Dag na dag worden we gebombardeerd met zoveel berichten in de media dat we zelden stilstaan bij wat ze ons vertellen te denken, te doen of te voelen.

Er is al veel geschreven over de onrealistische schoonheidsnormen waaraan vrouwen zich hebben moeten houden. Vrouwelijke actrices, modellen en tv-persoonlijkheden zijn overweldigend dun, wat een nadelig effect heeft gehad op de eetgewoonten en het gevoel van eigenwaarde van talloze vrouwen.

Maar in de afgelopen jaren hebben we iets anders opgemerkt: media die zich richten op vrouwen hebben modellen afgebeeld die niet alleen buitengewoon dun zijn, maar ook gespierd.

Als psychologen die lichaamsbeeldkwesties bestuderen, wilden we testen of vrouwen zich bewust zijn van deze trend – en of ze deze look zelf nastreven.

De lichaamskloof groeit

De meeste vrouwen zijn zich nu waarschijnlijk bewust van de discrepantie tussen hun lichaam en de onmogelijk dunne vrouwen die op tv en in tijdschriften verschijnen.

Deze ongelijkheid werd voor het eerst geïdentificeerd in een studie uit 1980 die het lichaamsgewicht van gewone Amerikaanse vrouwen vergeleek met prominente mediafiguren, Miss America-deelneemsters en Playboy centerfolds. De onderzoekers ontdekten dat tussen 1959 en 1978 het gemiddelde gewicht van vrouwen in de algemene bevolking toenam, terwijl de vrouwen die in de media verschenen juist dunner werden.

Dit is van belang omdat, vooral voor vrouwen, blootstelling aan dunnere lichamen bijdraagt aan lichaamsontevredenheid, wat je stemming kan verslechteren en kan leiden tot een lager gevoel van eigenwaarde. Degenen die naar dit ideale figuur streven, kunnen uiteindelijk negatief gedrag gaan vertonen, zoals restrictief eten of purgeren.

In een studie uit 2002 stelden onderzoekers vrouwen op het eiland Fiji bloot aan westerse televisie. Vóór de studie hadden de eilandbewoners de voorkeur gegeven aan grotere vrouwenfiguren, omdat ze die zagen als een teken van gezondheid. Maar na de introductie van westerse televisie ontdekten de onderzoekers dat vrouwen zich veel vaker bezighielden met ongeordend eetgedrag, zoals overgeven en strenge diëten, allemaal in een zoektocht om dun te lijken.

De geboorte van ‘fitspiration’ – en een nieuwe norm?

Terwijl mediaboodschappen vrouwen blijven aanmoedigen om hun lichaam te veranderen, zijn de platforms die worden gebruikt om media te consumeren aan het veranderen.

In de afgelopen jaren is het gebruik van sociale media geëxplodeerd. Op veel van deze platforms kunnen vrouwen kiezen welke inhoud ze willen volgen en “leuk vinden”. Sociale mediasites, van Facebook tot Instagram, nemen vervolgens deze informatie en voeren deze in een algoritme, dat vervolgens de inhoud beïnvloedt die wordt geadverteerd en getoond aan gebruikers op hun feeds.

Een trend die aan populariteit heeft gewonnen, is “fitspiration.” Dit zijn afbeeldingen en video’s waarop vrouwen te zien zijn die bezig zijn met workouts of poses die bepaalde spiergroepen zoals de buik of de billen benadrukken.

Door gespierdheid te promoten, lijken deze afbeeldingen gezonde lichaamsbeweging te promoten. Maar uit analyses van de tekst bij de beelden is gebleken dat ze vaak schuldgevoelens opwekkende boodschappen bevatten die zich richten op het lichaamsbeeld (bijvoorbeeld “Zuig het nu op, zodat je het later niet hoeft in te zuigen”).

In feite heeft een studie aangetoond dat een overweldigend percentage (72 procent) van deze berichten het uiterlijk benadrukt, in plaats van de gezondheid (22 procent).

En het is een uiterlijk dat niet alleen gespierd is, maar ook dun.

Is dit het nieuwe ideaal?

Onze studies probeerden deze vraag te beantwoorden.

In de eerste, presenteerden we 78 vrouwelijke undergraduate deelnemers met afbeeldingen van Miss USA-winnaars tussen 1999 en 2013. Omdat winnaars jaarlijks worden gekozen, dienen ze als een relevante representatie van wat als aantrekkelijk wordt beschouwd. Voor het onderzoek beeldden we de winnaressen vanaf de nek af in zwarte tweedelige zwempakken. Deelnemers beoordeelden vervolgens elke winnares op haar slankheid, gespierdheid en aantrekkelijkheid. De beoordelingen toonden aan dat de winnaressen dunner en gespierder werden gedurende de 15-jarige periode.

In een tweede studie wilden we onderzoeken of vrouwen de voorkeur waren gaan geven aan dit dunne, gespierde lichaamstype.

Dus legden we 64 vrouwelijke deelnemers twee versies van zeven verschillende afbeeldingen voor. De ene versie toonde een dun, gespierd model. In de andere versie werden de spiertonus en -definitie digitaal verwijderd, waardoor het model er alleen dun uitzag. De deelneemsters bekeken deze beelden één voor één in willekeurige volgorde en werden gevraagd ze te beoordelen op dunheid, gespierdheid en aantrekkelijkheid, en aan te geven hoe typisch ze waren voor beelden in de media.

Resultaten toonden aan dat deelnemers het verschil in gespierdheid tussen de afbeeldingen konden waarnemen en ze allemaal beoordeelden als typerend voor mediabeelden. Zij identificeerden echter niet duidelijk één type figuur als aantrekkelijker dan het andere.

In een laatste deel van deze studie lieten we de deelnemers de beelden naast elkaar zien en vroegen hen aan te geven welk beeld hun voorkeur had. Wanneer de beelden in dit formaat werden getoond, verkozen de deelnemers massaal het dunne en gespierde beeld boven het alleen dunne beeld.

Goede implicaties, nefaste gevolgen

Je zou je kunnen afvragen: Is het niet gezond dat vrouwen steeds meer de voorkeur geven aan gespierdheid?

Studies hebben het effect van het kijken naar dunne en gespierde lichamen onderzocht, en zijn tot de conclusie gekomen dat deze een negatieve invloed hebben op het lichaamsbeeld van vrouwelijke kijkers. Net als de eerdere studies naar mediabeelden die dunheid promoten, kan het zien van dunne, gespierde vrouwen leiden tot een negatieve stemming en verminderde lichaamstevredenheid.

Het is de toevoeging van gespierdheid aan dunheid die dit effect heeft; als vrouwen andere vrouwen zien die fit zijn maar niet dun, dan zien we niet hetzelfde effect.

Het lijkt alsof de zoektocht naar een gespierd lichaam nog iets toevoegt om naar te streven – nog een laag van druk voor vrouwen. Niet alleen moeten ze de calorie-inname beperken, maar ze moeten ook een spierversterkende trainingsroutine toevoegen.

Omdat er een bedrieglijk aspect is van de retoriek rond “fitspiratie” – met goedaardige implicaties dat het gewoon allemaal gaat om gezond te zijn – vrezen we dat onze cultuur zich in het midden kan bevinden van een meer giftige promotie van een ideaal vrouwenlichaam dat alleen maar leidt tot meer ontevredenheid.