Coronaire Arteriële Bypass Grafting (CABG) is een vorm van chirurgie die de bloedstroom naar het hart verbetert. Het wordt gebruikt voor mensen met een ernstige coronaire hartziekte (CHD), ook wel coronaire hartziekte genoemd.

CHD is een aandoening waarbij een stof genaamd plaque (plak) zich ophoopt in de kransslagaders. Deze slagaders leveren zuurstofrijk bloed aan uw hart. Plaque bestaat uit vet, cholesterol, calcium en andere stoffen die in het bloed voorkomen.

Plaque kan de kransslagaders vernauwen of blokkeren en de bloedstroom naar de hartspier verminderen. Als de verstopping ernstig is, kunnen angina (an-JI-nuh of AN-juh-nuh), kortademigheid en, in sommige gevallen, een hartaanval optreden. (Angina is pijn of ongemak op de borst.)

CABG is één van de behandelingen voor hart- en vaatziekten. Tijdens CABG wordt een gezonde slagader of ader uit het lichaam verbonden, of getransplanteerd, met de geblokkeerde kransslagader. De geënte slagader of ader omzeilt het geblokkeerde deel van de kransslagader.

Zo ontstaat een nieuwe doorgang, en zuurstofrijk bloed wordt om de blokkade heen naar de hartspier geleid.

Coronary Artery Bypass Grafting

cabg

Figuur A toont de locatie van het hart. Afbeelding B laat zien hoe ader- en slagader-bypass-transplantaten aan het hart worden bevestigd.

Tot wel vier grote geblokkeerde kransslagaders kunnen tijdens één operatie worden omgelegd.

Overzicht

CABG is de meest voorkomende vorm van openhartoperatie in de Verenigde Staten. Artsen genaamd cardiothoracale (KAR-de-o-tho-RAS-ik) chirurgen doen deze operatie.

Andere namen voor Coronary Artery Bypass Grafting

  • Bypass chirurgie
  • Coronary artery bypass chirurgie
  • Heart bypass chirurgie

CHD wordt niet altijd behandeld met CABG. Veel mensen met hartinsufficiëntie kunnen op andere manieren worden behandeld, bijvoorbeeld met veranderingen in hun leefstijl, medicijnen en een procedure die angioplastiek (AN-jee-oh-plas-tee) wordt genoemd. Tijdens angioplastiek kan een klein buisje met gaas, een stent genaamd, in een slagader worden geplaatst om deze open te helpen houden.

CABG of angioplastiek met stentplaatsing kunnen opties zijn als u ernstige verstoppingen in uw grote kransslagaders hebt, vooral als de pompwerking van uw hart al is verzwakt.

CABG kan ook een optie zijn als u verstoppingen in het hart hebt die niet met angioplastiek kunnen worden behandeld. In deze situatie wordt CABG doeltreffender geacht dan andere soorten behandeling.

Als u kandidaat bent voor CABG, zijn de doelen van de operatie onder meer:

  • Verbetering van uw levenskwaliteit en vermindering van angina pectoris en andere CHD-symptomen
  • U in staat stellen een actievere levensstijl te hervatten
  • Verbetering van de pompwerking van uw hart als het door een hartaanval is beschadigd
  • Verlaging van het risico op een hartaanval (bij sommige patiënten, zoals diabetespatiënten)
  • Verbetering van uw overlevingskansen

Het is mogelijk dat u opnieuw moet worden geopereerd als de geënte slagaders of aders verstopt raken, of als er nieuwe verstoppingen ontstaan in slagaders die eerder niet verstopt waren. Het nemen van medicijnen zoals voorgeschreven en het aanbrengen van veranderingen in levensstijl zoals uw arts aanbeveelt, kunnen de kans op verstopping van een transplantaat verkleinen.

Bij mensen die kandidaat zijn voor de operatie, zijn de resultaten meestal uitstekend. Na CABG heeft 85 procent van de mensen aanzienlijk minder symptomen, minder kans op toekomstige hartaanvallen en een kleinere kans om binnen 10 jaar te overlijden.

Typen coronaire bypass-operatie

Traditionele coronaire bypass-operatie

Dit is de meest voorkomende vorm van coronaire bypass-operatie (CABG). Het wordt gebruikt wanneer ten minste één belangrijke slagader moet worden omgelegd.

