Charles Sumner

Geboren op 6 januari 1811
Boston, Massachusetts
Gestorven op 11 maart 1874
Washington, D.C.

Republikeins senator uit Massachusetts

Abolitionist en leider in het aanklachtproces
tegen president Andrew Johnson

“Welke verontschuldigingen ook mogen worden aangeboden voor de tolerantie van slavernij in de Staten, geen kan worden aangeboden voor de uitbreiding ervan naar gebieden waar zij niet bestaat.”

Charles Sumner was een van Amerika’s meest prominente politieke figuren in de tijd van de Burgeroorlog. Hij was een toegewijd abolitionist en vocht tegen wetten die de slavernij op welke manier dan ook uitbreidden of beschermden. Sumner’s opvattingen maakten van hem echter een gehaat man in het Zuiden. In 1856 werd deze haat zo intens dat een Zuidelijk congreslid hem in de Senaat met geweld aanviel. Deze fysieke aanval werd onmiddellijk in het hele Noorden bekend als een symbool van de zuidelijke boosaardigheid. Sumner bracht de volgende drie jaar door met herstellen van zijn verwondingen.

Sumner keerde terug naar de Senaat en vestigde zich opnieuw als een van de meest invloedrijke politici van het land. Hij steunde president Abraham Lincoln (1809-1865; zie aldaar) en diens oorlogspolitiek, en werd later een uitgesproken tegenstander van president Andrew Johnson (1808-1875; zie aldaar) en diens plannen voor de wederopbouw (1865-77).

Journalist en advocaat

Charles Sumner werd in 1811 geboren in Boston, Massachusetts. Zijn familie was welgesteld, zodat de jonge Sumner naar de beste scholen in de omgeving van Boston kon gaan. In 1831 schreef hij zich in aan de rechtenfaculteit van de Harvard Universiteit. Twee jaar later studeerde hij af en in 1834 slaagde hij voor het state bar examen en werd advocaat.

Sumner was zowel energiek als ambitieus, dus hij hield zich in het midden van de jaren 1830 bezig met een breed scala aan activiteiten. Naast zijn beroep als advocaat was hij redacteur van een rechtswetenschappelijk tijdschrift, de American Jurist, gaf hij lezingen aan Harvard en werkte hij als verslaggever voor het U.S. Circuit Court. In 1837 verliet hij Amerika om naar Europa te gaan. Hij reisde drie jaar door Europa, verkende musea en bibliotheken en sloot vriendschap met een aantal invloedrijke Europese politici.

Maakt deel uit van de abolitionistische beweging

Na zijn terugkeer naar de Verenigde Staten in 1840 werd Sumner een succesvol advocaat in de omgeving van Boston. Hij werd echter vooral bekend door zijn deelname aan de groeiende abolitionistische beweging (een beweging om een einde te maken aan de slavernij in de Verenigde Staten). Sumner’s gepassioneerde toespraken tegen de slavernij maakten van hem één van de belangrijkste abolitionisten van Massachusetts. In het midden van de jaren 1840 bracht Sumners verzet tegen de slavernij hem ertoe zich te verzetten tegen zowel de annexatie van Texas door Amerika (1845) als tegen de Mexicaanse Oorlog (1846-48), die Mexico dwong de Verenigde Staten duizenden vierkante kilometers grondgebied in het westen te geven. Sumner vocht tegen Amerika’s toevoeging van deze gebieden omdat hij vreesde dat de regering de slavernij zou toestaan zich op deze gronden uit te breiden.

