Download hier een PDF van deze factsheet

Het vermogen van een vrouw om zwanger te worden, neemt normaal gesproken af naarmate ze ouder wordt. Op latere leeftijd hebben vrouwen minder eicellen, neemt de kwaliteit van de eicellen af en hebben de eicellen meer afwijkingen in hun chromosomen (genetisch materiaal). Al deze factoren samen zorgen ervoor dat oudere vrouwen minder vaak zwanger worden en vaker een miskraam krijgen.

Het vermogen om een baby te krijgen neemt bij alle vrouwen af naarmate ze ouder worden, maar de precieze leeftijd waarop een vrouw niet meer zwanger kan worden, verschilt van vrouw tot vrouw. Bij sommige vrouwen gebeurt dit op jongere leeftijd dan normaal zou worden verwacht. Ongeveer een derde van de paren zal problemen hebben om zwanger te worden als de vrouwelijke partner 35 jaar of ouder is. Er zijn verschillende tests die kunnen helpen het vruchtbaarheidspotentieel van een vrouw aan te tonen, ook wel ovariële reserve genoemd.

Bloedtests: FSH, Estradiol, en AMH

Een veelgebruikte manier om de ovariële reserve te testen is door het meten van hormoonbloedspiegels. Follikelstimulerend hormoon (FSH) en oestradiol worden gecontroleerd aan het begin van de menstruatiecyclus. Dit gebeurt meestal op cyclusdag 3, maar het kan ook van dag 1 tot 5 worden afgenomen. Deze hormoonspiegels kunnen belangrijke informatie geven over hoe de eierstokken en de hypofyse samenwerken.

De hypofyse maakt FSH aan om een follikel te laten groeien. Een follikel is een kleine cyste die de eicel bevat. Gewoonlijk is het FSH-niveau het laagst in het begin van de menstruatiecyclus en stijgt het daarna, waardoor een follikel groeit en de eicel rijpt. Als dit gebeurt, geeft de follikel oestradiol af. Deze hogere oestradiolspiegel vertelt de hypofyse op zijn beurt om minder FSH aan te maken. Als de eicel en de follikel te vroeg beginnen te groeien omdat het FSH al stijgt, wordt er sneller oestradiol geproduceerd. Als de ontwikkeling te snel gaat, rijpt de eicel niet goed.

In het algemeen hebben vrouwen bij wie de cyclusdag-3-spiegels van FSH en/of oestradiol hoog zijn, minder kans om een baby te krijgen na ovulatie-inductie of in-vitrofertilisatie (IVF) in vergelijking met andere vrouwen van dezelfde leeftijd.

Antimülleriaans hormoon (AMH) is een andere test van de ovariële reserve. Het wordt aangemaakt in de follikel en is gerelateerd aan het aantal eicellen. De AMH-spiegel kan op elk moment van de menstruatiecyclus worden gemeten.

U moet weten dat de laboratoriumprocedures en de “normale” waarden van lab tot lab verschillen. Het kan moeilijk zijn om de resultaten van het ene laboratorium met het andere te vergelijken.

Clomifeencitraat Challenge-test

Bij deze test wordt een geneesmiddel met de naam clomifeencitraat ingenomen om te zien hoe de eierstokken reageren. Het wordt vroeg in de menstruatiecyclus toegediend. De bloedwaarden van FSH en oestradiol worden voor en FSH na de toediening van clomifeencitraat gemeten. Zowel bij ovulatie-inductietherapie als bij IVF is het zwangerschapspercentage bij vrouwen lager als het FSH-gehalte op beide tijdstippen hoog is.

Antrale follikeltelling

In het begin van de menstruatiecyclus kan een transvaginale echografie worden gemaakt om het aantal kleine (2 mm-10 mm) follikels in de eierstok te tellen. Deze worden antrale follikels genoemd en zijn de plaatsen waar de eicellen zich ontwikkelen. Het aantal antrale follikels kan ons vertellen hoeveel eicellen beschikbaar zijn en over de reactie van de vrouw op gonadotropine-medicijnen. Deze test is nauwkeuriger wanneer hij wordt uitgevoerd door een zorgverlener die ervaring heeft met vruchtbaarheidsonderzoeken.

Respons op gonadotrofinen

Gonadotrofinen zijn hormoonmedicijnen (FSH alleen of FSH met luteïniserend hormoon) die worden toegediend om de eierstok te stimuleren meerdere eicellen tegelijk te kweken. Ze worden per injectie toegediend om een vrouw voor te bereiden op vruchtbaarheidstherapieën.

Hogere doses van deze geneesmiddelen zijn meestal nodig om te helpen bij de ontwikkeling van eicellen als een vrouw ouder wordt. Vrouwen die grote, of groter dan verwachte hoeveelheden gonadotrofinen nodig hebben, worden over het algemeen minder vaak zwanger, zowel met ovulatie-inductietherapie als met IVF.

Wat deze tests ons vertellen

Deze tests proberen te voorspellen hoe een vrouw op een vruchtbaarheidsbehandeling reageert en hoe groot haar kans is om zwanger te worden in vergelijking met andere vrouwen van dezelfde leeftijd. Abnormale uitslagen van ovariële reservetests wijzen erop dat het vruchtbaarheidspotentieel is afgenomen, maar zeggen niets over wie wel en wie niet zwanger zal worden. Sommige jongere vrouwen met normale testresultaten hebben problemen om zwanger te worden. De resultaten kunnen van cyclus tot cyclus verschillen; maar één afwijkende test toont meestal aan dat het vruchtbaarheidspotentieel is afgenomen.

De kans om zwanger te worden hangt in de eerste plaats af van de kwaliteit van de eicellen. Vrouwen ouder dan 35 jaar met abnormale testresultaten die geen succesvolle behandeling hebben ondergaan, hebben een kleinere kans om zwanger te worden. Deze vrouwen kunnen in aanmerking komen om eicellen of embryo’s van een donor te gebruiken. Zelfs bij een normale test van de eierstokreserve kunnen oudere vrouwen moeilijkheden ondervinden om zwanger te worden.

Een enkele test van de eierstokreserve kan niet voorspellen of een vrouw zwanger kan worden. Deze tests worden vaak gebruikt om een behandelplan te ontwikkelen, inclusief de noodzaak van donoreicellen of embryo’s.

Herzien 2014

Ovarian Reserve (Predicting Fertility Potential in Women)-pdf