Answer
Geeuwen zou een sociale functie kunnen hebben (om verveling kenbaar te maken) en een fysiologische functie (regulering van de lichaamstoestand).
De studie van geeuwen is allesbehalve saai. Het heeft een rijke geschiedenis van theorieën die teruggaan tot de Oudheid, maar tot nu toe blijft de biologische functie van geeuwen een mysterie.
Niet alle geeuwen zijn hetzelfde. De meesten van ons geeuwen en rekken zich uit (pandiculatie) als we wakker worden of naar bed gaan, geeuwen als we ons vervelen of als we onze oren moeten “ploppen” na een reis op grote hoogte, en geeuwen zelfs alleen maar omdat we iemand anders hebben zien geeuwen. Gapen (oscitatie) komt bij bijna alle gewervelde dieren voor – zelfs vogels en vissen hebben een vorm van gapen die op gapen lijkt. Bij de mens kan het geeuwen al 20 weken na de conceptie beginnen.
Een geeuw is een gecoördineerde beweging van de borstspieren in de borstkas, het middenrif, het strottenhoofd in de keel, en het gehemelte in de mond. Door te gapen helpen we surfactant (bevochtigingsmiddel) te verspreiden om de alveoli (kleine luchtzakjes) in de longen te bedekken. In het algemeen kunnen we niet geeuwen op commando. Er wordt verondersteld dat geeuwen een semi-vrijwillige actie is en gedeeltelijk een reflex die door neurotransmitters in de hypothalamus van de hersenen wordt gestuurd. Het wordt ook in verband gebracht met verhoogde niveaus van neurotransmitters, neuropeptide-eiwitten en bepaalde hormonen.
Waarom geeuwen we?
Er zijn talloze theorieën over waarom we geeuwen en wetenschappers zijn het er nog niet over eens. Een van de eerste theorieën over geeuwen gaat terug op Hippocrates, de vader van de geneeskunde, die veronderstelde dat geeuwen voorafging aan koorts en een manier was om slechte lucht uit de longen te verwijderen. Op basis van modern bewijsmateriaal lijkt het echter onwaarschijnlijk dat geeuwen een functie is van het ademhalingssysteem.
In de 17e en 18e eeuw tartten wetenschappers de hippocratische theorieën over geeuwen. Deze nieuwe theorieën richtten zich op de bloedsomloop en suggereerden dat geeuwen een verhoging van de bloeddruk, de hartslag en de hoeveelheid zuurstof in het bloed veroorzaakt, wat op zijn beurt de motoriek en de alertheid verbetert. Dit zou kunnen verklaren waarom veel atleten geeuwen voor het beoefenen van hun sport. Toch blijkt uit onderzoek dat de hartslag, het zweten en de elektrische activiteit van de hersenen niet toenemen na geeuwen.
Wetenschappers doen tegenwoordig nog steeds onderzoek naar de functie(s) van geeuwen. Dr. Robert Provine, pionier op het gebied van besmettelijk gedrag, suggereert dat geeuwen “geassocieerd is met de verandering van een gedragstoestand van waakzaamheid naar slaap, van slaap naar waakzaamheid, van verveling naar alertheid…(Provine, 2005).” En meer recente studies hebben gesuggereerd dat gapen in verband zou kunnen staan met de temperatuur van de hersenen (Gallup en Gallup, 2008). Wanneer de hersenen warmer worden dan de homeostatische (stabiele) temperatuur, zouden we kunnen geeuwen om de hersenen af te koelen. Er wordt verondersteld dat koeler bloed uit het lichaam naar de hersenen stroomt en dat het warme bloed via de halsader naar buiten circuleert.
Dr. Andrew Gallup en Omar Tonsi Eldakar (2011) ontdekten dat ook de buitentemperatuur van invloed kan zijn op de hoeveelheid geeuwen. Als de buitentemperatuur warmer is dan normaal, dan gaapt het organisme minder vaak. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat het organisme niet meer zuurstof hoeft op te zuigen door te geeuwen omdat de buitenlucht nutteloos is voor het organisme. Andere proeven toonden echter aan dat de hoeveelheid geeuwen toenam wanneer zowel de buitentemperatuur als de temperatuur van de hersenen toenamen.
Er zijn ook verklaringen die op sociologische en evolutionair-biologische gronden berusten. Geeuwen zou kunnen samenhangen met ons circadiaans ritme (biologische activiteit gerelateerd aan een 24-uurs cyclus) als een signaal om naar bed te gaan of als een waakritueel. Het kan een manier zijn om verveling of gevoelens van stress over te brengen op de sociale groep. Gapen kan ook besmettelijk zijn.
Theorieën over aanstekelijk geeuwen
Aanstekelijk geeuwen ontstaat doordat men getuige is van iemand of denkt aan iemand anders die geeuwt. Volgens studies (Platek e.a.) gaapt 42-55% van de volwassenen tijdens of na het zien van een videoband waarop een andere persoon herhaaldelijk geeuwt. Het komt typisch voor bij oudere, normale, goed aangepaste mensen. Traditioneel wordt het niet gezien bij mensen jonger dan vijf jaar of mensen met autisme.
Evolutionair psycholoog Gordon Gallup, beschrijft besmettelijk geeuwen het best als een “primitief empathisch mechanisme gerelateerd aan mentale toestandstoewijzing (Oxford Handbook of the Self, 2011: p100).” Geeuwen activeert de motorische imitatie, empathie, en sociaal gedrag delen van de hersenen. Neuronen in de hersenen vuren waardoor je voelt wat die persoon ervaart en je opdraagt de handeling uit te voeren, ook al voel je de noodzaak niet echt.
Na dit gelezen te hebben, heb je jezelf misschien geeuwend gevonden. Ik hoop niet omdat u dit essay saai vond, maar omdat ik het idee van geeuwen in uw hoofd heb gebracht.
Geef een antwoord