• Hogerfunctionerende depressie en angst zijn moeilijk te herkennen
  • Mensen kunnen het goed lijken te doen in de samenleving, terwijl ze intern worstelen
  • Twee klinisch psychologen leggen aan Health24 uit hoe je de aandoening beter kunt begrijpen

Je presteert beter dan alle anderen op het werk, je vrienden denken dat je het middelpunt van de belangstelling bent, en voor de wereld ben je een goed gepolijst, goed in elkaar gestoken mens.

Maar van binnen ben je voortdurend in oorlog met je hersenen, negatieve gedachten en de constante drang om op te geven en te verdwijnen.

Bij sommige mensen zijn geestelijke gezondheidsproblemen niet zo duidelijk als bij anderen. Deze verborgen aandoening is in de volksmond bekend als hoger-functionerende depressie of angst.

“Individuen die gediagnosticeerd zijn met depressie en/of angst of zich presenteren met prominente symptomen van depressie en/of angst, maar geen significante hoeveelheid leed vertonen in interpersoonlijke contexten zoals hun werk of sociale omgeving,” is hoe Dr Erica Munnik, klinisch psycholoog bij het Department of Psychology aan de University of the Western Cape, de aandoening definieert.

“Ze lijken dus goed te functioneren op het werk of zijn in staat om sociale relaties aan te gaan, hoewel ze een aanzienlijke hoeveelheid intrapsychische distress voelen – gevoelens van depressie of angst.”

Dit maakt het moeilijk voor anderen – en de individuen zelf – om de tekenen te herkennen en professionele hulp te krijgen.

READ | 10 mental health apps to get you through 2020

Persistente depressieve stoornis

Het wordt over het algemeen als een probleem beschouwd als je ongeveer twee jaar lang een aanhoudende lage stemming hebt, waarbij er geen onderbrekingen in de symptomen zijn gedurende twee maanden achter elkaar. Je krijgt dan de diagnose aanhoudende depressieve stoornis (PDD), ook wel dysthymie genoemd.

De symptomen zijn vergelijkbaar met die van depressies en angststoornissen, d.w.z. onderbroken slaap, chronische vermoeidheid, gevoelens van waardeloosheid, prikkelbaarheid, angst, onrust in sociale situaties, enzovoort. Je hebt alleen meer aanleg om je impulsen te onderdrukken, je terug te trekken uit de maatschappij en je ware gevoelens te verbergen voor de mensen om je heen.

Er is ook een constant gevoel dat niemand je begrijpt, en dat ze nooit zouden kunnen begrijpen wat je doormaakt.

Dit kan volgens Munnik leiden tot destructieve en obsessieve coping-mechanismen, zoals middelenmisbruik, buitensporig sporten of te veel eten. Het kan ook een negatieve invloed hebben op je gezondheid, zoals het verhogen van je ontstekingsmarkers die kunnen leiden tot ziekte.

In het ergste geval, als het onbehandeld blijft, kan het leiden tot zelfmoord.

READ MORE | Paddo’s en LSD kunnen depressiepatiënten helpen omgaan met emoties, volgens twee studies

Waar je op moet letten

Hier zijn nog een paar dingen om op te letten volgens Dr. Colinda Linde, een andere klinisch psycholoog en lid van de Zuid-Afrikaanse Depressie en Angst Groep.

  • Je voelt je meestal een beetje down. Andere mensen kunnen dit opmerken en naar u verwijzen als somber, cynisch, of een downer.
  • Uw lage stemming is bijna altijd aanwezig, en het voelt alsof u nooit verlichting zult krijgen. Wanneer u zich wel gelukkig voelt, duurt dat niet lang.
  • U kunt zich de hele tijd moe voelen, zelfs als u genoeg of te veel slaap krijgt.
  • Het kan lijken alsof u lui bent, maar u kunt gewoon niet de energie opbrengen om meer te doen dan nodig is om op een normaal niveau te functioneren.
  • U voelt zich slecht over uzelf, onwaardig, en alsof u het niet verdient gelukkig te zijn of door anderen aardig gevonden te worden.
  • U doet alles wat u geacht wordt te doen, zoals naar school gaan, of het huis schoonhouden, maar het lijkt altijd een monumentale inspanning.
  • Je komt aan of verliest gewicht zonder dat je het meent, omdat je ofwel geen eetlust hebt, ofwel te veel eet zonder erover na te denken.
  • Je kunt je vaak hopeloos voelen, of veel huilen zonder een echte, concrete reden.
  • Je doet het goed genoeg op het werk of op school, maar het is een uitdaging en je concentreren op taken is moeilijk.
  • Je moet jezelf dwingen om deel te nemen aan sociale activiteiten, terwijl je je liever zou terugtrekken.