Tijdens de operatie wordt het borstbeen geopend om toegang tot het hart te krijgen. Er worden medicijnen toegediend om het hart te stoppen, en er wordt een hart-long-bypassmachine gebruikt om bloed en zuurstof tijdens de operatie door het lichaam te laten stromen. Hierdoor kan de chirurg opereren aan een stilstaand hart.

Na de operatie wordt de bloedtoevoer naar het hart hersteld. Meestal gaat het hart uit zichzelf weer kloppen. In sommige gevallen worden milde elektrische schokken gebruikt om het hart weer op gang te brengen.

Off-Pump Coronary Artery Bypass Grafting

Dit type CABG is vergelijkbaar met traditionele CABG omdat het borstbeen wordt geopend om toegang te krijgen tot het hart. Het hart wordt echter niet gestopt en er wordt geen hart-long-bypassmachine gebruikt. Off-pump CABG wordt ook wel kloppend hart-bypass grafting genoemd.

Minimaal Invasieve Direct Coronary Artery Bypass Grafting

Deze operatie is vergelijkbaar met off-pump CABG. In plaats van een grote incisie (snee) om het borstbeen te openen, worden echter meerdere kleine incisies gemaakt aan de linkerkant van de borst tussen de ribben.

Dit type operatie wordt voornamelijk gebruikt voor het omzeilen van de bloedvaten vóór het hart. Het is een vrij nieuwe procedure die minder vaak wordt gedaan dan de andere soorten CABG.

Dit type CABG is niet voor iedereen geschikt, vooral als er meer dan een of twee kransslagaders moeten worden omgelegd.

Wie heeft een coronaire bypassoperatie nodig?

Coronaire bypassoperatie (CABG) wordt gebruikt voor de behandeling van mensen met ernstige coronaire hartziekte (CHD) die tot een hartaanval kan leiden. CABG kan ook worden gebruikt om mensen te behandelen bij wie het hart beschadigd is na een hartaanval, maar die nog steeds geblokkeerde slagaders hebben.

Uw arts kan CABG aanbevelen als andere behandelingen, zoals verandering van levensstijl of medicijnen, niet hebben gewerkt. Hij of zij kan ook CABG aanbevelen als u ernstige verstoppingen hebt in de grote kransslagaders (hartslagaders) die een groot deel van de hartspier van bloed voorzien – vooral als de pompwerking van uw hart al is verzwakt.

CABG kan ook een behandelingsoptie zijn als u verstoppingen in het hart hebt die niet met angioplastiek kunnen worden behandeld.

Uw arts zal beslissen of u een kandidaat bent voor CABG op basis van een aantal factoren, waaronder:

  • De aanwezigheid en ernst van CHD-symptomen
  • De ernst en locatie van blokkades in uw kransslagaders
  • Uw reactie op andere behandelingen
  • Uw kwaliteit van leven
  • Alle andere medische problemen die u heeft

CABG kan worden gedaan op een noodbasis, zoals tijdens een hartaanval.

Lichamelijk onderzoek en diagnostische tests

Om te beslissen of u in aanmerking komt voor een CABG, zal uw arts een lichamelijk onderzoek doen. Hij of zij zal uw cardiovasculaire systeem controleren, met de nadruk op uw hart, longen en polsslag.

Uw arts zal u ook vragen naar eventuele symptomen die u hebt, zoals pijn op de borst of kortademigheid. Hij of zij zal willen weten hoe vaak en hoe lang uw symptomen optreden en hoe ernstig ze zijn.

Er zullen tests worden gedaan om uit te vinden welke slagaders verstopt zijn, in welke mate ze verstopt zijn en of er sprake is van hartschade.

EKG (elektrocardiogram)

Een EKG is een eenvoudig onderzoek dat de elektrische activiteit van uw hart detecteert en registreert. Deze test wordt gebruikt om te helpen bij het opsporen en lokaliseren van de bron van hartproblemen.

Een EKG laat zien hoe snel uw hart klopt en wat het ritme (regelmatig of onregelmatig) is. Het registreert ook de sterkte en timing van elektrische signalen terwijl ze door elk deel van uw hart gaan.

Stresstest

Sommige hartproblemen zijn gemakkelijker te diagnosticeren wanneer uw hart hard werkt en snel klopt. Tijdens een stresstest oefent u (of krijgt u medicijnen als u niet kunt oefenen) om uw hart hard te laten werken en snel te laten kloppen terwijl er hartonderzoek wordt gedaan.

