GoodTherapy

• Maart 13, 2017
• Door Moshe Ratson, MBA, MS, LMFT, GoodTherapy.org Topic Expert

“De boze man richt zich op wat hij kan bereiken, en het geloof dat je je doel zult bereiken is aangenaam.” -Aristoteles

Woede heeft een negatieve reputatie in vergelijking met positieve emoties zoals geluk, enthousiasme en hoop. Misschien is het gebrek aan respect voor woede geworteld in sociale, culturele en religieuze redenen, evenals de duidelijke manifestatie van de vaak destructieve uitkomsten ervan, zoals agressie en geweld. Velen geloven zelfs dat we beter af zouden zijn zonder woede als emotie. Echter, steeds meer sociale en evolutionaire psychologen, hersenwetenschappers en professionals in de geestelijke gezondheidszorg suggereren dat woede waardevolle kwaliteiten heeft en heilzaam kan zijn voor de menselijke conditie.

Vanuit een evolutionair perspectief zijn alle emoties geschikt in bepaalde omstandigheden wanneer ze in een optimale mate worden ervaren, en de middelen verschaffen om effectief te werken aan een gewenst doel. Bijvoorbeeld, bepaalde niveaus van stress en angst zetten ons aan om op een hoog niveau te presteren. Verdriet kan catharsisch zijn, het vervult ons met waardering voor wat we verloren hebben en geeft anderen het signaal dat we steun nodig hebben om te herstellen en te helen. Op dezelfde manier kan lichte tot matige woede ons helpen positief vooruit te komen – maar extreme of chronische woede kan natuurlijk schadelijk zijn voor ons welzijn.

Woede is niet alleen een agressieve reactie. Het geeft ons vaak informatie die ons in staat stelt ons beter bezig te houden met de wereld om ons heen (en ook met onszelf). Als we woede zien als iets dat ons beter geïnformeerd maakt, kunnen we onze reactie dienovereenkomstig aanpassen om onze positie te verbeteren. Hier volgt een lijst van voordelen die woede kan bieden wanneer het juiste niveau van de emotie wordt bereikt.

Woede is ontworpen om overleving te bevorderen

Emoties zijn geëvolueerd om ons veilig te houden. Onze vechtrespons, die zo is geëvolueerd dat we ons tegen een vijand of gevaar kunnen verdedigen, komt voort uit woede. Woede is ingebed in onze primitieve behoefte om te leven en ons te beschermen tegen agressie. Woede drijft mensen ertoe uiterst waakzaam te zijn voor bedreigingen en scherpt onze focus aan. Wanneer we worden bedreigd of aangevallen door een roofdier, wordt woede automatisch geactiveerd en zet ons aan om terug te vechten en snel en krachtig te handelen om onszelf te beschermen.

De ontlading van woede is kalmerend

Wanneer je boos bent, ervaar je fysieke en emotionele pijn. Wanneer je fysieke en emotionele pijn ervaart, motiveert woede je sterk om er iets aan te doen. Als zodanig helpt woede u met de stress om te gaan door eerst de spanning in uw lichaam te ontladen, en daardoor kalmeert het uw “zenuwen”. Daarom kunt u een boze reactie hebben en zich daarna kalm voelen.

Boosheid geeft een gevoel van controle

Boosheid is gerelateerd aan een diepe behoefte aan controle. Woede beschermt wat van ons is, helpt ons het gevoel te hebben dat we de baas zijn in plaats van hulpeloos. De functie van woede is om anderen kosten op te leggen of voordelen te onthouden om ons welzijn te vergroten. Individuen die hun woede op de juiste manier ervaren en tonen zijn in een betere positie om aan hun behoeften te voldoen en hun lot in eigen handen te nemen dan degenen die hun woede onderdrukken. Dat gezegd hebbende, is het belangrijk ervoor te waken geobsedeerd te raken door het gevoel van macht dat woede kan opwekken.

