De beste illusies van het jaar zijn 2020’s laatste poging om je hersenen te breken

Als 2020 je hersenen nog niet heeft veranderd in een nauwelijks functionerend hoopje grijze brij, heeft de Best Illusion of the Year Contest precies wat je nodig hebt om ze over de rand te duwen. Elk jaar bedenkt en beoordeelt een groep neurologen, visuele wetenschappers, oogartsen en kunstenaars de beste hersenkrakers van het jaar, en dit jaar eiste wiskundige Kokichi Sugihara opnieuw de hoofdprijs op met een onmogelijke 2D-trapillusie in 3D.

Eerste prijs: 3D Schröder Trap (Kokichi Sugihara)

Als je als kind ooit een boek over optische illusies uit je plaatselijke bibliotheek hebt gehaald, heb je waarschijnlijk de klassieke Schröder-trapillusie gezien: een 2D-illustratie van zigzaglijnen die de indruk wekt van een trap die van links naar beneden loopt, of een trap die ondersteboven is gekeerd, afhankelijk van hoe je hersenen het verwerken. Sugihara slaagde erin de illusie na te bootsen als een 3D-model met een trap die altijd van links naar rechts lijkt af te dalen, zelfs als hij 180 graden rondgedraaid is.

Tweede prijs: The Real Thing? (Matt Pritchard)

Matt Pritchards ‘The Real Thing?’ is geen illusie zoals we die meestal verwachten, maar meer een verkenning van hoe onze hersenen de wereld om ons heen waarnemen en hoe ze sjablonen creëren om onze beeldverwerking te versnellen, wat af en toe tot verkeerde interpretaties leidt. Een slimme mockup laat de hersenen denken dat een frame dat op zijn plaats schuift een spiegel is die een blikje op de voorgrond reflecteert, maar een fractie van een seconde nadat het frame gewoon een raam blijkt te zijn dat naar een ander blikje kijkt, denkt het brein nog steeds dat het naar een reflectie kijkt: een illusie die nog steeds niet helemaal wordt begrepen.

Derde prijs: Onmogelijke rastertypografie (Daniël Maarleveld)

De illusie van het onmogelijke object, populair gemaakt door kunstenaars als Maurits Cornelis Escher, is een kunstvorm die zich meestal beperkt tot 2D-voorstellingen, zoals Eschers Waterval waarin een stromende beek zich gedraagt als een perpetuum mobile machine die zichzelf een oneindige stroom voedt. Daniël Maarleveld voegt daar 3D-animaties aan toe, waardoor zijn onmogelijke typografie nog moeilijker te bevatten is voor je hersenen. De vormen van de letters lijken zowel stijf als flexibel, concave oppervlakken worden convex als ze draaien, en het bepalen van de draairichting van elk karakter verandert afhankelijk van naar welk deel je kijkt.

Runner omhoog: Landloperende lieveheersbeestjes: Frame-induced position shift (Mark Wexler, Patrick Cavanagh, and Stuart Anstis)

Het toevoegen van een bewegend referentiepunt kan vaak de positieperceptie van onze hersenen van een object, of meerdere objecten in het geval van deze lieveheersbeestjes, veranderen. In de eerste animatie zijn beide lieveheersbeestjes verticaal uitgelijnd, maar als ze afzonderlijk worden onthuld binnen een frame dat van links naar rechts beweegt, lijkt het bovenste lieveheersbeestje naar rechts te zijn verschoven, terwijl het onderste lieveheersbeestje meer naar links is gepositioneerd. In de tweede animatie lijkt een enkel lieveheersbeestje rond een ovaal spoor te bewegen, maar wanneer het bewegende frame wordt verwijderd, blijkt dat het eigenlijk vier verticaal uitgelijnde lieveheersbeestjes zijn die in verschillende richtingen kijken. Je hersenen voegen beweging toe waar er eigenlijk geen is.

Om de optische illusies van alle top 10 finalisten van dit jaar te zien ga je naar de Best Illusion of The Year Contest website, maar pak eerst een fles Aspirine, je hersenen kunnen het nodig hebben tegen de tijd dat je de hele lijst hebt doorgewerkt.