In 1851 kozen leiders van de Democratische Partij en de anti-slavernij Free-Soil Party Sumner om de vrijgekomen senaatszetel van Daniel Webster (1782-1852) op te vullen, die ontslag had genomen om staatssecretaris te worden. Als de nieuwste senator van Massachusetts ontpopte Sumner zich al snel tot een van de sterkste antislavernijstemmen in de gehele Senaat van de V.S. Hij klaagde de Fugitive Slave Act van 1850 bitter aan, die zuidelijke slavenhouders verregaande nieuwe bevoegdheden gaf om weggelopen slaven in het noorden terug te vorderen. Hij verzette zich ook tegen de Kansas-Nebraska Act van 1854, die de burgers van westelijke gebieden zelf liet beslissen of zij slavernij toestonden op basis van de theorie van “volkssoevereiniteit”. In feite beschouwden Sumner en veel andere Noordelijke abolitionisten de aanname van de Kansas-Nebraska Act als een tragedie. De wet van 1854 schafte immers uitdrukkelijk het Missouri Compromis van 1820 af, dat de slavernij op duizenden vierkante kilometers Amerikaans grondgebied gedurende de voorgaande drie decennia had verboden. De aanname van de Kansas-Nebraska Act maakte die gebieden opnieuw kwetsbaar voor slavernij.

Gehaat in het Zuiden

Er zeker van zijnde dat Zuidelijke politici spoedig zouden proberen de slavernij naar het Westen te verspreiden, sloot Sumner zich aan bij de Ohio senator Salmon P. Chase (1808-1873) en verscheidene andere anti-slavernij congresleden om een document uit te geven genaamd The Appeal of the Independent Democrats. Dit document bekritiseerde de Kansas-Nebraska Act als “deel . . . van een afschuwelijk complot tot een troosteloze streek van despotisme, bewoond door meesters en slaven . . . . Welke verontschuldigingen ook mogen worden aangeboden voor het tolereren van slavernij in de Staten, geen kan worden aangeboden voor de uitbreiding ervan naar gebieden waar het niet bestaat.” Rond dezelfde tijd hielp Sumner bij het oprichten van de nationale Republikeinse Partij, die al snel de belangrijkste anti-slavernij politieke partij in het land werd. Tenslotte bleef Sumner openbare toespraken houden waarin hij harde kritiek uitte op de wet en de moraal (principes van juist en onjuist gedrag) van de Zuidelijke slavenhouders. Zijn vurige woorden maakten hem een favoriet van de Noordelijke abolitionisten. Maar in de Amerikaanse slavenstaten groeide de afkeer van Sumner uit tot regelrechte haat.

In mei 1856 barstte de toenemende Zuidelijke woede over Sumners harde kritiek op hun samenleving en moraal uiteindelijk uit in een gewelddadig incident dat een van de beroemdste gebeurtenissen in de geschiedenis van de Amerikaanse Senaat werd. Op 19 en 20 mei 1856 hield Sumner een toespraak met de titel “De misdaad tegen Kansas”, waarin hij de Zuidelijke leiders veroordeelde voor hun pogingen om de slavernij uit te breiden naar Kansas en andere gebieden. In de loop van zijn toespraak bekritiseerde hij een aantal Zuidelijke politici bij naam, waaronder Senator Andrew P. Butler (1796-1857) van South Carolina. Op een bepaald moment verklaarde Sumner bijvoorbeeld dat “een maîtresse heeft gekozen met wie hij zijn geloften heeft afgelegd, en die, hoewel lelijk voor anderen, altijd lieflijk voor hem is; hoewel verontreinigd in de ogen van de wereld, kuis is in zijn ogen. Ik bedoel de hoer slavernij.”

Twee dagen later liep congreslid Preston Brooks van South Carolina, die Butlers neef was, naar Sumners plaats in de Senaatskamer. Zonder waarschuwing, sloeg Brooks Sumner bewusteloos met zijn stok. Tegen de tijd dat andere congresleden tussenbeide kwamen om de aanval te beëindigen, lag Sumner bebloed en half bewusteloos op de vloer van de Senaat.

De aanval op senator Sumner werd onmiddellijk een symbool van Zuidelijke brutaliteit en wreedheid in een groot deel van het Noorden. “Is het zover gekomen, dat we met ingehouden adem moeten spreken in de aanwezigheid van onze Zuidelijke meesters?” schreef dichter en redacteur William Cullen Bryant (1794-1878) in de New York Evening Post. “Moeten wij gegeseld worden zoals zij hun slaven straffen? Zijn wij ook slaven, slaven voor het leven, een doelwit voor hun brute slagen, wanneer wij ons niet gedragen om hen te behagen?” De Noordelijke verontwaardiging over het incident werd nog groter toen het Zuiden Brooks als een held behandelde. Zuidelijken prezen hem voor het verdedigen van de eer van de regio, en Zuid-Carolina kiezers herkozen hem in de Senaat een paar maanden na de aanval. De enige straf die Brooks voor zijn daden kreeg was een boete van $300 die door een arrondissementsrechtbank werd uitgedeeld. Sumner bracht de volgende drie jaar door met het herstellen van zijn verwondingen.

