Finasteride

Finasteride chemische structuur Finasteride
N-(1,1-dimethylethyl)-3-oxo- (5α,17β)-4-azaandrost-1-een-17-carboxamide IUPAC-naam
CAS-nummer 98319-26-7	ATC-code G04CB01 .
PubChem 194453	DrugBank APRD00632
Chemical formula	{{chemical_formula}}}
Molecular weight	372.549 g/mol
Biobeschikbaarheid	63%
Metabolisme	Hepatisch
Eliminatie halfwaardetijd	Elderling: 8 uur Volwassenen: 6 uur
Excretie	Feces (57%) en urine (39%) als metabolieten
Zwangerschapscategorie	X (veroorzaakt geboorteafwijkingen bij een ongeboren baby)
Rechtsstatus	{{legal_status}}
Toedieningsweg	Oraal

Finasteride (op de markt gebracht als Proscar, Propecia, Fincar, Finpecia, Finax, Finast, Finara, Finalo, Prosteride, Gefina, Finasterid IVAX) is een anti-androgeen dat werkt door remming van type II 5-alfa-reductase, het enzym dat testosteron omzet in dihydrotestosteron (DHT). Het wordt gebruikt als behandeling van benigne prostaathyperplasie (BPH) in lage doses, en prostaatkanker in hogere doses. Het is ook geïndiceerd voor gebruik in combinatie met doxazosine-therapie om het risico op symptomatische progressie van BPH te verminderen. Bovendien is het in veel landen geregistreerd voor alopecia androgenetica (mannelijke kaalheid).

Finasteride werd aanvankelijk in 1992 goedgekeurd als Proscar, een behandeling voor prostaatvergroting, maar de sponsor had 1 mg finasteride onderzocht en toonde haargroei aan bij mannelijke patroonhaaruitval. Op 22 december 1997 keurde de FDA finasteride goed voor de behandeling van haaruitval bij mannen.

De Prostate Cancer Prevention Trial (PCPT) toonde aan dat bij een dosering van 5 mg per dag, zoals gewoonlijk wordt voorgeschreven voor BPH, hoewel veel hoger dan de 1 mg die over het algemeen wordt voorgeschreven voor haaruitval, deelnemers die finasteride gebruikten 25% minder kans hadden om prostaatkanker te hebben ontwikkeld aan het einde van de proef in vergelijking met degenen die een placebo gebruikten. Verder verhoogde finasteride de specificiteit en selectiviteit van prostaatkanker detectie, dus een schijnbaar verhoogd percentage van hoge Gleason graad tumor.

Gebekende bijwerkingen, ervaren door ongeveer >1% van de gebruikers, omvatten erectiestoornissen, en minder vaak gynaecomastie (borstkliervergroting). Zoals verwacht op grond van de korte halfwaardetijd van 6-8 uur, hielden de bijwerkingen in trialstudies op nadat de dosering was gestaakt.

Merknamen

De handelsnamen van het geneesmiddel zijn onder meer Propecia en Proscar, beide producten van Merck & Co. (het eerste middel wordt op de markt gebracht voor haarverlies bij kaalheid, het tweede voor BPH). Er zit 1 mg finasteride in Propecia en 5 mg in Proscar.

Generieke versies

Merck’s patent op Finasteride (voor de behandeling van BPH) is op 19 juni 2006 verlopen. Merck kreeg een afzonderlijk octrooi voor het gebruik van Finasteride voor de behandeling van kaalheid bij mannen. Dit octrooi loopt af in november 2013.

Een aantal bedrijven buiten de VS produceert momenteel generieke finasteride en verkoopt het tegen een aanzienlijk lagere prijs dan Merck:

• Cipla (handelsnamen Fincar en Finpecia)
• Dr. Reddy’s (handelsnamen Finax en Finast),
• Ranbaxy (handelsnaam Finara)
• Intas (handelsnaam Finalo)
• Aleppo Pharmaceutical (handelsnaam Prosteride)

Bijwerkingen

Finasteride is niet geïndiceerd voor gebruik door vrouwen. Finasteride valt in de FDA-zwangerschapscategorie X. Dit betekent dat het bekend is dat het geboorteafwijkingen kan veroorzaken bij een ongeboren baby. Vrouwen die zwanger zijn of zwanger kunnen worden, mogen niet omgaan met fijngemaakte of gebroken finasteride tabletten, omdat de medicatie via de huid kan worden geabsorbeerd. Het is bekend dat finasteride geboorteafwijkingen kan veroorzaken bij een zich ontwikkelende mannelijke baby. Blootstelling aan hele tabletten dient waar mogelijk vermeden te worden, maar blootstelling aan hele tabletten zal naar verwachting niet schadelijk zijn zolang de tabletten niet worden ingeslikt. Het is niet bekend of finasteride overgaat in de moedermelk, en dient dus niet te worden ingenomen door vrouwen die borstvoeding geven. Finasteride kan overgaan in het sperma van mannen, maar Merck stelt dat het contact van een zwangere vrouw met het sperma van een man die finasteride gebruikt, geen reden tot bezorgdheid is.

