

The Neuroscience of Trauma

Van der Kolk beschrijft in het boek The Body Keeps The Score hoe trauma fysiologische veranderingen in de hersenen teweegbrengt, waardoor duidelijk wordt waarom getraumatiseerde individuen zich voelen en gedragen zoals ze doen. Trauma activeert regio’s in de rechter hersenhelft die betrokken zijn bij emoties, en deactiveert regio’s in de linker hersenhelft die betrokken zijn bij uitvoerende cognitieve functies zoals plannen, redeneren en taal. Dit leidt tot een storing in de neurale communicatie. Het getraumatiseerde individu is zowel overprikkeld als niet in staat om gevaar realistisch in te schatten.

Conventionele behandelingsmethoden

De recente vooruitgang in de neurowetenschappen biedt een wetenschappelijk kader voor de behandeling van trauma. Deze vorderingen zijn multimodaal, gericht op het herstellen van het evenwicht tussen rationele en emotionele delen van de hersenen, met het doel om individuen in staat te stellen de controle over hun lichaam te herwinnen en tegelijkertijd het trauma in hun leven te integreren. Patiënten kunnen baat hebben bij het herbeleven van hun traumatische ervaringen in therapie als ze niet overweldigd worden door de ervaring.

Somatische therapieën zoals sensorimotor psychotherapie ontwikkeld door Pat Ogden en somatic experiencing ontwikkeld door Peter Levine hebben toegang tot belichaamde gevoelstoestanden om patiënten te helpen hun hyperarousal toestanden te tolereren en te moduleren. Daarnaast worden yoga en meditatie gebruikt om patiënten te helpen zelfreguleren. Wanneer mensen hun emotionele toestand kunnen beheersen, worden technieken als mindfulness en Eye Movement Desensitization and Reprocessing therapie (EMDR) gebruikt als aanvulling op psychotherapie om het trauma in hun leven te helpen integreren.

Dromen gebruiken om trauma’s te verwerken

De huidige technieken om trauma’s te behandelen maken geen gebruik van droomwerk, ook al is een van de symptomen van PTSS nachtmerries. Dream Tending, ontwikkeld door Stephen Aizenstat, is op unieke wijze toepasbaar op het werken met trauma. Zijn benadering is consistent met het huidige neurowetenschappelijk onderzoek.

Het ziet het droombeeld als een belichaamd beeld met helende eigenschappen. Dromen drukken de ervaring van het lichaam/de geest uit, in het bijzonder traumatische ervaringen die gedissocieerd zijn. De Dream Tending techniek is een intuïtieve lichaamsgevoelige benadering die niet alleen aandacht heeft voor geactiveerde emotionele toestanden in de dromer, maar ook voor de boodschappen die in beelden belichaamd zijn. De techniek van animatie krijgt toegang tot ongeformuleerd en gedissocieerd materiaal, de essentie van trauma, en brengt individuen in relatie met deze gedissocieerde ervaringen.

Dream Tending: An Example

Ik werkte met een jonge man, Jay, eind 30. In therapie, werd hij zich bewust dat hij seksueel misbruikt was door een buurman toen hij 7 jaar oud was, wat aanzienlijke en onverklaarbare angst en depressie veroorzaakte gedurende zijn hele leven.

Hij deelde de volgende droom die ik gedeeltelijk zal beschrijven, en dan de droom tending samenvatten.

Ik was aan het kijken naar de actieve periode van een beroemde seriemoordenaar in de jaren 1970. De jongen van het huis was erbij betrokken, maar ik weet niet of hij een slachtoffer of de moordenaar was. Ik keek vanuit het perspectief van een slachtoffer dat vast kwam te zitten in een kistachtige kist. Ik wist dat het op het meer dreef. Hij/zij zat erin opgesloten met een hoop voedsel – zoals biefstukken, denk ik. Toen was ik aanwezig en dacht ik hoe wreed dit was.

Het droombeeld van de jongen in de kist was geanimeerd. Jay kon zich bij de jongen verontschuldigen omdat hij hem niet had beschermd. De jongen schreeuwde alleen maar, “de hardste schreeuw ooit.” Er was een verschuiving, en Jay beschreef een andere jongen die boven op de doos zat en erg sympathiek was. De jongen in de doos kon alleen maar schreeuwen en was zich niet bewust van de jongen die bovenop de doos zat. De jongen die bovenop zat voelde zich hulpeloos.

Ik vroeg wat de jongen zou kunnen doen als we deze scène verlengen.

Jay dacht niet dat die jongen de doos zou openen, omdat het gevaarlijk was. Hij vroeg zich af wat gevaarlijk kon zijn. Hij stelde zich voor dat als de doos open zou gaan, de twee jongens elkaar zouden aanraken en zouden vrijen. Jay leek rustiger en zei, “het enige wat er hoeft te gebeuren is dat de jongen opstaat en de doos zou opengaan. Het gevaar is geweken, en hij zou dat moeten herkennen.”

Dit werk was complex en vond plaats gedurende vele sessies. Dream Tending opende Jay voor het ervaren van de diepe hulpeloosheid, het isolement en de angst van het misbruik. Hij ging een relatie aan met zijn misbruikte zelf en verontschuldigde zich dat hij niet in staat was om hem te beschermen. Toen hij deze tedere, vergevingsgezinde relatie opbouwde, nam zijn angst af omdat hij zich realiseerde dat het gevaar geweken was.

Geschreven door Larry Brooks

Larry Brooks, Ph.D. is een gediplomeerd klinisch psycholoog die al meer dan 25 jaar een full-time privé-praktijk heeft. In aanvulling op zijn psychotherapie praktijk, biedt hij overleg aan post-gelicentieerde professionals in de geestelijke gezondheidszorg en heeft geschreven voor de Cultural Weekly, een online publicatie kritisch onderzoek van culturele kwesties van de dag.