Deze tests kunnen een nucleaire hartscan, echocardiografie, en magnetische resonantiebeeldvorming (MRI) en positronemissietomografie (PET) van het hart omvatten.

Echocardiografie

Echocardiografie (EK-o-kar-de-OG-ra-fee), of echo, maakt gebruik van geluidsgolven om een bewegend beeld van uw hart te maken. De test geeft informatie over de grootte en vorm van uw hart en hoe goed de kamers en kleppen van uw hart werken.

De test kan ook gebieden identificeren met een slechte bloedstroom naar het hart, gebieden van de hartspier die niet normaal samentrekken, en eerder letsel aan de hartspier veroorzaakt door een slechte bloedstroom.
Echo’s zijn er in verschillende soorten, waaronder inspanningsecho. Deze test wordt zowel voor als na een inspanningstest gedaan. Een stress-echo wordt meestal gedaan om na te gaan of u een verminderde bloedstroom naar uw hart hebt, een teken van CHD.

Coronaire angiografie

Coronaire angiografie maakt gebruik van kleurstof en speciale röntgenstralen om de binnenkant van uw kransslagaders (hartslagaders) te laten zien. Tijdens het onderzoek wordt een lange, dunne, flexibele buis, een katheter genaamd, in een bloedvat in uw arm, lies (bovenbeen) of hals gebracht.

De buis wordt dan in uw kransslagaders geleid en de kleurstof wordt in uw bloedbaan geïnjecteerd. Terwijl de kleurstof door uw kransslagaders stroomt, worden speciale röntgenfoto’s gemaakt.

Met de kleurstof kan uw arts de bloedstroom door uw hart en bloedvaten bestuderen. Dit helpt uw arts blokkades op te sporen die een hartaanval kunnen veroorzaken.

Andere overwegingen

Bij de beslissing of u in aanmerking komt voor een CABG, zal uw arts ook rekening houden met uw:

  • Geschiedenis en eerdere behandeling van hartaandoeningen, waaronder operaties, procedures en geneesmiddelen
  • Geschiedenis van andere ziekten en aandoeningen
  • Leeftijd en algemene gezondheid
  • Familiegeschiedenis van CHD, hartaanval of andere hartziekten

Medicijnen en andere medische procedures kunnen worden geprobeerd voordat CABG wordt uitgevoerd. Medicijnen die het cholesterolgehalte en de bloeddruk verlagen en de bloedstroom door de kransslagaders verbeteren, worden vaak geprobeerd.

Angioplastiek kan ook worden geprobeerd. Tijdens deze procedure wordt een dun slangetje met een ballon of een ander apparaatje aan het uiteinde door een bloedvat naar de vernauwde of geblokkeerde kransslagader geleid.

Eenmaal op zijn plaats wordt de ballon opgeblazen om de plaque tegen de wand van de slagader te duwen. Hierdoor wordt de slagader wijder en wordt de bloedstroom hersteld. Vaak wordt een klein gaasbuisje, een stent genaamd, in de slagader geplaatst om deze na de procedure open te houden.

What To Expect Before Coronary Artery Bypass Grafting

Tests kunnen worden gedaan om u voor te bereiden op coronaire bypass grafting (CABG). U kunt bijvoorbeeld bloedonderzoeken, een EKG (elektrocardiogram), echocardiografie, een röntgenfoto van de borstkas, hartkatheterisatie en coronaire angiografie ondergaan.

Uw arts zal u specifieke instructies geven over hoe u zich op de operatie moet voorbereiden. Hij of zij zal u adviseren over wat u moet eten of drinken, welke medicijnen u moet nemen en met welke activiteiten u moet stoppen (zoals roken). Waarschijnlijk wordt u op dezelfde dag als de operatie in het ziekenhuis opgenomen.

Als uit onderzoek naar coronaire hartziekten blijkt dat u ernstige blokkades in uw kransslagaders (hartslagaders) hebt, kan uw arts u meteen in het ziekenhuis opnemen. U kunt die dag of de dag erna een CABG ondergaan.

Wat te verwachten tijdens een coronaire bypassoperatie

Voor een coronaire bypassoperatie (CABG) is een team van deskundigen nodig. Een cardiothoracaal chirurg voert de operatie uit met ondersteuning van een anesthesioloog, perfusionist (specialist op het gebied van hart-long-bypassmachines), andere chirurgen en verpleegkundigen.