Finasteride is in verband gebracht met depressie. Het medicijn veroorzaakte ook verlagingen van allopregnanolone, een krachtige, endogene positieve modulator van de GABA-A-receptor, in zeer grote doses in knaagdierstudies.

Finasteride kan ook worden gebruikt om steroïdenmisbruik te maskeren, en veel professionele sporten hebben om deze reden het gebruik van finasteride verboden.

Finasteride wordt onderzocht door het Zweedse Bureau voor Medische Producten vanwege het mogelijk veroorzaken van onomkeerbare seksuele bijwerkingen.

Gebruik als behandeling voor haaruitval

In een 5-jarig onderzoek bij mannen met licht tot matig haarverlies, ervoer 48% van degenen die werden behandeld met Propecia (finasteride 1mg) enige hergroei van haar, en 42% had geen verder verlies. Propecia is slechts werkzaam zolang het wordt ingenomen; het gewonnen of behouden haar gaat binnen 6-12 maanden na het staken van de behandeling verloren. In klinische studies is aangetoond dat Propecia, net als minoxidil, zowel op de kruin als op de haarlijn werkt, maar het meest succesvol is op de kruin.

Sommige gebruikers, in een poging om geld te besparen, kopen Proscar in plaats van Propecia, en splitsen de Proscar pillen om de Propecia dosering te benaderen. Dit wordt over het algemeen afgeraden als er vrouwen in de zwangerschapsleeftijd in het huishouden zijn; dit komt omdat finasteride, zelfs in kleine concentraties, geboorteafwijkingen kan veroorzaken bij een zich ontwikkelende mannelijke foetus. De geboorteafwijkingen hebben betrekking op de ontwikkeling van mannelijke geslachtsorganen (dergelijke effecten zijn niet waargenomen bij vrouwelijke foetussen in ontwikkeling). Op de meeste bijsluiters van producten zal worden vermeld dat het stof of de kruimels van gebroken Propecia-tabletten uit de buurt van zwangere vrouwen moeten worden gehouden.

Propecia is ondoeltreffend gebleken voor de behandeling van haaruitval bij vrouwen. De voorstanders van Propecia zeggen echter dat het onderzoek betrekking had op postmenopauzale vrouwen bij wie het haarverlies waarschijnlijk meer te maken had met het verlies van oestrogeen dan met een gevoeligheid voor testosteron. Veel artsen schrijven het voor aan vrouwen, maar niet zonder ofwel zorgvuldige geboortebeperkende maatregelen of de verzekering dat de vrouw niet zwanger kan worden.

Mogelijke gezondheidsproblemen

De UC Berkeley Wellness Brief uitte in maart 2003 zijn bezorgdheid over de onbewezen veiligheid op lange termijn van Propecia en adviseerde een standaard dosis van 1 milligram Propecia in vieren te snijden om de kosten te drukken zonder de effectiviteit te verminderen. Deze bewering lijkt te worden ondersteund door klinische farmacologische gegevens die door de FDA tijdens het goedkeuringsproces van Propecia zijn onderzocht en die suggereerden dat het voordeel van het innemen van 1 mg per dag boven 0,2 mg per dag statistisch gezien klein is. Sommige mensen hebben zonder succes een verzoekschrift ingediend bij de FDA om de goedgekeurde dosering opnieuw te onderzoeken in het licht van het statistische bewijs en de onbekende risico’s op lange termijn. De FDA reageerde en zei dat het feit dat het niveau van DHT dat in de hoofdhuid werd aangetroffen niet significant verschilde, niet betekent dat er een correlatie is met haaruitval. Een studie zou moeten aantonen dat de voordelen van het gebruik van 0,2 mg en 1 mg niet statistisch verschillend zijn. Volgens de FDA is zo’n studie uitgevoerd en heeft een dosis van 1 mg een groter voordeel terwijl ze even veilig blijft. Dezelfde studie concludeerde ook dat doses van 0,01 mg per dag niet effectief bleken te zijn bij de behandeling van haaruitval.

In de Prostate Cancer Prevention Trial (PCPT) ontwikkelden 25 procent minder mannen die het medicijn finasteride namen prostaatkanker dan mannen die het medicijn niet namen. Mannen die prostaatkanker ontwikkelden terwijl ze finasteride namen, hadden echter meer kans op hooggradige kankers, die snel kunnen uitzaaien, zelfs als de tumoren klein zijn.