“Het herkennen van de tekenen van hoogfunctionerende depressie is niet altijd gemakkelijk. Het is een verraderlijke psychische aandoening, omdat het zich verbergt achter het vermogen om te functioneren. Zelfs voor de persoon die met deze gevoelens worstelt, is het niet gemakkelijk om te beseffen dat er een echte, onderliggende psychische aandoening is.”

READ | Lockdown kreeg je een laag gevoel? Yoga kan helpen

Hoe verschilt het van een zware depressie?

Linde zegt dat duur en ernst enkele van de belangrijkste verschillen zijn. PDD is een slow-burn over een lange periode, terwijl major depressie intenser is, en episodes plaatsvinden over een kortere periode van ongeveer twee weken.

Hoewel PDD ook kan leiden tot een grote depressieve episode, en hoger-functionerende personen kunnen dit ten minste eenmaal in hun leven meemaken.

“Het is belangrijk om te onthouden dat hoog-functioneren niet hetzelfde is als volledig functioneren,” zegt Linde.

“Hoewel PDD misschien niet zo ernstig of invaliderend is als depressie, veroorzaakt het nog steeds beperkingen in het functioneren en een verminderd vermogen om van het leven te genieten. Er is geen reden dat iemand zou moeten leven met een constante lage stemming wanneer effectieve behandelingen beschikbaar zijn.”

Deze behandelingen zijn dezelfde als voor algemene depressie en angst, die cognitieve gedragstherapie, psychotherapie, medicatie of een combinatie van alle kunnen omvatten volgens beide deskundigen.

LEES MEER | Depressie van de moeder kan leiden tot gedragsproblemen bij kinderen

Hoe wijdverbreid is het?

Over de hele wereld wordt geschat dat bijna 2% van de mensen lijdt aan een hoger functionerende depressie.

In Zuid-Afrika bleek uit een onderzoek uit 2018 dat zwarte vrouwen onevenredig vatbaar waren voor hoger functionerende depressie, hoogstwaarschijnlijk als gevolg van de heersende lage sociaaleconomische status, verhoogde blootstelling aan persoonlijk en gemeenschapsgeweld en het leiden van eenoudergezinnen.

“Zuid-Afrikaanse studies naar depressieve stoornissen en angststoornissen zijn goed gedocumenteerd,” zegt Munnik.

“Depressieve en angststoornissen behoren tot de meest voorkomende categorie van stoornissen in de Zuid-Afrikaanse context. Er zijn echter beperkte studies over de prevalentie van hoger functionerende depressies en angststoornissen in Zuid-Afrika. Het is mogelijk dat het ondergerapporteerd wordt en meer voorkomt dan we verwachten.”

“De Zuid-Afrikaanse context is dynamisch en verandert voortdurend. Individuen worden geconfronteerd met verschillende uitdagingen en moeten in staat zijn om een evenwicht te vinden en of zich aan te passen aan deze veranderingen. Een onvermogen om zich persoonlijk (intra-psychisch) of interpersoonlijk (sociaal) aan veranderingen aan te passen, kan resulteren in tekenen en symptomen die herkenbaar zijn als hoogfunctionerende depressie en angst. “

Als u professionele hulp wilt zoeken, kunt u contact opnemen met de hotline van de SA Depression and Anxiety Group op 0800 567 567 of met Lifeline op 0800 121 314. Deze gratis diensten zijn 24/7 voor iedereen beschikbaar en zijn vertrouwelijk.

Image credit: