De Black Justice League heeft met protesten op de campus van Princeton University de aandacht gevestigd op een ongemakkelijke waarheid over de uiteindelijke ster van de universiteit: Woodrow Wilson. De inwoner van Virginia was een racist, een eigenschap die grotendeels wordt overschaduwd door zijn werk als president van Princeton, als gouverneur van New Jersey, en, het meest opmerkelijk, als de 28e president van de Verenigde Staten.

Als president zag Wilson toe op een ongekende segregatie in federale kantoren. Het is een beschamende kant van zijn nalatenschap die op een herfstmiddag in 1914 tot een hoogtepunt kwam toen hij de burgerrechtenleider William Monroe Trotter uit het Oval Office gooide.

Trotter leidde een delegatie van zwarten die op 12 november 1914 een ontmoeting met de president hadden om de sterke toename van segregatie in het land te bespreken. Trotter, vandaag grotendeels vergeten, was een nationaal prominent burgerrechten leider en krantenredacteur. In de vroege jaren 1900 werd hij vaak in één adem genoemd met W.E.B. Du Bois en Booker T. Washington. Maar in tegenstelling tot Washington geloofde Trotter, die in 1895 afstudeerde aan Harvard, in directe protestacties. In feite stichtte Trotter zijn krant in Boston, The Guardian, als een middel om Washington’s meer verzoenende benadering van burgerrechten uit te dagen.

Vóór Trotter’s confrontatie met Wilson in het Oval Office, was hij een politieke aanhanger van Wilson. Hij had zwarte steun toegezegd voor Wilsons presidentsverkiezingen toen de twee elkaar in juli 1912 ontmoetten in het State House in Trenton, New Jersey. Hoewel toenmalig gouverneur Wilson slechts vage beloften deed over het streven naar rechtvaardigheid voor alle Amerikanen, kwam Trotter er blijkbaar smoorverliefd vandaan. “De gouverneur liet ons onze stoelen om hem heen zetten en schudde hem hartelijk de hand,” schreef hij later aan een vriend. “Toen we weggingen gaf hij me een lange handdruk en gebruikte zo’n tevreden toon dat ik op lucht leek te lopen. Trotter zag Wilson als het minste van andere politieke kwaden.

De burgerrechten leider had al snel andere gedachten. In de herfst van 1913, ontmoetten hij en andere burgerrechten leiders, waaronder Ida B. Wells, Wilson om hun ongenoegen te uiten over Jim Crow. Trotter’s vrouw, Deenie, had zelfs een grafiek getekend waarop te zien was welke federale kantoren begonnen waren met het scheiden van werknemers naar ras. Wilson stuurde hen weg met vage verzekeringen.

In het volgende jaar verbeterde de segregatie niet; ze verergerde. Tegen die tijd waren talrijke gevallen van scheiding op de werkplek goed in de publiciteit gekomen. Daaronder aparte toiletten in het Amerikaanse ministerie van Financiën en het ministerie van Binnenlandse Zaken, een praktijk die Wilson’s minister van Financiën, William G. McAdoo, verdedigde: “

Meer in deze serie

Voor zwarten, die sinds de oorlog van Lincoln enige mate van gelijkheid hadden verwacht van de federale regering, zat het gevoel van verraad diep.

Trotter zocht een vervolgontmoeting met de president. “Vorig jaar vertelde hij de delegatie dat hij naar een oplossing zou zoeken,” schreef hij een medestander in de herfst van 1914. “Na 11 maanden wachten hebben wij recht op een audiëntie om te vernemen wat die is. Niet alleen in het belang van zijn regering, maar als een kwestie van algemene rechtvaardigheid.” Natuurlijk had de president zijn bord vol.

