De groei in de IT- en communicatiesector heeft het gebruik van elektronische apparatuur exponentieel doen toenemen. Snellere upgrading van elektronische producten dwingt consumenten ertoe oude elektronische producten snel weg te gooien, waardoor e-afval in de vaste afvalstroom terechtkomt. Het groeiende probleem van e-afval vraagt om meer nadruk op recycling van e-afval en beter beheer van e-afval.
Elektronisch afval of e-afval ontstaat wanneer elektronische en elektrische apparatuur niet meer geschikt is voor het oorspronkelijk bedoelde gebruik of de houdbaarheidsdatum heeft overschreden. Computers, servers, mainframes, monitors, compact discs (cd’s), printers, scanners, kopieerapparaten, rekenmachines, faxapparaten, batterijcellen, mobiele telefoons, zendontvangers, tv’s, iPods, medische apparatuur, wasmachines, koelkasten en airconditioners zijn voorbeelden van e-afval (wanneer ze ongeschikt zijn voor gebruik). Deze elektronische apparaten worden snel vervangen door nieuwere modellen als gevolg van de snelle technologische vooruitgang en de productie van nieuwere elektronische apparatuur. Dit heeft geleid tot een exponentiële toename van de productie van e-afval. Mensen hebben de neiging over te schakelen op de nieuwere modellen en de levensduur van producten is ook afgenomen.
E-afval bestaat meestal uit metalen, kunststoffen, kathodestraalbuizen (CRT’s), gedrukte schakelingen, kabels, enzovoort. Waardevolle metalen zoals koper, zilver, goud en platina kunnen uit e-afval worden teruggewonnen, mits ze op wetenschappelijke wijze worden verwerkt. De aanwezigheid van giftige stoffen zoals vloeibaar kristal, lithium, kwik, nikkel, polychloorbifenylen (PCB’s), seleen, arseen, barium, broomhoudende brandvertragers, cadmium, chroom, kobalt, koper en lood, maakt het zeer gevaarlijk als e-afval op een ruwe manier met rudimentaire technieken wordt ontmanteld en verwerkt. E-afval vormt een enorm risico voor mens, dier en milieu. De aanwezigheid van zware metalen en zeer giftige stoffen zoals kwik, lood, beryllium en cadmium vormt zelfs in minieme hoeveelheden een aanzienlijke bedreiging voor het milieu.
De consument is de sleutel tot een beter beheer van e-afval. Initiatieven zoals Extended Producer Responsibility (EPR), Design for Environment (DfE), Reduce, Reuse, Recycle (3Rs) en een technologieplatform voor marktkoppeling dat een circulaire economie mogelijk maakt, zijn bedoeld om consumenten aan te moedigen hun e-afval correct te verwijderen, met een hoger percentage hergebruik en recycling, en duurzame consumentengewoonten aan te nemen. In de ontwikkelde landen wordt hoge prioriteit gegeven aan het beheer van e-afval, terwijl dit in de ontwikkelingslanden wordt verergerd doordat het beheer van e-afval van de ontwikkelde landen volledig wordt overgenomen of nagebootst en er diverse daarmee samenhangende problemen zijn, waaronder een gebrek aan investeringen en technisch geschoolde arbeidskrachten. Bovendien is er een gebrek aan infrastructuur en ontbreken passende wetten die specifiek betrekking hebben op e-afval. Ook is er een gebrekkige beschrijving van de rollen en verantwoordelijkheden van belanghebbenden en instellingen die betrokken zijn bij het beheer van e-afval, enz. In 2016 bracht het ministerie van Milieu, Bos en Klimaatverandering (MoEFCC) de bijgewerkte E-waste (Management) Rules uit, die in de plaats kwamen van de E-waste in India (GOI, 2016).
