De laatste jaren is er een nieuw nationaal en mondiaal bewustzijn ontstaan over fracking, de 150 jaar oude technologie om aardgas en olie uit gesteente te halen. Fracking, kort voor hydraulisch breken, maakt gebruik van slurries onder ultrahoge druk om haarscheurtjes te maken in vast gesteente. Olie, en vaker nog gas, komt er haastig uit, terwijl zand uit het mengsel de breuken openhoudt in dit bijna alchemistische proces.
Zoals veel lezers weten, zijn er twee zeer verdeelde stromingen over fracking. De ene kant ziet het als de toekomst van energie. De andere spottend fracking als inherent giftig en eist de onmiddellijke en permanente stopzetting ervan. Zoals zovele aspecten van het leven ligt de waarheid ergens daartussenin.
Het goede
Misschien wel het meest verrassende feit van fracking is dat bij verbranding van het resulterende aardgas in feite minder kooldioxide vrijkomt dan bij verbranding van steenkool of zelfs van traditioneel gewonnen aardgas. Aangezien kooldioxide het meest overvloedige en problematische broeikasgas is dat van invloed is op de opwarming van de aarde, zou fracking kunnen worden ingezet om een groot deel van de broeikasgassen aanzienlijk te verminderen.
De markteffecten van fracking hebben zelfs de machtige, koolstofrijke steenkoolindustrie getroffen. De recente overvloed in de gasvoorziening en strengere regulering van de kolenindustrie door de regering-Obama zijn al begonnen met het verdringen van Amerikaanse kolengestookte energiecentrales. Tientallen kolencentrales in het hele land stoten hun kolenproductie af in ruil voor schoner aardgas. Offertes om nieuwe steenkool te winnen worden apathisch onthaald; op één recente veiling werd voor het eerst in de geschiedenis geen bod uitgebracht. Omdat steenkool de grootste vervuiler van kooldioxide ter wereld is, is dit een veelbelovend aspect van aardgas dat activisten tegen klimaatverandering moeten heroverwegen.

Fracking wellhead in North Dakota. Foto door: Joshua Doubek/Creative Commons 3.0.

Vanuit Amerikaans oogpunt is fracking ook bevorderlijk voor de energieonafhankelijkheid. Amerika is al meer dan een eeuw afhankelijk van aardolieproducerende landen en de Amerikaanse energiebehoeften zijn nu onlosmakelijk verbonden met de buitenlandse politiek. Met genoeg geschatte gasreserves om de natie voor 100 jaar van energie te voorzien, zou Amerikaanse fracking de natie mogelijk kunnen losweken van buitenlandse koolwaterstofenergie, en een groot deel van de nationale economie kunnen loskoppelen van buitenlandse politiek.
Fracking zou ook resulteren in economische voordelen, waarbij zowel lokale arbeiders en gezinnen als investeerders baat zouden hebben. De Amerikaanse industrie zou veel concurrerender zijn dan ze in jaren geweest is. Goedkopere energie zou investeerders uit het buitenland aantrekken, die zouden worden gestimuleerd door de goed opgeleide samenleving en de relatief lage kosten van de Verenigde Staten. Verminderde CO2-uitstoot, toegenomen energie-onafhankelijkheid en nationale investeringen vormen het leeuwendeel van de steun voor fracking.
Het slechte
Hoewel deze waarschijnlijke scenario’s miljoenen families ten goede zouden komen, laat de pro-fracking retoriek echter ernstige zorgen achterwege. De gezondheids- en milieu-effecten van de huidige fracking-industrie zetten een serieuze domper op de parade van nieuwe gasinvesteringen.
De twee stromingen in het denken over fracking worden ondersteund door twee afzonderlijke studies naar de milieu-effecten. Het onderzoek dat het meest wordt aangehaald door milieuactivisten is uitgevoerd door de Cornell University; het meest populaire onder voorstanders van fracking is uitgevoerd door de Universiteit van Texas, Austin, in samenwerking met het Environmental Defense Fund en de industrie. Beide studies onderzoeken “vluchtig methaan”, of methaangas dat onbedoeld weglekt tijdens de winning, de raffinage en het vervoer. Aardgas bestaat in feite voor het grootste deel uit methaan, een ander krachtig broeikasgas.
Omdat fracking relatief ongereguleerd is en een nieuw instrument voor massale winning, is er minder druk om te presteren volgens standaard milieuprotocol. Zowel in de Cornell-studie als in de UT Austin-studie werd vastgesteld dat op verschillende plaatsen bij de aardgaswinning onaanvaardbare hoeveelheden methaangas ontsnappen. Volgens de Cornell-studie ontsnapt 0,47 procent van het totale gewonnen gas, terwijl UT Austin het op 0,42 procent houdt – een marge die klein genoeg is om te wijten aan een steekproeffout.