Sumner en de Burgeroorlog

In 1857 herkozen de kiezers van Massachusetts Sumner in de Senaat, hoewel hij nog niet hersteld was van de aanval van Brooks. In december 1859 keerde hij terug naar Washington, D.C., en nam zijn plaats in de Senaat van de V.S. weer in. Tegen 1861, toen de geschillen tussen Noord en Zuid over de slavernij uiteindelijk de Amerikaanse Burgeroorlog uitlokten, had Sumner zijn positie als lid van de Republikeinse leiding herwonnen. In feite werd hij dat jaar voorzitter van de belangrijke commissie buitenlandse betrekkingen van de Senaat.

Sumner steunde over het algemeen collega-republikein Abraham Lincoln en zijn beleid tijdens de eerste twee jaar van de oorlog, ook al raakte hij gefrustreerd door de weigering van de president om de zuidelijke slaven in deze periode te emanciperen (vrij te maken). In 1863 vaardigde Lincoln echter zijn Emancipatie Proclamatie uit waarmee hij de slaven in de gehele Confederatie vrij verklaarde. De verklaring bracht Sumner in verrukking, die later een grondwetswijziging indiende om de slavernij in Amerika formeel af te schaffen. Dit amendement – het Dertiende Amendement – werd in december 1865 van kracht.

Sumner en de Wederopbouw

Na afloop van de Burgeroorlog in het voorjaar van 1865 wilden Sumner en veel andere Republikeinse leiders die de strijd om een einde te maken aan de slavernij hadden geleid, de Zuidelijke staten straffen voor hun rebellie. Boos over de moord op Lincoln in april en het bloedvergieten van de oorlog, wilden deze Republikeinen – de zogenaamde “Radicale Republikeinen” – wetten aannemen die de rechten van zwarten zouden garanderen, de leiders van de Confederatie straffen en de zuidelijke instellingen veranderen die racisme bevorderden. Toen hun ideeën werden bekritiseerd als ongrondwettelijk, stelde Sumner dat de Zuidelijke staten “zelfmoord hadden gepleegd” door zich af te scheiden en dus hun rechten volgens de grondwet hadden verloren.

Sumners harde houding tegenover het Zuiden veranderde enigszins nadat hij de verwoeste landbouwgronden en steden van de regio had bezocht. Verbijsterd door de wijdverbreide verwoesting die hij zag, begon hij meer belangstelling te tonen voor wetgeving die bedoeld was om de hele regio te helpen herstellen van de oorlog. De meeste wetsvoorstellen die hij persoonlijk indiende, waren echter in de eerste plaats bedoeld om zwarten te helpen. Hij diende bijvoorbeeld een aantal wetsvoorstellen in voor burgerrechten. Hij hielp ook bij de oprichting van het Freedmen’s Bureau, een organisatie die tot taak had voormalige slaven te helpen een nieuw leven op te bouwen. Bovendien bleef hij vijandig staan tegenover de oude politieke leiders en slavenhouders van het Zuiden. Hij hield hen persoonlijk verantwoordelijk voor het uitbreken van de Burgeroorlog.

In de jaren direct na de Burgeroorlog raakten president Andrew Johnson en het door de Republikeinen geleide Congres verwikkeld in een bittere strijd over de vraag hoe het Zuiden weer moest worden opgebouwd en hoe de Geconfedereerde staten weer tot de Unie konden worden toegelaten. Zo waren beide partijen het er niet over eens wie verantwoordelijk was voor dit proces, dat bekend staat als de Wederopbouw, die plaatsvond van 1865 tot 1877. Leiders van het Congres beweerden bijvoorbeeld dat Johnson niet de bevoegdheid had om het beleid voor de wederopbouw vorm te geven. Johnson stelde echter dat hij – en niet het Congres – primair verantwoordelijk moest zijn voor het proces van wederopbouw.