Wilson mag dan hebben gestunteld, en erger, over burgerrechten, maar hij hield toezicht op de implementatie van een “Nieuwe Vrijheid” in de economie van de natie – zijn campagnebelofte om concurrentie en eerlijke arbeidspraktijken te herstellen, en om kleine bedrijven die door industriële titanen werden verpletterd, weer te laten bloeien. In september 1914 had hij bijvoorbeeld de Federal Trade Commission opgericht om de consumenten te beschermen tegen prijsafspraken en andere concurrentievervalsende handelspraktijken, en kort daarna de Clayton Antitrust Act in wet omgezet. Hij bleef de zogenaamde Europese oorlog volgen, weerstond de druk om eraan deel te nemen, maar zette zich in om de strijdkrachten van de natie te versterken. Naast het regelen van staatszaken was Wilson in de rouw: Zijn vrouw, Ellen, overleed op 6 augustus aan een leverziekte. Op 6 november noteerde een van zijn adviseurs in zijn dagboek dat de president hem had verteld “dat hij gebroken was in de geest door de dood van mevrouw Wilson.”

Uiteindelijk stemde Wilson in met een tweede ontmoeting met Trotter, en op 12 november betraden de hardnekkige redacteur en een contingent Trotterieten het Oval Office voor hun langverwachte vervolgontmoeting. Trotter kwam voorbereid met een verklaring en begon de bijeenkomst met het voorlezen ervan.

Trotter begon met een verwijzing naar hun bijeenkomst in 1913 en naar de petitie die hij had gepresenteerd, met 20.000 handtekeningen “uit achtendertig staten die protesteren tegen de segregatie van werknemers van de nationale overheid.” Hij gaf een opsomming van de rassenscheiding op het werk die sindsdien ongestoord was doorgegaan – bij eettafels, kleedkamers, toiletten, kluisjes, en “vooral openbare toiletten in overheidsgebouwen”. Hij beschuldigde vervolgens dat de kleurlijn was getrokken in het ministerie van Financiën, in het Bureau of Engraving and Printing, het ministerie van Marine, het ministerie van Binnenlandse Zaken, het Marine Hospitaal, het ministerie van Oorlog, en in de naai- en drukafdelingen van de Government Printing Office. Trotter wees ook op de politieke steun die hij en andere burgerrechtenactivisten Wilson hadden gegeven. “Nog maar twee jaar geleden werd u bejubeld als misschien wel de tweede Lincoln, en nu worden de Afro-Amerikaanse leiders die u steunden opgejaagd als valse leiders en verraders van hun ras,” zei hij. Daarna herinnerde hij de president aan zijn belofte om “gekleurde medeburgers” te helpen “de belangen van hun ras in de Verenigde Staten te bevorderen”, en eindigde met een vraag die een sneer inhield naar Wilsons veelgeroemde economische hervormingsprogramma. “Heeft u een ‘Nieuwe Vrijheid’ voor blanke Amerikanen en een nieuwe slavernij voor uw Afro-Amerikaanse medeburgers? God verhoede het!”

De ontmoeting werd snel zuur. De president vertelde Trotter wat hij eerder onder vier ogen had toegegeven, namelijk dat hij de segregatie in zijn federale agentschappen als een voordeel voor zwarten zag. Wilson zei dat zijn kabinetsmedewerkers “niet probeerden om de negers in een nadelige positie te plaatsen, maar … om regelingen te treffen die elke vorm van wrijving tussen de blanke medewerkers en de negers zouden voorkomen”. Trotter vond de bewering verbazingwekkend en was het er onmiddellijk mee oneens. Hij noemde Jim Crow in federale kantoren vernederend en onterend voor zwarte werknemers. Maar Wilson ging door. “Mijn vraag is deze: Als u denkt dat u heren, als organisatie, en alle andere negroïde burgers van dit land, dat u vernederd wordt, zult u het geloven. Als u het opvat als een vernedering, wat niet de bedoeling is, en het zaad van die indruk over het hele land zaait, waarom zullen de gevolgen dan zeer ernstig zijn,” zei hij.

