Stimulantia, zoals methylfenidaat en amfetamine (merknamen Concerta, Focalin, Ritalin, Adderall, en anderen), worden veel gebruikt om ADHD te behandelen, en met een goede reden: Ze zijn zeer effectief in het beheersen van de afleidbaarheid, impulsiviteit, en hyperactiviteit die de kenmerken zijn van ADHD.

Stimulantia kunnen verschillende relatief goedaardige bijwerkingen hebben, zoals angst, slechte eetlust, of slaapproblemen. Nu heeft de FDA de toevoeging van een waarschuwing op het etiket goedgekeurd, dat de drugs ook cardiovasculaire problemen kunnen veroorzaken.

Steven E. Nissen, M.D., die voorzitter is van de afdeling cardiovasculaire geneeskunde van de Cleveland Clinic in Ohio, is het FDA panellid dat voorstander is van de strengere waarschuwing. ADDitude ging om de tafel zitten met Dr. Nissen om te vragen waarom hij denkt dat het nieuwe waarschuwingslabel nodig is – en wat de ADHD-gemeenschap zou moeten weten over ADHD-medicijnen.

Stimulerende medicijnen worden al tientallen jaren op grote schaal gebruikt. Waarom nu alarm slaan?
In de afgelopen paar jaar zijn er 25 bevestigde gevallen van plotseling overlijden bij kinderen die stimulerende middelen gebruikten voor ADHD.

Maar de statistieken wijzen uit dat het aantal hartdoden onder degenen die ADHD-medicijnen gebruiken niet hoger is dan onder de algemene bevolking.
De veiligheid van geneesmiddelen wordt bewaakt met het zogenaamde Adverse Event Reporting System, waarbij een arts of consument de FDA informeert over slechte reacties op een bepaald medicijn. Dit systeem is vrijwillig, en het is waarschijnlijk dat veel bijwerkingen van stimulerende middelen niet worden gerapporteerd. In feite heeft elke studie die naar het systeem heeft gekeken, vastgesteld dat slechts 1 procent tot 10 procent van de bijwerkingen wordt gemeld.

Wat maakt ADHD-medicijnen riskant voor mensen met hartaandoeningen?
We weten dat stimulerende medicijnen de hartslag en bloeddruk verhogen, wat geen van beide goed is voor het hart.

Zijn de stimulerende middelen veiliger voor volwassenen dan voor kinderen?
Nee. Naarmate je ouder wordt, word je kwetsbaarder voor hart- en vaatproblemen.

Brengen alle stimulerende middelen op de markt dezelfde risico’s met zich mee? Zijn sommige veiliger dan andere?
Er zijn geen vergelijkende gegevens. Daarom moeten we, tenzij het tegendeel wordt bewezen, aannemen dat alle medicijnen in deze klasse vergelijkbare risico’s met zich meebrengen.

Wat kan iemand die overweegt een stimulerend medicijn te nemen of aan een kind te geven, doen om het risico te minimaliseren?
Voordat u een medicijn voor ADHD neemt, moet u ervoor zorgen dat de diagnose goed is vastgesteld en dat deze is gedocumenteerd door een psychiater of een professional in de geestelijke gezondheidszorg. Ik adviseer om behandelingen te proberen, zoals gedragstherapie, voordat u overgaat tot medicatie.

Als medicatie nodig is om de impulsiviteit, afleidbaarheid en hyperactiviteit van ADHD te beheersen, moet de patiënt eerst een grondig onderzoek ondergaan, inclusief een controle op hart- en vaatziekten. De arts moet op zijn minst naar het hart en de longen luisteren en een volledige anamnese afnemen. Als de voorschrijvende arts een hartruis of hoge bloeddruk constateert, moet deze bevinding worden onderzocht voordat met een ADHD-medicijn wordt begonnen.

Als de therapie eenmaal is begonnen, moet de klinische respons – verbeterde aandacht – worden gecontroleerd en moet de dosering worden aangepast om het gewenste effect te bereiken met de kleinst mogelijke dosering. U moet controleren op verhoogde bloeddruk en andere bijwerkingen. Ik denk ook dat het een goed idee is om periodiek te proberen van de medicatie af te gaan.

Hoe zit het met mensen die al een stimulerend middel gebruiken en die geen problemen lijken te hebben? Moeten zij voorzorgsmaatregelen nemen?
Ja. De effecten van verhoogde bloeddruk en hartslag zijn cumulatief. Hoe langer u deze medicijnen gebruikt, hoe belangrijker het is om u regelmatig te laten screenen.

Zijn bepaalde personen die stimulerende middelen gebruiken kwetsbaarder voor cardiovasculaire problemen?
Ja. Verscheidene van de kinderen die plotseling zijn overleden, hadden een onderliggende aandoening die bekend staat als hypertrofische obstructieve cardiomyopathie. Dit is een erfelijke aandoening die een verhoogde dikte van de hartspier veroorzaakt. De meeste patiënten met deze aandoening hebben een hartruis.

Zijn er diagnostische tests die hartrisico’s kunnen voorspellen voordat ze zich voordoen?
Het is moeilijk om de kosten van dergelijke tests voor miljoenen ADHD-patiënten te rechtvaardigen. Als een hartruis wordt ontdekt, kan een echocardiogram worden aanbevolen. Als er een abnormaal hartritme wordt gevonden tijdens het onderzoek, kan een EKG zinvol zijn.

Ik zal zeggen dat, hoe ouder de volwassene, hoe grondiger de evaluatie moet zijn. Daar zou een inspanningsstresstest bij kunnen horen, maar zonder goede gegevens kan ik dat ook niet iedereen aanraden.

Wat voor onderzoek is er nodig?
Grote, langdurige klinische trials. De verdediging van stimulerende medicatie voor de behandeling van ADHD is gebaseerd op studies met een paar honderd kinderen.

Adviseert u de FDA om stimulerende middelen te verbieden?
Natuurlijk niet. Een 12-jarige die zich op school niet kan concentreren, moet zeker medicijnen kunnen krijgen die hem helpen. Het is een kwestie van risico’s en voordelen tegen elkaar afwegen. Als een medicijn potentieel riskant is, moeten we het gebruik ervan beperken tot degenen voor wie het essentieel is.

Ik wil dat artsen goed nadenken elke keer dat ze hun pen oppakken om een recept voor een stimulerend middel uit te schrijven.