Global E-Waste Problem
Internationale verdragen zoals het Verdrag van Bazel zijn gericht op het verminderen en reguleren van de verplaatsing van gevaarlijk afval tussen naties. Zelfs met het verdrag blijven illegale overbrenging en dumping van e-afval plaatsvinden. Naar schatting werd in 2018 wereldwijd 50 miljoen ton e-afval gegenereerd. De helft hiervan bestaat uit persoonlijke apparaten zoals computers, schermen, smartphones, tablets en tv’s, de rest zijn grotere huishoudelijke apparaten en verwarmings- en koelapparatuur. Ondanks dat 66 procent van de wereldbevolking onder de e-waste wetgeving valt, wordt elk jaar slechts 20 procent van het wereldwijde e-waste gerecycled, wat betekent dat 40 miljoen ton e-waste ofwel wordt verbrand voor grondstofherwinning of illegaal wordt verhandeld en op een ondermaatse manier wordt verwerkt. Alleen al in de VS worden meer dan 100 miljoen computers weggegooid, waarvan minder dan 20 procent naar behoren wordt gerecycled. China gooit 160 miljoen elektronische apparaten per jaar weg. In het verleden werd China beschouwd als de grootste dumpplaats van e-afval ter wereld. Honderdduizenden mensen hebben expertise in het ontmantelen van elektronische rommel.
Het tempo waarmee de hoeveelheid e-afval wereldwijd toeneemt is 5 tot 10 procent per jaar. In India werd jaarlijks 146.000 ton e-waste geproduceerd (Borthakur en Sinha, 2013). Deze gegevens hebben echter alleen betrekking op e-afval dat op nationaal niveau wordt geproduceerd en niet op de invoer van afval (zowel legaal als illegaal), die aanzienlijk is in opkomende economieën zoals India en China. De reden hiervoor is dat grote hoeveelheden afgedankte elektrische en elektronische apparatuur (AEEA) India binnenkomen vanuit het buitenland. Zwitserland is het eerste land ter wereld dat een formeel systeem voor het beheer van e-afval heeft opgezet en geïmplementeerd. Het heeft 11 kg e-afval per hoofd van de bevolking gerecycled, terwijl de Europese Unie (EU) een streefcijfer van 4 kg per hoofd van de bevolking heeft vastgesteld.
In de EU legt de AEEA-richtlijn haar lidstaten duidelijke doelstellingen op voor inzameling, nuttige toepassing en recycling. Zo wordt voor alle lidstaten een minimum inzamelingsdoelstelling van 4 kg per hoofd van de bevolking per jaar vastgesteld. Deze op inzameling en gewicht gebaseerde recyclingdoelstellingen zijn erop gericht de hoeveelheid gevaarlijke stoffen die op stortplaatsen terechtkomt, te verminderen en de beschikbaarheid van recycleerbare materialen te vergroten, waardoor indirect het verbruik van nieuwe materialen in nieuwe producten wordt gestimuleerd.
Eenderde van het elektrische en elektronische afval in de EU wordt gescheiden ingezameld en op de juiste wijze verwerkt. De invoering van de EPR-regeling in 2003 was de belangrijkste stap in Zuid-Korea, en ongeveer 70 procent van het e-afval werd door de producenten ingezameld. In dezelfde periode bedroeg de hoeveelheid hergebruikt en gerecycled e-afval respectievelijk 12 procent en 69 procent. De rest werd naar stortplaatsen of verbrandingsinstallaties gebracht, goed voor 19 procent.
De lakse of ontbrekende handhaving van het bestaande regelgevingskader of het lage niveau van bewustmaking en sensibilisering, en de ontoereikende veiligheid op het werk van degenen die bij deze processen betrokken zijn, verergeren het beheer van e-afval in ontwikkelingslanden in vergelijking met de EU en Japan, die op alle niveaus goed ontwikkelde initiatieven hebben die gericht zijn op het veranderen van het consumentengedrag. Daarom is het nodig dat ontwikkelingslanden effectieve strategieën aannemen om hergebruik, opknappen of recyclen van e-afval in gespecialiseerde faciliteiten aan te moedigen om milieuverontreiniging en gezondheidsrisico’s voor de mens te voorkomen.