Er zijn verschillende soorten CABG. Ze variëren van traditionele chirurgie waarbij de borstkas wordt geopend om het hart te bereiken, tot niet-traditionele chirurgie waarbij kleine incisies (sneden) worden gemaakt om de geblokkeerde of vernauwde slagader te omzeilen.

Traditionele Coronaire Arteriële Bypass Grafting

Dit type operatie duurt meestal 3 tot 5 uur, afhankelijk van het aantal slagaders dat wordt omgelegd. Tijdens de traditionele CABG vinden tal van stappen plaats.

U wordt voor de operatie onder algehele anesthesie (AN-es-THE-ze-a) gebracht. De term “anesthesie” verwijst naar een verlies van gevoel en bewustzijn. Door de algehele anesthesie valt u tijdelijk in slaap.

Tijdens de operatie controleert de anesthesioloog uw hartslag, bloeddruk, zuurstofgehalte en ademhaling. Via uw keel wordt een beademingsbuis in uw longen geplaatst. De buis is verbonden met een ventilator (een machine die u helpt ademen).

Er wordt een incisie gemaakt in het midden van uw borstkas. Het borstbeen wordt doorgesneden en uw ribbenkast wordt geopend, zodat de chirurg bij uw hart kan komen.

Medicijnen worden gebruikt om uw hart stil te zetten, zodat de chirurg het kan opereren terwijl het niet klopt. U krijgt ook medicijnen om uw hartfunctie te beschermen gedurende de tijd dat het niet klopt.

Een hart-long-bypassmachine zorgt ervoor dat zuurstofrijk bloed door uw lichaam blijft stromen tijdens de operatie. Ga voor meer informatie over hart-long-bypassmachines, inclusief een illustratie, naar “Wat u tijdens een hartoperatie kunt verwachten.”

Een slagader of ader wordt uit uw lichaam gehaald – bijvoorbeeld uit uw borstkas of been – en klaargemaakt om te worden gebruikt als transplantaat voor de bypass. Bij operaties met meerdere bypasses worden meestal zowel slagader- als adertransplantaten gebruikt.

  • Adertransplantaten. Bij deze transplantaten is de kans veel kleiner dan bij veneuze transplantaten dat ze na verloop van tijd verstopt raken. De linker inwendige borstslagader wordt het vaakst gebruikt voor een slagadertransplantaat. Deze bevindt zich in de borstkas, dicht bij het hart. Soms worden ook slagaders uit de arm of andere plaatsen in het lichaam gebruikt.
  • Adertransplantaten. Hoewel aderen vaak als transplantaten worden gebruikt, is de kans groter dan bij slagadertransplantaten dat ze plaque ontwikkelen en na verloop van tijd verstopt raken. Meestal wordt de vena saphena (een lange ader die langs de binnenkant van het been loopt) gebruikt.

Na de transplantatie is de bloedstroom naar uw hart hersteld. Meestal begint het hart vanzelf weer te kloppen. In sommige gevallen worden lichte elektrische schokken gebruikt om het hart weer op gang te brengen. Daarna wordt u losgekoppeld van de hart-long-bypassmachine. Er worden slangen in uw borstkas ingebracht om vocht af te voeren.

De chirurg gebruikt draden om uw borstbeen te sluiten (vergelijkbaar met de manier waarop een gebroken bot wordt gerepareerd). De draden blijven permanent in uw lichaam. Nadat uw borstbeen is genezen, zal het even sterk zijn als vóór de operatie.

Er worden hechtingen of nietjes gebruikt om de huidincisie te sluiten. De beademingsbuis wordt verwijderd wanneer u in staat bent zonder te ademen.

Niet-traditionele Coronaire Arteriële Bypass Grafting

Niet-traditionele CABG omvat off-pump CABG en minimaal invasieve CABG.

Off-Pump Coronary Artery Bypass Grafting

Dit type operatie kan worden gebruikt om een van de kransslagaders (hartslagaders) te bypassen. Off-pump CABG wordt ook wel kloppend hart bypass grafting genoemd omdat het hart niet wordt gestopt en er geen hart-long bypass machine wordt gebruikt. In plaats daarvan wordt het deel van het hart waar de transplantatie wordt uitgevoerd, gestabiliseerd met een mechanisch apparaat.