Afbeelding van hoe fracking werkt. Foto door: Mikenorton/Creative Commons 3.0..

Omdat methaan een aanzienlijk sterker broeikasgas is dan kooldioxide, heeft het per eenheid een veel grotere impact op de opwarming van de aarde. Dit is waar de politieke wrijving ontstaat die wordt veroorzaakt door het minieme verschil tussen de studies. In de Cornell-studie wordt gesteld dat methaan elk positief effect van een daling van de kooldioxide-niveaus tenietdoet, terwijl in de UT Austin-studie het tegenovergestelde wordt beweerd.
Of je nu de resultaten van Cornell of UT Austin volgt, het is duidelijk dat de voordelen van fracking voor de klimaatverandering verwaarloosbaar zijn zoals het momenteel wordt toegepast. Bovendien geven beide studies toe dat het vrijkomen van methaan door fracking op de korte termijn veel erger is. Dit zou een onevenredig grote bijdrage leveren aan de opwarming van de aarde over een kortere periode, waardoor de effecten groter zijn dan wanneer ze over een langere periode worden uitgesmeerd.
The Ugly
Nog verontrustender is de plaatselijke milieuverontreiniging die de omwonenden ondervinden. Bij hydraulisch breken wordt gebruik gemaakt van eigen slurries die onder meer zoutzuur, ethyleenglycol, aluminiumfosfaat en 2-butoxyethanol kunnen bevatten. Onder de aandacht van het publiek gebracht door boeken, artikelen en films zoals Gasland, omvatten de milieu-effecten onverwacht verontreinigd grondwater, lucht en bodem.
Hoewel de meerderheid van deze chemische mengsels worden teruggewonnen na het fracking-proces, is het bewijs voor verontreiniging duidelijk. Deze chemicaliën – sommige worden ook gebruikt als antivries en als agressieve schoonmaakmiddelen – hebben corrosieve effecten op slijmvliezen, ademhalingssystemen en andere basiselementen van de menselijke biologie.
Het potentieel
De pragmatische vraag is hoe we, gezien de huidige situatie, verder kunnen gaan naar een duurzamer milieu en economie. Fracking, zoals het momenteel wordt toegepast, is een schadelijke manier om koolwaterstofenergie te winnen. Bovendien leidt het waarschijnlijk niet tot een vermindering van de totale uitstoot van broeikasgassen. Als het echter op duurzamere wijze wordt toegepast, zal het een gunstige invloed hebben op de koolstofarme economie waarnaar de ontwikkelde landen al aan het evolueren zijn.


Het enorme waterverbruik is een ander probleem waarmee fracking te maken heeft. Hier worden watertanks klaargemaakt voor fracking. Foto door: Joshua Doubek/Creative Commons 3.0..