China, Peru, Ghana, Nigeria, India en Pakistan zijn de grootste ontvangers van e-afval uit geïndustrialiseerde landen (Mmereki, et al., 2016). Het Basel Action Network (BAN) wil ervoor zorgen dat e-waste op een milieuvriendelijke manier wordt verwerkt. Het behoedt de planeet voor de handel in giftig afval. Het BAN, de Silicon Valley Toxic Coalition (SVTC) en de Electronics Take-Back Coalition (ETBC) vormen een geassocieerd netwerk van ngo’s die opkomen voor het milieu in de VS. De gemeenschappelijke doelstelling van de drie organisaties is het bevorderen van oplossingen op nationaal niveau voor het beheer van gevaarlijk afval. Een recent initiatief is e-Stewards, een systeem voor het auditen en certificeren van recyclers en terugnameprogramma’s, zodat gewetensvolle consumenten weten welke aan hoge normen voldoen.
E-Waste Problem in India
India staat op de 177e plaats van 180 landen en behoort tot de onderste vijf landen op de Environmental Performance Index 2018, volgens een rapport uitgebracht op het World Economic Forum 2018. Dit werd gekoppeld aan slechte prestaties in de categorieën milieugezondheidsbeleid en sterfgevallen als gevolg van luchtverontreiniging. Ook staat India op de vijfde plaats in de wereld van de top e-waste producerende landen na de VS, China, Japan en Duitsland en recycleert het formeel minder dan 2 procent van het totale e-waste dat het jaarlijks produceert. Sinds 2018 produceert India jaarlijks meer dan twee miljoen ton e-afval en importeert het ook enorme hoeveelheden e-afval uit andere landen over de hele wereld. Het dumpen op open stortplaatsen is een veel voorkomend verschijnsel dat aanleiding geeft tot problemen zoals grondwaterverontreiniging, slechte gezondheid, en meer. Uit de studie van de Associated Chambers of Commerce and Industry of India (ASSOCHAM) en KPMG, Electronic Waste Management in India, blijkt dat bijna 70% van het e-afval afkomstig is van computerapparatuur, gevolgd door telefoons voor telecommunicatieapparatuur (12%), elektrische apparatuur (8%) en medische apparatuur (7%), terwijl de rest afkomstig is van huishoudelijk e-afval.
De inzameling, het vervoer, de verwerking en de recycling van e-afval wordt gedomineerd door de informele sector. De sector is goed verankerd in netwerken en is niet gereguleerd. Vaak worden niet alle materialen en waarden die mogelijk kunnen worden teruggewonnen, teruggewonnen. Bovendien zijn er ernstige problemen met het weglekken van giftige stoffen in het milieu en met de veiligheid en gezondheid van de werknemers.
Seelampur in Delhi is het grootste ontmantelingscentrum voor e-afval van India. Volwassenen en kinderen besteden dagelijks 8-10 uur om herbruikbare onderdelen en edele metalen zoals koper, goud en verschillende functionele onderdelen uit de apparaten te halen. Recyclers van e-afval gebruiken processen zoals open verbranding en zuur-verhitting. Deze situatie kan worden verbeterd door bewustmaking en verbetering van de infrastructuur van recyclingbedrijven en van het huidige beleid. Het grootste deel van het in India ingezamelde e-afval wordt beheerd door een niet-georganiseerde sector.
Ook informele kanalen voor recycling/hergebruik van elektronica, zoals reparatiewerkplaatsen, handelaren in tweedehands producten en verkopers van e-commerce portaalsites, verzamelen een aanzienlijk deel van de afgedankte elektronica voor hergebruik en kannibalisatie van onderdelen en componenten.
