Het is een cliché, maar Australiërs houden van het strand. En dat is geen wonder: met 36.000 kilometer kustlijn is Australië gezegend met enkele van de beste stranden ter wereld.
Rond 20 miljoen Australiërs wonen binnen 50 kilometer van de kust. Als de zomertemperaturen stijgen, trekken we massaal naar de oceaan om te spetteren, zwemmen, surfen, pootjebaden en in de golven te plonzen.
Maar waar komen die golven vandaan? Hoe vormen ze zich, en waarom breken ze? Wat we aan de kust zien, blijken slechts de laatste momenten van een epische reis te zijn.
Grote golven groeien uit kleine rimpelingen
De golven die we op het strand zien neerstorten, kunnen hun leven tienduizenden kilometers verderop beginnen. Oppervlaktegolven, zoals ze worden genoemd, ontstaan wanneer de wind over de oceaan blaast, waardoor kleine rimpelingen worden versterkt en momentum van de atmosfeer op het water wordt overgebracht.
De hoogte van de golf hangt af van hoe lang de wind waait en de afstand – of fetch – waarover hij waait. De grootste golven ontstaan door verre stormen, die het oppervlak van de oceaan omwoelen en golven naar buiten uitstralen als rimpelingen in een vijver.
Golven aan het oppervlak verplaatsen het water zelf niet erg ver – elke watermolecule reist in een cirkel van een paar meter naar voren en naar achteren en eindigt weer bij zijn beginpunt.
Als de top van de golf stijgt, verzamelen de watermoleculen gravitationele potentiële energie die als kinetische energie vrijkomt als het water in de golfdal afdaalt. Deze energie wordt dan doorgegeven aan de volgende top in een wip van kinetische en potentiële energie die zich kan voortplanten over een heel oceaanbekken.
De aanzwellende golf
Als een golf eenmaal de open oceaan verlaat en land nadert, begint de zeebodem zijn invloed uit te oefenen. Oppervlaktegolven geven hun energie langzamer door in ondiep water dan in diep water. Hierdoor stapelt de energie zich op bij de kust. De golven beginnen te schuiven en worden hoger, steiler en dichter bij elkaar.
Als een golf te steil wordt om bij elkaar te blijven, breekt hij. Brekende golven zijn er in verschillende soorten.
Spilling breakers, die zachtjes afbrokkelen in wit water, komen voor wanneer de zeebodem relatief langzaam stijgt.
Doorbrekende golven daarentegen – de klassieke rollende golven waar surfers zo dol op zijn – ontstaan wanneer de zeebodem sterk stijgt, vooral in de buurt van riffen en rotsachtige landtongen.
Ten slotte ontstaan deinende golven wanneer de kust bijna verticaal is. Deze golven produceren geen brekers, maar eerder een ritmisch stijgen en dalen van het zeeoppervlak.
Buig het als bathymetrie
De vorm of topografie van de zeebodem – bathymetrie genoemd – kan opmerkelijke effecten hebben op brekende golven. Als de diepte van de zeebodem parallel aan de kust verandert, zullen inkomende golven breken of buigen zodat hun toppen op één lijn liggen met de kustlijn.
Het effect is duidelijk te zien in de buurt van landtongen: golven dicht bij de landtong bewegen langzaam omdat het water ondiep is, terwijl golven verder weg sneller bewegen. Hierdoor krullen de golven om de landtong heen als een marsband die een hoek omgaat.
Bathymetrie is ook verantwoordelijk voor enkele van de grootste golven op aarde. Beroemde surfspots zoals Mavericks in Noord-Californië en Nazaré in Portugal profiteren van onderzeese canyons die de inkomende golven breken en tot monsters doen uitgroeien. De golf van Nazaré ontspringt in een onderzeese canyon van bijna 5 kilometer diep en produceert golven zo hoog als een gebouw van acht verdiepingen.
Don’t risk the rip
Het verhaal van een golf houdt echter niet op wanneer hij breekt. Brekende golven duwen water naar de kust, waardoor het waterpeil stijgt. Dit water zal proberen via het laagste punt langs het strand terug naar zee te stromen. Het resultaat is een scheurstroom: een snelle, smalle stroming die de zee op stroomt.
Ripstromen zijn het grootste kustgevaar van Australië, met meer dodelijke slachtoffers per jaar dan haaienaanvallen, bosbranden, overstromingen en cyclonen samen. Onervaren zwemmers kunnen in paniek tegen de stroom in proberen te zwemmen, wat een gevaarlijk recept is voor uitputting. Toch zijn de meeste Australiërs niet in staat om een scheurstroom te herkennen, en tweederde van degenen die denken dat ze het kunnen, vergissen zich.
Om een scheur te ontdekken, moet u op zoek gaan naar een gat in de golven, een donkere geul of rimpelingen omgeven door gladder water. Het veiligste is om op bewaakte stranden te blijven en tussen de vlaggen te zwemmen. Als je toch in een scheur terechtkomt, raadt Surf Lifesaving Australia je aan kalm te blijven en je energie te sparen.
Ripstromen zijn meestal vrij smal, dus zwem haaks op de stroming tot je buiten de scheur bent. Als u te moe bent om te zwemmen, ga dan te water en laat u met de stroom meevoeren tot de scheur zwakker wordt en u om hulp kunt seinen.
Voor alles, als u onzeker bent, riskeer de scheur niet. Leun achterover en geniet van de golven vanaf een veilige afstand.
Geef een antwoord