Er is een stimulans voor betere praktijken. Stukken als Gasland hebben de aandacht van het publiek getrokken en druk uitgeoefend op zowel de overheid als de bedrijven om het beter te doen voor hun burgers. Er is nu een beweging in de richting van “droog fracken”, waarbij geen gebruik wordt gemaakt van chemische slurries. Zonder deze schadelijke chemicaliën zou het niet-invasieve winningsproces van fracking aanzienlijk minder verstorend kunnen worden dan de winning van steenkool.
Belangrijker nog is dat bedrijven ook worden gestimuleerd om het vluchtige methaan op te vangen, waardoor elk netto positief effect op de uitstoot van broeikasgassen wordt geneutraliseerd. Methaanwinning is de business van de aardgasindustrie, en elke vierkante meter is waardevolle brandstof. Het is in het belang van zowel de aandeelhouders als de gemeenschappen waarin de bedrijven opereren om nog meer, zo niet alle, methaan op te vangen dat tijdens het fracking-proces weglekt.
Hoewel de industrie aan banden moet worden gelegd om dit beleid door te drukken, zijn de stimulansen om een duurzamere industrie te maken inherent aanwezig. Als de overheid en de koolwaterstofwinningsindustrie de vervuiling en het vrijkomende methaan beteugelen, kan dit helpen om de wereld af te helpen van steenkool, momenteel ’s werelds grootste producent van broeikasgassen. Als kolengestookte elektriciteitscentrales hun ramen sluiten of overschakelen op aardgas, kan de ernst van de klimaatverandering een halt worden toegeroepen. De verzekering dat deze nieuwe overvloed aan gas op een schone manier wordt geproduceerd, zal de krachtige leiding van regelgevers en beleidsmakers vereisen.
Helaas is fracking, zelfs als het zijn werk opschoont, geen alchemie, noch een zilveren kogel voor de energieproblemen van de wereld. Het enige wat een schonere aardgasindustrie kan doen is de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen tijdelijk verminderen. Alle op koolwaterstof gebaseerde energie – ook schoner aardgas – stoot een onaanvaardbare hoeveelheid broeikasgassen uit. Omdat koolwaterstofbronnen eindig zijn, is aardgas op de lange termijn niet houdbaar. Fracking kan een eerste stap zijn naar een duurzamere toekomst door de uitstoot van broeikasgassen en de wereldwijde verwachtingen voor toekomstige emissies te verlagen. Zolang de wereld kritisch en veeleisend blijft – zoals het Amerikaanse publiek is geweest tegenover de huidige fracking-industrie – is er hoop om de opwarming van de aarde af te remmen.


De controverse over fracking wordt steeds meer een wereldwijde kwestie. Hier is een anti-fracking poster uit Spanje. Photo by: Public Domain.
Owen Reynolds is econoom in Washington D.C.
Citaties:

  • Howarth, Robert W., Atkinson, David R. 2011. Assessment of the Greenhouse Gas Footprint of Natural Gas from Shale Formations obtained by High-Volume, Slick-Water Hydraulic Fracturing. Cornell University, Department of Ecology and Evolutionary Biology.
  • Allen, David T., et al. 2013. Metingen van methaanemissies bij aardgasproductielocaties in de Verenigde Staten. University of Texas, Austin, et al.

Frankrijk handhaaft nationaal verbod op fracking

(10/14/2013) Het baanbrekende Franse verbod op fracking heeft de grondwettelijke uitdagingen van het Amerikaanse bedrijf Schuepbach Energy overleefd. Op vrijdag, de natie constitutionele raad besloten dat het verbod niet de grondwet van Frankrijk geschonden. Het verbod, dat in 2011 onder de toenmalige president Nicolas Sarkozy werd aangenomen, is sindsdien gehandhaafd door de huidige president Francios Hollande.

Wetenschappers ontdekken hoge radioactiviteit nabij fracking-site in Pennsylvania

(10/07/2013) Wetenschappers hebben voor het eerst gevaarlijke niveaus van radioactiviteit en zoutgehalte aangetroffen bij een stortplaats voor schaliegasafval die het drinkwater zou kunnen verontreinigen. Als het Verenigd Koninkrijk in de voetsporen treedt van de Amerikaanse “schaliegasrevolutie”, zou het regelgeving moeten opleggen om een dergelijke radioactieve ophoping te stoppen, zeiden ze.

Bekken zuigt al het water van Texaans stadje op

(08/15/2013) Beverly McGuire zag de waarschuwingssignalen al voordat de waterput van het stadje droogviel: zand in de wc-pot, het gesputter van lucht in de kraan, een pomp die overuren maakte zonder resultaat. Maar het bereidde haar nog steeds niet voor op de nacht van vorige maand toen ze de kraan opendraaide en ontdekte dat het stadje waar ze al 35 jaar woonde, zonder water zat.

Twee kinderen krijgen levenslang spreekverbod over gevolgen fracking

(08/13/2013) Twee jonge kinderen in Pennsylvania mochten de rest van hun leven niet meer praten over fracking op grond van een spreekverbod dat werd opgelegd in het kader van een schikking die hun ouders hadden getroffen met een toonaangevend olie- en gasbedrijf. Het ingrijpende spreekverbod werd opgelegd in het kader van een schikking ter waarde van 750.000 dollar tussen de familie Hallowich en Range Resources Corp, een toonaangevend olie- en gasboorbedrijf. Het leidde maandag tot verontwaardiging onder milieuactivisten en voorvechters van de vrijheid van meningsuiting.

Droogte zet boeren op tegen frackers