Effect van recycling van e-afval in ontwikkelingslanden
Nagenoeg al het e-afval bevat een of andere vorm van recyclebaar materiaal, waaronder plastic, glas en metalen; als gevolg van onjuiste verwijderingsmethoden en -technieken kunnen deze materialen echter niet voor andere doeleinden worden hergebruikt. Als e-afval op een ruwe manier wordt ontmanteld en verwerkt, kunnen de giftige bestanddelen ervan een ravage aanrichten in het menselijk lichaam. Processen zoals het ontmantelen van onderdelen, natte chemische verwerking en verbranding worden gebruikt om het afval te verwijderen en resulteren in directe blootstelling en inademing van schadelijke chemicaliën. Veiligheidsuitrusting zoals handschoenen en gezichtsmaskers wordt niet op grote schaal gebruikt, en de werknemers beschikken vaak niet over de nodige kennis en ervaring om hun werk naar behoren uit te voeren. Bovendien leidt de handmatige extractie van giftige metalen tot het binnendringen van gevaarlijke stoffen in de bloedbaan van de persoon die dit doet. De gezondheidsrisico’s variëren van nier- en leverbeschadiging tot neurologische aandoeningen. Recycling van elektronisch schroot vervuilt het water, de bodem en de lucht. Verbranding om metaal uit draden en kabels te halen heeft geleid tot de uitstoot van broomhoudende en gechloreerde dioxines en kankerverwekkende stoffen die de lucht verontreinigen en daardoor kanker veroorzaken bij mens en dier. Giftige chemicaliën die geen economische waarde hebben, worden tijdens het recyclingproces gewoon gedumpt. Deze toxische chemicaliën lekken in de ondergrondse watervoerende lagen, waardoor de plaatselijke grondwaterkwaliteit wordt aangetast en het water ongeschikt wordt voor menselijke consumptie en voor landbouwdoeleinden. Wanneer elektronisch afval op stortplaatsen wordt gedumpt, maken het lood, kwik, cadmium, arseen en PCB’s de bodem giftig en ongeschikt voor landbouwdoeleinden. Zeer recente studies naar de recycling van e-afval hebben gewezen op stijgende concentraties van pcb’s, dioxinen en furanen, weekmakers, bisfenol-A (BPA), polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s) en zware metalen in de oppervlaktegrond van de vier Indiase metrosteden, namelijk New Delhi, Kolkata, Mumbai en Chennai, waar e-afval wordt verwerkt door de informele sectoren (Chakraborty et al., 2018 en 2019). In die studies is vastgesteld dat de locaties die zich bezighouden met metaalterugwinningsprocessen de belangrijkste locaties zijn voor dergelijke persistente toxische stoffen. Studies van dezelfde groep rapporteerden ook dat de persistente organische verontreinigende stoffen die worden geproduceerd of vrijkomen tijdens het recyclingproces ontsnappen in de omgevingslucht vanwege hun semi-vluchtige aard.
Kansen van E-Waste Management in India
Het ministerie van Milieu, Bos en Klimaatverandering heeft in 2016 de E-Waste (Management) Rules uitgerold om de productie van e-waste te verminderen en recycling te verhogen. In het kader van deze regels introduceerde de overheid EPR, waardoor producenten 30 procent tot 70 procent (gedurende zeven jaar) van het door hen geproduceerde e-afval moeten inzamelen, aldus de studie.
De integratie van de informele sector in een transparant recyclingsysteem is van cruciaal belang voor een betere controle op de gevolgen voor het milieu en de menselijke gezondheid. Er zijn enkele pogingen geweest om de bestaande informele sector in het opkomende scenario te integreren. Organisaties zoals GIZ hebben alternatieve bedrijfsmodellen ontwikkeld om de vereniging van de informele sector naar een vergunning te leiden. Deze bedrijfsmodellen bevorderen een inzamelsysteem in de hele stad dat de handmatige ontmantelingsfaciliteiten voedt en een strategie voor faciliteiten op basis van de best beschikbare technologie om meer inkomsten uit printplaten te genereren. Door het traditionele natte chemische uitloogproces voor de terugwinning van goud te vervangen door de uitvoer naar geïntegreerde smelters en raffinaderijen, worden veiliger praktijken en een hogere opbrengst per eenheid ingezameld e-afval gegenereerd.