Trotter was ongelovig dat de president niet scheen te begrijpen dat het scheiden van werknemers op basis van ras “een vernedering moet zijn. Het creëert in de hoofden van anderen dat er iets mis is met ons – dat we niet hun gelijken zijn, dat we niet hun broeders zijn, dat we zo anders zijn dat we niet kunnen werken aan een bureau naast hen, dat we niet kunnen eten aan een tafel naast hen, dat we niet naar de kleedkamer kunnen gaan waar zij gaan, dat we geen gebruik kunnen maken van een kluisje naast hen.” Er was geen houden meer aan. In zijn commentaar had Trotter de president ervan beschuldigd te liegen door te zeggen dat vooroordelen over ras de enige motivatie waren voor Jim Crow en dat het belachelijk was om iets anders te beweren, om te beweren dat zijn regering zwarten wilde beschermen tegen “wrijving”. “Wij zijn zeer teleurgesteld dat u het standpunt inneemt dat de afscheiding zelf niet verkeerd is, niet schadelijk, niet terecht beledigend voor u is,” zei Trotter.

Wilson onderbrak Trotter: “Uw toon, meneer, beledigt mij.” Tegen de hele delegatie zei hij: “Ik wil zeggen dat als deze vereniging weer komt, ze een andere woordvoerder moet hebben,” verklarend dat niemand ooit in zijn kantoor was gekomen en hem zo had beledigd als Trotter had gedaan. “Je hebt de hele zaak waarvoor je gekomen bent bedorven,” zei hij afwijzend tegen de redacteur van The Guardian.

Maar Trotter zou zich niet laten ontslaan; hij was niet iemand die het omringd worden door blanken en de uiterlijke vertoningen van de macht vreemd of intimiderend vond. Hij was de enige zwarte in zijn klas op Hyde Park High School buiten Boston (waar hij hoe dan ook tot klassenvoorzitter was gekozen) en op Harvard presteerde hij beter dan de meeste blanke klasgenoten, van wie sommigen sindsdien gouverneur, congreslid, rijk en beroemd waren geworden. In plaats daarvan probeerde hij de vergadering weer op het goede spoor te krijgen. “Ik pleit voor eenvoudige rechtvaardigheid,” zei hij. “Als mijn toon zo twistziek overkwam, waarom is mijn toon dan verkeerd begrepen.” Hij zei dat ze dit moesten uitpraten, gezien het feit dat hij en andere Afro-Amerikaanse leiders Wilson’s presidentiële run bij de stembus hadden gesteund.

Maar Wilson was boos en verklaarde dat het ter sprake brengen van de politiek en het aanhalen van zwarte stemkracht een vorm van chantage was. De vergadering, die bijna een uur had geduurd, werd abrupt beëindigd. De delegatie werd de deur gewezen – in feite eruit gegooid. Toen de woedende Trotter verslaggevers tegenkwam die zich rond het kantoor van Tumulty hadden verzameld, begon hij stoom af te blazen. “Wat de president ons vertelde was teleurstellend. Het verhaal over de ruzie tussen de president en de Guardian redacteur ging viraal. Het verhaal op de voorpagina van de New York Times kopte: “President afwijzend over kritiek neger”, terwijl de kop op de voorpagina van de New York Press luidde: “Wilson berispt neger die ‘op hem inpraat’. Maar het grotere punt was dat zijn stoere taal Trotter overal weer op de voorpagina’s bracht.

Wilson realiseerde zich vrijwel onmiddellijk zijn fout – helaas niet de fout van zijn racisme, maar de fout in public relations. Hij had “de dwaas gespeeld”, zei hij achteraf tegen een kabinetslid, door ongerust te worden over wat hij beschouwde als de brutaliteit van Trotter. “Toen de negerafgevaardigde (Trotter) mij bedreigde, was ik zo dom om mijn kalmte te verliezen en hem naar de deur te wijzen. Wat ik had moeten doen, was luisteren, mijn wrok bedwingen en, toen zij klaar waren, tegen hen zeggen dat hun verzoekschrift natuurlijk in overweging genomen moest worden. Dan zouden zij zich rustig hebben teruggetrokken en zou er niets meer over de zaak zijn vernomen.”

Maar Trotter’s directe actie zorgde ervoor dat er iets meer zou worden gehoord.