Minimaal Invasieve Direct Coronary Artery Bypass Grafting

Er zijn verschillende soorten minimaal invasieve directe coronaire bypass (MIDCAB) grafting. Deze soorten operaties verschillen van de traditionele bypassoperaties. Ze vereisen slechts kleine incisies in plaats van het openen van het borstbeen om bij het hart te komen. Bij deze procedures wordt soms een hart-long-bypassmachine gebruikt.

MIDCAB-procedure. Deze procedure wordt gebruikt wanneer slechts één of twee kransslagaders moeten worden omgelegd. Er wordt een reeks kleine incisies gemaakt tussen uw ribben aan de linkerkant van uw borstkas, direct boven de slagader die moet worden omgelegd.

De incisies zijn meestal ongeveer 3 centimeter lang. (De incisie die bij een traditionele CABG wordt gemaakt, is ten minste 6 tot 8 centimeter lang.) Meestal wordt de linkerbinnenste borstslagader voor het transplantaat gebruikt. Een hart-long-bypassmachine wordt tijdens deze procedure niet gebruikt.

Poorttoegang coronaire bypassprocedure. Deze procedure wordt uitgevoerd via kleine incisies (poorten) in uw borstkas. Er worden slagader- of adertransplantaten gebruikt. Tijdens deze procedure wordt een hart-long-bypassmachine gebruikt.

Robot-geassisteerde techniek. Bij dit type procedure zijn nog kleinere incisies ter grootte van een sleutelgat mogelijk. Een kleine videocamera wordt in een incisie ingebracht om het hart te tonen, terwijl de chirurg op afstand bestuurde chirurgische instrumenten gebruikt om de operatie uit te voeren. Tijdens deze ingreep wordt soms een hart-long-bypassmachine gebruikt.

What To Expect After Coronary Artery Bypass Grafting

Recovery in the Hospital

Na de operatie verblijft u meestal 1 of 2 dagen op een intensive care-afdeling (ICU). Uw hartslag, bloeddruk en zuurstofgehalte worden in deze periode regelmatig gecontroleerd.

Er wordt waarschijnlijk een intraveneuze lijn (IV) in een ader in uw arm ingebracht. Via de infuuslijn krijgt u mogelijk medicijnen om de bloedsomloop en de bloeddruk onder controle te houden. U krijgt waarschijnlijk ook een buisje in uw blaas om urine af te voeren en een buisje om vocht uit uw borst af te voeren.

U krijgt mogelijk zuurstoftherapie (zuurstof die via neusprikken of een masker wordt toegediend) en een tijdelijke pacemaker terwijl u op de IC ligt. Een pacemaker is een klein apparaatje dat in de borst of buik wordt geplaatst om abnormale hartritmes onder controle te houden.

Uw arts kan u aanraden om ook steunkousen om uw benen te dragen. Deze kousen zitten strak bij de enkel en worden losser naarmate ze hoger op het been komen. Hierdoor ontstaat een lichte druk in het been. De druk voorkomt dat bloed zich verzamelt en stolt.

Terwijl u op de IC ligt, zult u ook verband om uw borstincisie (snee) hebben en op de plaatsen waar een slagader of ader is verwijderd voor transplantatie.

Nadat u de IC verlaat, wordt u 3 tot 5 dagen overgebracht naar een minder intensieve zorgafdeling van het ziekenhuis voordat u naar huis gaat.

Herstel thuis

Uw arts zal u specifieke instructies geven voor het herstel thuis, met name wat betreft:

  • Hoe u uw genezende incisies moet verzorgen
  • Hoe u tekenen van infectie of andere complicaties moet herkennen
  • Wanneer u de arts meteen moet bellen
  • Wanneer u vervolgafspraken moet maken

U kunt ook instructies krijgen over hoe u moet omgaan met veel voorkomende bijwerkingen van de operatie. Bijwerkingen verdwijnen vaak binnen 4 tot 6 weken na de operatie, maar kunnen ook zijn:

  • Ongemak of jeuk van genezende incisies
  • Zwellen van het gebied waar een slagader of ader is verwijderd voor transplantatie
  • Spierpijn of beklemming in de schouders en bovenrug
  • Vermoeidheid (moeheid), stemmingswisselingen, of depressie
  • Slaapproblemen of gebrek aan eetlust
  • Constipatie
  • Kroppijn rond de plaats van de incisie in het borstbeen (komt vaker voor bij traditionele CABG)

Volledig herstel van traditionele CABG kan 6 tot 12 weken of langer duren. Minder hersteltijd is nodig voor niet-traditionele CABG.

