Oct. 1, 2009 — Wetenschappers hebben vandaag de wereld verteld wat ze weten over Ardipithecus ramidus — “Ardi” in het kort — de oudste pre-menselijke soort die tot nu toe is gevonden. Ardi leefde 4,4 miljoen jaar geleden in wat nu Ethiopië is.

“Dit kan het belangrijkste specimen zijn in de geschiedenis van de evolutionaire biologie,” zei C. Owen Lovejoy, een antropoloog aan de Kent State University in Ohio, in een interview met ABCNews.com.

Lovejoy was een van de meer dan 40 onderzoekers van over de hele wereld die de Ardi fossielen hebben geanalyseerd.

Ardipithecus is niet de lang gezochte “missing link” — de voorouder die volgens wetenschappers mensen en apen gemeen hebben — maar komt er wel dicht in de buurt. En het helpt aantonen dat zowel mensen als apen zijn geëvolueerd uit iets, ongeveer zes miljoen jaar geleden, dat niet veel leek op een van beide.

“Zes maanden geleden, zouden we hebben gezegd dat onze gemeenschappelijke voorouder leek op een chimpansee,” zei Tim White van de Universiteit van Californië in Berkeley, een senior onderzoeker van het project. “Nu is dat allemaal veranderd.”

“Wat we vonden in Ethiopië op 4,4 miljoen jaar geleden is het dichtst dat we ooit zijn gekomen bij die voorouder langs onze eigen lijn,” zei White.

Het meest complete skelet, van de meer dan 30 gevonden, was vrouwelijk, ongeveer vier voet lang. Ze onderscheidden het geslacht uit de vorm van het bekken, dat breed genoeg was voor haar om een baby in haar baarmoeder te hebben gedragen.

Er zijn oudere exemplaren van andere locaties, maar ze zijn niet compleet genoeg voor de analyse die nu is toegepast op Ardipithecus.

Liep rechtop, maar voeten als een chimpansee

De wetenschappers zeiden dat de fossielen aantonen dat Ardipithecus rechtop liep, en dat haar tanden meer lijken op die van de moderne mens dan op die van een chimpansee.

Het vreemde is echter dat haar voeten in staat waren zich vast te grijpen, iets wat chimpansees nodig hebben om in bomen te kunnen klimmen. Ze zou in bomen hebben kunnen klimmen, maar ze slingerde waarschijnlijk niet aan takken zoals moderne chimpansees doen.

De achterkant van haar schedel is klein, wat erop wijst dat ze kleine hersenen had.

De Ardipithecus-botfragmenten kwamen uit een rotslaag onder de Afar-regio in Ethiopië. Afar is nu woestijn, maar volgens de wetenschappers was het 4 miljoen jaar geleden een bosgebied. Ze vonden gefossiliseerd hout en zaden rond de Afar botten.

De fossielenjagers, uit Ethiopië en de Verenigde Staten, stuurden de gevonden botfragmenten naar een team in Japan. Daar werden 3-D computermodellen gemaakt van elk stuk, en de stukken werden digitaal weer in elkaar gezet, een beetje zoals een legpuzzel.

‘Ontbrekende schakel’? Afrikaans Fossiel Brengt Paleontologen Dichterbij

De eerste fragmenten werden in 1992 gevonden, en meer in latere jaren. Het duurde zo lang, zei Lovejoy, om de stukjes samen te voegen, zodat een gedetailleerde beschrijving kon worden gepubliceerd. De resultaten staan online in de editie van deze week van het tijdschrift Science.

Ardipithecus is 1,2 miljoen jaar ouder dan Lucy (Australopithecus afarensis), het beroemde pre-menselijke fossiel dat in 1974 in Afrika werd gevonden. Lucy liep net als Ardi rechtop en had kleine hersenen, maar stond duidelijk dichter bij de moderne mens — waarschijnlijk niet in staat om bijvoorbeeld routinematig in bomen te klimmen.

Dus hoe zou het leven van een primitief wezen meer dan vier miljoen jaar geleden eruit hebben gezien? Wetenschappers zeggen dat ze redelijk wat kunnen afleiden uit Ardi’s schedel, kaak, handen, benen en bekken.

Het gebit bijvoorbeeld wijst erop dat Ardipithecus waarschijnlijk een omnivoor was — hij at alles, plant of dier, dat hij kon vinden. Hij had niet de spitse tanden die bij moderne chimpansees worden gevonden en die nuttig zijn voor het eten van fruit.

Darwin zou tevreden zijn

De vorm van de grote hoektanden aan de voorkant van de kaak is belangrijk. Mannelijke tanden waren niet groter dan die van de vrouwtjes. Het geeft aanwijzingen over de sociale structuur, wat suggereert dat de mannetjes van de soort elkaar niet bevochten om de aandacht van de vrouwtjes.

In plaats daarvan, zei Lovejoy, “is het waarschijnlijk dat de mannetjes op zoek gingen naar voedsel en het terugbrachten naar de vrouwtjes, mogelijk in ruil voor seks, hoewel dat een ander verhaal is.”

Hij voegde eraan toe: “Dit was waarschijnlijk een soort waarvoor mannelijke agressiviteit niet iets was dat tot evolutionair succes leidde.”

Wetenschappers hebben sinds de tijd van Charles Darwin geloofd dat apen en mensen een gemeenschappelijke oorsprong hebben. Maar ze werden gehinderd door het gebrek aan fossielen om het evolutionaire pad te traceren.

White en Lovejoy zeiden dat Ardipithecus daarom zo belangrijk is.

“Dit,” zei Lovejoy, “vult een enorme leemte.”