De onenigheid werd nog heviger toen duidelijk werd dat Johnson en de Radicale Republikeinen een zeer verschillende aanpak hadden van de wederopbouw. Johnson verleende bijvoorbeeld gratie aan veel Confederale leiders en stelde milde (gemakkelijke) voorwaarden aan de Zuidelijke staten om terug te keren naar de Unie. Bovendien gaf zijn Reconstructieplan zwarten geen stemrecht of recht om als volksvertegenwoordiger te dienen.

Republikeinse leden van het Congres vonden Johnsons Reconstructiebeleid te toegeeflijk ten opzichte van het Zuiden. Zij vreesden dat de voormalige leiders van de confederatie weer aan de macht zouden komen en zwarten zouden blijven discrimineren. De radicale republikeinen wilden garanties voor meer rechten voor zwarten en andere nieuwe wetten. Als gevolg daarvan nam het Republikeinse Congres in 1866 de controle over de wederopbouw over en stuurde federale troepen naar de zuidelijke staten om hun beleid uit te voeren. Toen het Congres zijn eigen wederopbouwprogramma begon uit te voeren, waren sommige leden bereid tot een compromis met president Johnson. Johnson weigerde echter wijzigingen in zijn beleid ten aanzien van het Zuiden te aanvaarden. De strijd tussen de twee partijen ging door tot 1868, toen Sumner en andere Republikeinse leiders zo boos werden dat ze een poging lanceerden om Johnson uit zijn ambt te ontzetten.

Leidt impeachment pogingen tegen Johnson

De Grondwet merkt op dat alle federale functionarissen kunnen worden impeached (op juridische beschuldiging gesteld) en uit hun gekozen ambt ontheven als ze schuldig worden bevonden aan “verraad, omkoperij, of andere hoge misdaden en misdrijven.” Alle takken van de federale regering spelen een rol in een proces wegens afzetting. Het Huis van Afgevaardigden dient de aanklacht in en treedt op als aanklager. De opperrechter van het Hooggerechtshof zit het proces als rechter voor. De Senaat hoort de zaak aan en stemt als een jury. Tweederde van de aanwezige senatoren moet voor veroordeling stemmen om de beschuldigde ambtenaar uit zijn ambt te ontheffen.

Het parlement begon op 22 februari 1868 met het proces van impeachment. Het was de eerste keer in de geschiedenis dat een Amerikaanse president in staat van beschuldiging werd gesteld. Het proces duurde meer dan twee maanden en trok de aandacht van het hele land. Uiteindelijk stemden de senatoren op 16 mei over de aanklacht. Johnson werd met één stem verschil onschuldig bevonden en bleef in functie. Het vonnis stelde Sumner diep teleur. Sumner had zelfs zo’n hekel aan Johnson dat hij tevergeefs probeerde zijn mede-republikeinen ervan te overtuigen de president opnieuw in staat van beschuldiging te stellen.

In 1869 verving de oorlogsheld van de Unie Ulysses S. Grant (1822-1885; zie item) Johnson als president van de Verenigde Staten. Ook Sumners relatie met Grant bleek moeizaam te zijn, hoewel zij beiden Republikein waren. Zij botsten over een groot aantal zaken en in 1872 brak Sumner met de Republikeinen en steunde hij de kandidatuur van de liberale Republikeinse presidentskandidaat Horace Greeley (1811-1872; zie verder). Op 10 maart 1874 kreeg Sumner een hartaanval in de Senaatskamer. Hij stierf een dag later.

Waar vindt u meer informatie

Blue, Frederick J. Charles Sumner and the Conscience of the North. Arlington Heights, IL: Harlan Davidson, 1994.

Donald, David Herbert. Charles Sumner. New York: Da Capo Press, 1996.

Donald, David Herbert. Charles Sumner and the Coming of the Civil War. New York: Knopf, 1960. Herdruk, Chicago: University of Chicago Press, 1981.

Palmer, Beverly Wilson, ed. Selected Letters of Charles Sumner. Boston: Northeastern University Press, 1990.