Propecia’s effecten in detail

DHT is een afgeleid hormoon (metaboliet) van testosteron waarvan is aangetoond dat het van cruciaal belang is voor de initiatie en progressie van folliculaire miniaturisatie en uiteindelijke vernietiging van haarfollikels in mannelijke kaalheid. DHT is een steroïdhormoon, net als testosteron, maar met een grotere affiniteit voor de androgeenreceptor. Het omzetten van testosteron in DHT versterkt dus veel van zijn effecten.

Hoewel het mechanisme waarmee DHT bij haaruitval betrokken is niet bevestigd is, geloven veel dermatologen en in haaruitval gespecialiseerde onderzoekers dat DHT-moleculen zich in het inwendige van de haarfollikelcellen (het cytoplasma of cytosol) kunnen verspreiden en zich daar met androgeenreceptoren kunnen binden. Dit complex, zowel de receptor als de DHT molecule, komt dan in de kern van de cel terecht. In de kern van de haarfollikelcel zou dit complex dan de snelheid van de eiwitsynthese kunnen veranderen bij mannen die genetisch voorbestemd zijn voor kaalheid.

DHT speelt echter ook een belangrijke rol bij de werking van het centrale zenuwstelsel (de hersenen), de testikels en de prostaat, en bijna alles behalve het spierweefsel. In spierweefsel is testosteron het dominante hormoon, reden waarom sommige bodybuilders testosteronderivaten inspuiten om de spierontwikkeling te bevorderen.

• Propecia (en andere producten die finasteride bevatten) veroorzaken een stijging van het testosterongehalte omdat testosteron dat normaal in DHT zou worden omgezet, testosteron blijft. Voortdurend hoge niveaus van testosteron in het lichaam kunnen mogelijk negatieve bijwerkingen hebben.

• Kunstmatig lage niveaus van DHT in het lichaam kunnen een aantal ongewenste aandoeningen veroorzaken. DHT is een antagonist van oestrogeen. Het lichaam van de man produceert ook het vrouwelijke hormoon oestrogeen in de bijnieren, hoewel dit slechts een tiende is van het oestrogeen dat premenopauzale vrouwen in hun eierstokken produceren. Door DHT met geneesmiddelen te verminderen, kan ook de bescherming van een man tegen de effecten van oestrogeen worden verminderd. Dit kan leiden tot gynaecomastie.

• Ondanks dat zowel finasteride als dutasteride zijn ontwikkeld om goedaardige prostaathyperplasie te bestrijden door DHT in prostaatweefsel te verminderen, vragen sommige wetenschappers zich af of het wel verstandig is om deze 5-alfa-reductaseremmers te gebruiken bij jongere mannen die geen problemen met hun prostaat hebben. Een onderzoekscheikundige, Patrick Arnold, zegt: “Er is steeds meer bewijs dat het bestaan van een hoge oestrogeen/androgeen-verhouding – een toestand die vaak voorkomt bij oudere mannen – in hoge mate gecorreleerd is met de ontwikkeling van goedaardige prostaathyperplasie”. Echter, in schijnbare tegenspraak, personen met 5-alfa-reductase deficiëntie (en dus een vergelijkbaar hormonaal profiel als gebruikers van DHT-remmers) hebben geen last van BPH.

• http://www.phc.vcu.edu/Feature/oldfeature/finasteride/finasteride.html door Cynthia S. Dowd, Ph.D.

Zie ook

• Behandelingen tegen kaalheid
• Dutasteride

• Proscar Website van de fabrikant

Template:Andere dermatologische bereidingen

Urologische middelen (G04)

Acidifiers

Ammoniumchloride, Calciumchloride

Urine-antispasmodica (voornamelijk antimuscarinica)

Darifenacin, Emepronium, Flavoxate, Meladrazine, Oxybutynine, Propiverine, Solifenacine, Terodiline, Tolterodine, Trospium

Voor erectiestoornissen

Alprostadil, Apomorfine, Moxisylyt, Papaverine, Phentolamine, Yohimbine, PDE5-remmers (Avanafil, Sildenafil, Tadalafil, Udenafil, Vardenafil)

Andere urologische middelen

Acetohydroxaminezuur, Collageen, Dimethylsulfoxide, Magnesiumhydroxide, Pentosan polysulfaat, Fenazopyridine, Fenylsalicylaat, Succinimide

Voor goedaardige prostaathypertrofie

5α-reductaseremmers: Dutasteride, Finasteride
Alpha-blokkers: Alfuzosine, Doxazosine, Tamsulosine, Terazosine
Kruiden: Pygeum africanum, Serenoa repens

Deze pagina maakt gebruik van Creative Commons-gelicentieerde inhoud van Wikipedia (bekijk auteurs).