Woede geeft ons energie

Uit een overlevingsperspectief verdedigen we onszelf als we wraak nemen en andere mensen bang voor ons maken. Woede beschermt ons wanneer iemand ons wil kwetsen. Het geeft ons de kracht en agressie om ons te helpen een sterkere vijand te overwinnen. In alledaagse situaties dient woede als een positieve kracht om ons te motiveren voor onszelf op te komen en creatief oplossingen te vinden voor de uitdagingen waarvoor we staan. Zoals Richard Davidson zegt, “mobiliseert woede middelen, verhoogt waakzaamheid, en vergemakkelijkt het verwijderen van obstakels in de weg van ons doel nastreven, vooral als de woede kan worden gescheiden van de neiging om te schaden of te vernietigen.”

Woede motiveert ons om problemen op te lossen

Wanneer we het gevoel hebben dat dingen niet op hun plaats zijn, kunnen we boos worden. Als dingen niet zijn zoals ze zouden moeten zijn en moeten veranderen, drijft woede ons om iets te doen en motiveert ons om oplossingen voor onze problemen te vinden. Boosheid wordt getriggerd wanneer we geconfronteerd worden met een obstakel of persoon (of iets anders) die onze behoeften blokkeert. Het bereidt ons voor om de belemmering of het probleem op ons pad aan te pakken, zodat we kunnen komen waar we willen zijn.

Woede maakt ons bewust van onrecht

We ervaren vaak woede wanneer ons rechten worden ontzegd of wanneer we worden geconfronteerd met beledigingen, gebrek aan respect, onrechtvaardigheid of uitbuiting. Boosheid dient als een intern geleidingssysteem dat aangeeft dat er iets niet in orde is, dat iemand ons onrechtvaardig of oneerlijk heeft behandeld. Woede helpt om aan anderen te communiceren: “Je kunt me maar beter eerlijk behandelen, anders zul je een hoge prijs betalen.” Op mondiaal niveau kan het opkomen voor een gebrek aan eerlijkheid voorkomen dat mensen misbruik maken van anderen. Dit soort woede kan positieve veranderingen in de samenleving teweegbrengen en de sociale kosten van wangedrag verhogen.

Woede drijft ons naar onze doelen

Woede duwt ons om onze gewenste doelen en beloningen na te streven. Wanneer we niet krijgen wat we willen, wordt woede getriggerd en geeft dit aan dat we van onze gewenste doelen zijn afgeweken. Woede probeert datgene te elimineren wat ons ervan weerhoudt onze verlangens te realiseren. Het geeft ons energie en zet ons aan tot handelen in dienst van het bereiken van onze doelen en het werken aan onze idealen.

Woede injecteert optimisme

Vrassend genoeg kan woede optimisme opwekken. Het kan ons aanmoedigen ons te richten op wat we hopen te bereiken, in plaats van ons louter te richten op de pijn, de belediging, of het slachtofferschap. Het boosheidssysteem is gericht op wat haalbaar is, niet op het onmogelijke. Wanneer we boos zijn, voelen we ons vaak positief over ons vermogen om de situatie te veranderen, waardoor we in staat zijn actie te ondernemen en van een ongewenste positie naar een wenselijke te gaan.

Woede dient als een sociale en persoonlijke waarde-indicator en regulator. Het wordt geactiveerd wanneer onze waarden niet in harmonie zijn met de situatie waarmee we geconfronteerd worden. Dienovereenkomstig maakt het ons bewust van onze diepgewortelde overtuigingen en waar we voor staan.

Woede beschermt onze waarden en overtuigingen

Woede dient als een sociale en persoonlijke waarde-indicator en regulator. Woede wordt geactiveerd wanneer onze waarden niet in overeenstemming zijn met de situatie waarin we ons bevinden. Het maakt ons dus bewust van onze diepgewortelde overtuigingen en waar we voor staan. Het motiveert ons ook om de discrepantie recht te zetten en actie te ondernemen om de situatie (of onze overtuiging) te veranderen om de realiteit waarmee we worden geconfronteerd in overeenstemming te brengen met onze waarden.