Uw arts zal u vertellen wanneer u weer kunt beginnen met lichamelijke activiteit. Dit verschilt van persoon tot persoon, maar er zijn enkele typische tijdschema’s. De meeste mensen kunnen seksuele activiteit binnen ongeveer 4 weken hervatten en autorijden na 3 tot 8 weken.

Hervatting van het werk na 6 weken is gebruikelijk, tenzij uw baan specifieke en veeleisende lichamelijke activiteit met zich meebrengt. Sommige mensen moeten misschien minder fysiek veeleisende soorten werk vinden of in het begin in een minder strak schema werken.

Ongaande zorg

De zorg na de operatie kan periodieke controles bij artsen omvatten. Tijdens deze bezoeken kunnen tests worden gedaan om te zien hoe uw hart werkt. De tests kunnen bestaan uit een EKG (elektrocardiogram), inspanningstests, echocardiografie en hart-CT.

CABG is geen genezing voor coronaire hartziekte (CHD). U en uw arts kunnen een behandelplan ontwikkelen dat veranderingen in uw levensstijl omvat om u te helpen gezond te blijven en de kans op verergering van CHD te verminderen.

Veranderingen in uw levensstijl kunnen bestaan uit het wijzigen van uw dieet, stoppen met roken, regelmatig aan lichaamsbeweging doen en stress verlagen en beheersen.

Uw arts kan u ook doorverwijzen naar hartrevalidatie (rehab). Hartrevalidatie is een programma onder medisch toezicht dat de gezondheid en het welzijn van mensen met hartproblemen helpt verbeteren.

Revalidatieprogramma’s omvatten training, voorlichting over gezond leven met het hart, en begeleiding om stress te verminderen en u te helpen terug te keren naar een actief leven. Artsen houden toezicht op deze programma’s, die kunnen worden aangeboden in ziekenhuizen en andere gemeenschapsfaciliteiten. Bespreek met uw arts of u baat kunt hebben bij hartrevalidatie.

Het volgens voorschrift innemen van medicijnen is ook een belangrijk onderdeel van de zorg na de operatie. Uw arts kan u medicijnen voorschrijven om de pijn tijdens het herstel te beheersen, het cholesterolgehalte en de bloeddruk te verlagen, het risico op bloedstolsels te verminderen, diabetes te beheersen of depressie te behandelen.

Wat zijn de risico’s van coronaire bypassoperatie?

Hoewel complicaties van coronaire bypass grafting (CABG) ongebruikelijk zijn, omvatten de risico’s:

  • Wondinfectie en bloedingen
  • Reacties op anesthesie
  • Koorts
  • Pijn
  • Stroke, hartaanval, of zelfs de dood

Sommige patiënten ontwikkelen koorts die gepaard gaat met pijn op de borst, prikkelbaarheid, en verminderde eetlust. Dit is te wijten aan een ontsteking waarbij de long en de hartzak betrokken zijn.

Deze complicatie wordt soms 1 tot 6 weken na operaties gezien waarbij het pericardium (de buitenste bekleding van het hart) wordt doorgesneden. Deze reactie is meestal mild. Sommige patiënten kunnen echter vochtophoping rond het hart ontwikkelen die behandeling vereist.

Geheugenverlies en andere veranderingen, zoals problemen met concentreren of helder denken, kunnen bij sommige mensen optreden.

Deze veranderingen komen vaker voor bij mensen die ouder zijn, die een hoge bloeddruk of longaandoening hebben, of die overmatig veel alcohol drinken. Deze bijwerkingen verbeteren vaak enkele maanden na de operatie.

Het gebruik van een hart-long-bypassmachine verhoogt het risico op de vorming van bloedstolsels in uw bloedvaten. Stolsels kunnen naar de hersenen of andere delen van het lichaam gaan en de bloedstroom blokkeren, wat een beroerte of andere problemen kan veroorzaken. Recente technische verbeteringen in hart-long-bypassmachines helpen het risico op de vorming van bloedstolsels te verminderen.

In het algemeen is het risico op complicaties hoger als CABG wordt uitgevoerd in een noodsituatie (bijvoorbeeld tijdens een hartaanval), als u ouder bent dan 70, of als u in het verleden hebt gerookt.

U loopt ook een hoger risico als u andere ziekten of aandoeningen hebt, zoals diabetes, nieraandoeningen, longaandoeningen of perifeer arterieel vaatlijden.