E-afval is een rijke bron van metalen zoals goud, zilver en koper, die kunnen worden teruggewonnen en weer in de productiecyclus kunnen worden gebracht. Er is een aanzienlijk economisch potentieel in de efficiënte terugwinning van waardevolle materialen in e-afval en kan inkomensgenererende mogelijkheden bieden voor zowel individuen als ondernemingen. De E-Waste Management Rules, 2016 zijn in maart 2018 door de regering gewijzigd om het milieuvriendelijke beheer van e-afval in India te vergemakkelijken en effectief uit te voeren. De gewijzigde regels herzien de inzamelingsstreefcijfers onder de bepaling van EPR met ingang van 1 oktober 2017. Door middel van herziene doelstellingen en toezicht onder de Central Pollution Control Board (CPCB) zou een effectief en verbeterd beheer van e-afval worden gewaarborgd.
Hoe kunnen regeringen, stadsbestuur en burgers helpen?
Het ASSOCHAM-rapport (2017) suggereert dat de regering kan kijken naar samenwerking met de industrie om formele/normale operationele procedures en een gefaseerde aanpak op te stellen voor de agenda om e-afval tot het laagste te beperken. Als alternatief kan de regering ook verwijzen naar methoden die door andere landen zijn aangenomen voor efficiënte inzameling en recycling van e-afval. Zo slaagde Zuid-Korea, een van de grootste producenten van elektronica, erin om 21 procent van de in totaal 0,8 miljoen ton e-afval die het in 2015 produceerde, te recyclen, aldus de studie.
Gezien de nadelige gevolgen die onbehandeld e-afval heeft voor land, water en lucht; moet de regering de nieuwe ondernemers aanmoedigen door de nodige financiële steun en technologische begeleiding te bieden. De oprichting van startende ondernemingen die zich bezighouden met recycling en verwijdering van e-afval moet worden aangemoedigd door speciale concessies te verlenen. De ongeorganiseerde sector beschikt over een goed gevestigd inzamelingsnetwerk. Maar het is kapitaalintensief in het geval van de georganiseerde sector. Indien beide sectoren hun activiteiten coördineren en op harmonieuze wijze samenwerken, kunnen de door de ongeorganiseerde sector ingezamelde materialen aan de georganiseerde sector worden overgedragen om op een milieuvriendelijke manier te worden verwerkt. In dit soort scenario’s kan de overheid een cruciale rol spelen tussen de twee sectoren voor een succesvolle verwerking van het e-afval. Het is hoog tijd dat de overheid een proactief initiatief neemt om e-afval te recycleren en op een veilige manier te verwijderen om het milieu te beschermen en het welzijn van het grote publiek en andere levende organismen te verzekeren.
Het principe van EPR wordt steeds meer toegepast voor het beheer van e-afval in vele landen, en de relatieve doeltreffendheid en het succes ervan zijn aangetoond in de EU-landen. De instrumenten voor de tenuitvoerlegging van EPR kunnen een mix zijn van economische, regelgevende en vrijwillige/informatieve instrumenten. Terwijl producenten verantwoordelijk zijn voor het beheer van e-afval (EPR), moeten consumenten, detailhandelaren, deelstaatregeringen, gemeenten, NGO’s, maatschappelijke organisaties, Self-Help Groups (SHG’s), lokale inzamelingsbureaus zoals extracarbon.com en anderen een passende rol spelen bij het inzamelen, faciliteren en creëren van infrastructuur om het beheer van e-afval tot een succes te maken.
