Betekenis en esthetische respons

Op basis van de huidige kennis lijkt het erop dat er geen vaste respons of reactie is of is geweest van een van de drie groepen die met het masker te maken hebben: de kunstenaar, de drager, de toeschouwer. Er is echter wel een reactie van een bepaald soort die in elke cultuur voorkomt, een reactie zoals ontzag, verrukking en plezier, angst en zelfs terreur: deze zijn even traditioneel bepaald als de vormen en de kostuums van de maskers zelf. Dit is een aangeleerd en inherent gedragspatroon van elke cultuur. Maskers die er bij verschillende niet-verwante groepen in heel verschillende delen van de wereld zeer vergelijkbaar uitzien, hebben dus vaak totaal verschillende betekenissen en functies. Het is dus praktisch onmogelijk om de betekenis of het gebruik van een masker alleen op grond van zijn uiterlijk vast te stellen. Zo hebben sommige maskers in Afrika, evenals in Oceanië en Oost-Azië, zo’n grotesk of angstaanjagend uiterlijk dat men zou denken dat zij boze geesten voorstellen met de bedoeling de toeschouwers te terroriseren; in werkelijkheid kunnen zij het tegenovergestelde karakter en de tegenovergestelde functie hebben. De betekenis van maskers kan slechts worden vastgesteld aan de hand van verslagen of persoonlijke waarnemingen van de maskers in het kader van hun eigen cultuur.

De esthetische effecten van maskers daarentegen, aangezien zij voortvloeien uit de vormen en hun dispositie binnen het ontwerp, kunnen gemakkelijk worden beoordeeld als kunstvoorwerpen. Maar deze evaluatie is gebaseerd op elementen die zeer verschillend zijn van die welke binnen de eigen cultuur van het masker worden beoordeeld. Dit komt gedeeltelijk omdat de totale artistieke kwaliteiten van een masker zowel uit zijn uiterlijke vormen als uit zijn betekenis en functie binnen zijn culturele context voortvloeien. In alle culturen bestaan er echter criteria om de kwaliteit van voorwerpen als kunst te bepalen. Deze criteria verschillen van cultuur tot cultuur, en zij kunnen slechts bekend worden uit onderzoek dat binnen de verschillende culturen wordt verricht.