Woede is een onderhandelingsinstrument

Woede barst op natuurlijke wijze los wanneer iemand een lagere waarde, of gewicht, toekent aan uw welzijn in verhouding tot dat van hemzelf. Woede is ontworpen om de situatie opnieuw te kalibreren en zo onze waarde te verhogen. Boosheid maakt ook onze positie duidelijk en kan leiden tot naleving door anderen. Woede drijft ons om te reageren op conflicten op een manier die ons helpt te onderhandelen in ons voordeel. Het zorgt ervoor dat anderen hun standpunt heroverwegen ten opzichte van ons standpunt. Het geeft een signaal aan de andere partij: “Wat jij voorstelt is te duur voor mij. Je zou beter af zijn als je de waarde die je aan mij toekent zou veranderen (verlaag mijn kosten of verhoog jouw waarde).”

Boosheid verhoogt samenwerking

Als boosheid gerechtvaardigd is en de reactie gepast, wordt meestal het misverstand rechtgezet, wat leidt tot meer samenwerking. Boosheid vertelt anderen dat het belangrijk is om naar ons te luisteren – dat we ons geërgerd voelen en dat het verstandig is om op onze woorden te letten. Boosheid communiceert: “Ik vind de situatie niet leuk, en we moeten samenwerken om een betere oplossing te vinden.” Boosheid zorgt ervoor dat je voor jezelf opkomt en de andere partij constructief uitdaagt. Als zodanig moedigt boosheid samenwerking aan.

Boosheid verbetert onderhandelingsposities

Boosheid kan leiden tot betere uitkomsten in zakelijke onderhandelingen. Wanneer twee partijen onderhandelen, kan de onderhandelaar die bozer lijkt, in een betere positie zijn om de overeenkomst in zijn voordeel te laten uitvallen. Op dezelfde manier, wanneer een partij denkt dat de andere onderhandelende partij boos is, kunnen ze meer bereid zijn om compromissen te sluiten. In dat opzicht dient woede als een onderhandelingsinstrument dat wordt gebruikt om te overtuigen, een overeenkomst te bereiken, of de onderhandelde positie te verbeteren.

Woede bedekt pijnlijke gevoelens

Gelijkaardig aan Sigmund Freud’s verdedigingsmechanismen die bestaan om de persoonlijkheid te beschermen tegen een ondraaglijke angst wanneer het ego wordt aangevallen, dient woede deze kritieke psychologische functie. Woede is een rauwe, “oppervlakkige” emotie die voorkomt (verdedigt/blokkeert) dat je nog pijnlijkere emoties voelt. Bijvoorbeeld, iemand die verraden werd door zijn partner kan woede gebruiken om zijn partner te controleren in plaats van zijn eigen pijn te delen, die moeilijk te dragen is.

Woede duwt ons om een dieper Zelf te bereiken

Woede is over het algemeen een zeer duidelijke emotie en kan bij momenten vulkanisch zijn. Maar zoals een vulkaan die wordt gevormd wanneer magma van onderaf door de aardkorst omhoog duwt en lava aan de oppervlakte afzet, zo zijn er vele krachten die woede naar de oppervlakte duwen, zoals angst en defensiviteit. Het kan een angst zijn om de controle te verliezen of een angst om alleen te zijn, afgewezen, verlaten, niet geliefd, enz. Woede geeft inzicht in onszelf, omdat het de laag is van diepere kwesties die het meest verborgen zijn. Daarom is het belangrijk om het spoor van boosheid te volgen en te graven om de bron ervan te vinden en aan te pakken. Pas na het aanpakken van de blokkade die tot woede leidt, kunnen we onszelf bevrijden van de ellende die het soms teweegbrengt.