Op dit moment trekt Design for Environment (DfE) in de wereld veel aandacht als een nieuwe methode om milieuvervuiling op te lossen. Het DfE-beginsel in het productontwerp is een proces om de milieu-effecten van producten die op de markt worden gebracht, aanzienlijk te verminderen. Vaak wordt geconstateerd dat de strenge regels in India niet effectief zijn door een slappe uitvoering.
De burgers hebben een zeer belangrijke rol te spelen in het beheer van e-afval. We gooien terloops veel kleine gadgets bij het gedumpte afval en veel mensen verbranden openlijk dat opgehoopte afval. Daarbij komen een aantal gevaarlijke stoffen vrij, zoals dioxines en furanen, die we inademen. Dit is een zeer ongezonde praktijk, waar we onmiddellijk mee moeten ophouden. Sommige van de zeer progressieve Resident Welfare Associations (RWA’s) hebben aparte vuilnisbakken die duidelijk gemarkeerd zijn voor het verzamelen van e-afval. Alle andere woonverenigingen zouden deze praktijk moeten volgen. Studenten en vrouwelijke SHG’s kunnen voor deze activiteit in hun respectieve RWA’s worden gemobiliseerd.
Conclusie
E-afvalbeheer is een grote uitdaging voor regeringen van veel ontwikkelingslanden zoals India. Het wordt een enorm probleem voor de volksgezondheid en neemt met de dag exponentieel toe. Om elektronisch afval gescheiden in te zamelen, doeltreffend te behandelen en te verwijderen, en het niet op conventionele stortplaatsen of in de open lucht te verbranden, is het van essentieel belang de informele sector met de formele sector te integreren. De bevoegde autoriteiten in ontwikkelings- en overgangslanden moeten mechanismen opzetten voor de behandeling en verwerking van e-afval op een veilige en duurzame manier.
Versterking van voorlichtingscampagnes, capaciteitsopbouw en bewustmaking is van cruciaal belang om milieuvriendelijke programma’s voor het beheer van e-afval te bevorderen. Er zijn dringend meer inspanningen nodig om de huidige praktijken, zoals inzamelingssystemen en beheerspraktijken, te verbeteren om de illegale handel in e-afval terug te dringen. Vermindering van de hoeveelheid gevaarlijke stoffen in e-producten zal ook een positief effect hebben op de aanpak van de specifieke e-afvalstromen, aangezien dit het preventieproces zal ondersteunen.
Mobieltjesfabrikant Nokia is een van de zeer weinige bedrijven die sinds 2008 serieuze inspanningen in deze richting lijken te hebben geleverd. De bedrijven werden verantwoordelijk gemaakt voor het creëren van kanalen voor de juiste inzameling en verwijdering van e-afval in overeenstemming met een door de Central Pollution Control Board (CPCB) goedgekeurd EPR-autorisatieplan in India. Onlangs werd de invoervergunning van enkele grote bedrijven geschorst wegens overtreding van de voorschriften inzake elektronisch afval. Dergelijke maatregelen hebben een grote impact op de effectieve uitvoering van het beheer van elektronisch afval in India. Elke taak die wordt ondernomen, moet zijn deel aan stimulansen hebben die belanghebbenden aantrekken. Op het gebied van het beheer van elektronisch afval moet de regering stimulansen aankondigen, bijvoorbeeld in de vorm van belastingvoordelen of -verminderingen, om ervoor te zorgen dat de elektronica-industrie de regels naleeft. Bovendien moeten de streefcijfers voor de inzameling van e-afval regelmatig worden herzien en vernieuwd om ervoor te zorgen dat de inzameling van e-afval in heel India wordt nageleefd.
(Akanksha Manish is student en Dr. Paromita Chakraborty is universitair hoofddocent, Leading Environmental Science & Technology Research Group, Department of Civil Engineering, SRM Research Institute, SRM Institute of Science and Technology, Chennai, India; Het artikel is voor het eerst verschenen in het novembernummer van TerraGreen)
Geef een antwoord