Woede kan leiden tot zelfverbetering

Woede kan van jou een beter mens maken en kan een kracht zijn voor positieve verandering. Het geeft inzicht in onze fouten en tekortkomingen. Als we er constructief naar kijken, kan dit tot positieve resultaten leiden. Net als motivatie kan het leiden tot zelfverandering. Als iemand bijvoorbeeld weet dat bepaalde dingen hem boos maken, kan hij aan deze triggers werken om zijn reactie erop te verbeteren en zo zijn levenskwaliteit en relaties te verbeteren.

Woede voelen vergroot de emotionele intelligentie

Individuen die bereid zijn om ongemakkelijke emoties zoals woede te omarmen, in plaats van ze te vermijden of te onderdrukken, hebben een grotere emotionele intelligentie. Emotioneel intelligente mensen verzetten zich niet tegen woede, maar gebruiken de “wijsheid” ervan om er de positieve kanten uit te halen. Als gevolg daarvan hebben ze zeer flexibele emotionele reactiesystemen en zijn ze meer adaptief en veerkrachtig.

Conclusie

Ondanks een ongunstige reputatie, krijgt het concept van constructieve woede meer empirische steun van onderzoekers en kan het een gunstige rol spelen in ons leven. Woede is een integraal onderdeel van ons vecht-of-vlucht mechanisme. Het had in het verleden een overlevingsbehoefte en heeft ook in het heden een zekere positieve waarde. De motivatie en actie die door woede wordt aangedreven kan ons in de richting van het bereiken van onze doelen bewegen. Het zet ons aan om de fouten die we in de wereld zien te herstellen en het goed te maken.

Extreme woede is effectief in ernstige leven-of-dood situaties. Toch is deze modaliteit zelden nuttig in het dagelijks leven. De sleutel tot de effectiviteit ervan is dat woede wordt uitgedrukt met de intensiteit die past bij de situatie, terwijl men het voelt (in plaats van het te onderdrukken) en het op een verstandige manier gebruikt. Zoals Aristoteles zei, moeten we boos zijn “op de juiste persoon en in de juiste mate en op het juiste moment en voor het juiste doel, en op de juiste manier.” Hij voegde eraan toe dat dit niet gemakkelijk is.

Ik zou willen eindigen door een metafoor te gebruiken: Woede is, net als vuur, een oerkracht. Wanneer het ongecontroleerd wordt gelaten, kan het destructief zijn, maar wanneer het wordt beheerd en verstandig wordt gebruikt, kan het een heilzaam en krachtig instrument zijn dat tot verlichting leidt.

1. Davidson, R. (2012). The Emotional Life of Your Brain: How Its Unique Patterns Affect the Way You Think, Feel and Live-and How You Can Change Them. London, UK: Penguin Books.
2. Fischhoff, B., Gonzalez, R. M., Lerner, J. S., & Small, D. A. (2005). Evolving Judgments of Terror Risks: Foresight, Hindsight, and Emotion. Tijdschrift voor Experimentele Psychologie: Applied, 11(2), 124-139
3. Ford, B. Q., & Tamir, M. (2014). Preferring Familiar Emotions: As You Want (and Like) It? Cognition and Emotion, 28, 311-324.
4. Henk, A. et al. (2010). De kunst van boosheid: Reward Context Turns Avoidance Responses to Anger-Related Objects into Approach. Psychological Science 21, 1406-10.
5. Lerner J.S., & Keltner D. (2001). Angst, Woede, en Risico. Journal of Personality and Social Psychology, 81, 146-159.
6. Lickerman, A. (2012). De ongeslagen geest: On the Science of Constructing an Indestructible Self. Deerfield Beach, FL: Health Communications, Inc.
7. Sell, A. et al. (2005). Regulating Welfare Tradeoff Ratios: Three Tests of an Evolutionary-Computational Model of Human Anger. Diss Abstr Int B Sci Eng. 2006;66(8-B):4516.
8. Van Kleef, G. A. (2010). De opkomende visie op Emotie als Sociale Informatie. Sociaal en Persoonlijkheidspsychologisch Kompas, 4/5, 331-343.