Het Noordpoolgebied is het gebied rond de noordpool van de aarde. Het Noordpoolgebied omvat delen van Rusland, Alaska, Canada, Groenland, Lapland en Spitsbergen, alsmede de Noordelijke IJszee. Het is een oceaan, grotendeels bedekt met ijs. De meeste wetenschappers noemen het gebied ten noorden van de boomgrens Arctisch. Bomen groeien niet als de temperaturen te koud worden. De bossen van de continenten stoppen als ze te ver noordelijk komen of te hoog op een berg. (Hogere plaatsen zijn ook kouder.) De plaats waar de bomen ophouden wordt de boomgrens genoemd.
Het gebied ten noorden van de boomgrens is geen lege ijsvlakte. In feite is het enige grote met ijs bedekte land het midden van Groenland, dat het hele jaar door wordt bedekt door een continentale gletsjer. Het land van het noordpoolgebied ligt rond de randen van de poolcirkel en is meestal bedekt met toendra. Een toendra is een koude, bijna boomloze vlakte die bedekt is met mos en grasachtige planten, sedges genaamd.
Toendra’s krijgen niet veel regen of sneeuw. In de zomer zijn ze echter zeer nat omdat de grond onder de oppervlakte altijd bevroren is. Deze permafrost is een laag ijs met de hardheid van steen die voorkomt dat water in de aarde eronder dringt. Permafrost kan duizenden meters dik zijn. In de zomer ontdooit de grond erboven als de zon schijnt en de sneeuw die gevallen is, smelt. Maar de gesmolten sneeuw kan niet wegstromen in de grond; het doordrenkt enkel de bovengrond. Er is geen plaats voor het water om heen te gaan, behalve om meren en plassen te vormen bovenop de grond totdat het weer bevriest of opdroogt.
Op de Noordpool zijn er in de zomer nachten dat de zon nooit ondergaat. Dit komt omdat tijdens de zomer daar, de Noordpool naar de Zon wijst. Daarom noemen mensen het soms het Land van de Middernachtzon.
Het woord komt van het Griekse woord αρκτος, dat “beer” betekent. De Noordpool richt zich naar de sterren die de Grote Beer en de Kleine Beer worden genoemd. Daarom wordt het de Noordpool genoemd.
Klimaat
De Noordpool wordt gekenmerkt door koude winters en koele zomers. De neerslag komt meestal in de vorm van sneeuw en is gering, in het grootste deel van het gebied valt minder dan 50 cm (20 in). Harde winden wakkeren vaak sneeuw aan, waardoor de illusie van aanhoudende sneeuwval ontstaat. De gemiddelde wintertemperatuur kan dalen tot -40 °C, en de koudste gemeten temperatuur is ongeveer -68 °C (-90 °F). Het Arctische kustklimaat wordt gematigd door oceaaninvloeden en heeft over het algemeen warmere temperaturen en zwaardere sneeuwval dan de koudere en drogere gebieden in het binnenland. Het Noordpoolgebied ondervindt de gevolgen van de huidige opwarming van de aarde, waardoor het zee-ijs in het Noordpoolgebied krimpt, het ijs van de Groenlandse ijskap afneemt en methaan vrijkomt als gevolg van het ontdooien van de permafrost in het Noordpoolgebied. Het smelten van de Groenlandse ijskap houdt verband met polaire amplificatie.
Door de poolwaartse migratie van de isothermen van de planeet (ongeveer 56 km (35 mi) per decennium in de afgelopen 30 jaar als gevolg van de opwarming van de aarde) krimpt het Noordpoolgebied (zoals gedefinieerd door de boomgrens en de temperatuur) momenteel. Het meest verontrustende gevolg hiervan is wellicht de inkrimping van het Noordpoolijs. Er is een grote variatie in de voorspellingen van het verlies van Arctisch zee-ijs, met modellen die een bijna volledig tot volledig verlies laten zien in september van 2035 tot ergens rond 2067.
Plantenleven
In sommige delen van het Noordpoolgebied is de grond bedekt met felgekleurde bloemen tijdens de korte zomer. Deze kleine planten hebben zeer korte stengels. Ze moeten dicht bij de grond blijven, omdat de aarde warmer is dan de bijtende winden die erboven waaien. Zelfs op sommige rotsen groeien planten. Deze rotsplanten worden korstmossen genoemd. Korstmossen groeien op de kale rotsen. Geel rendiermos is eigenlijk een korstmos. Het groeit langzaam, maar wordt vaak meer dan 15 cm hoog. Het is sponzig en vol water. Deze plant is het zomervoer voor rendieren.
Bomen zijn zeldzaam op de toendra. Alleen in de beschermde valleien of langs de rivieroevers kunnen kleine bomen groeien. Rivieren komen het noordpoolgebied binnen vanuit het warmere zuiden. De plaatsen langs hun oevers zijn iets warmer dan de rest van de toendra, en daar kunnen bomen groeien. Anders groeien er slechts sporadisch een paar bosjes. Bessen zijn het enige fruit dat op de Noordpool groeit.
Elke zomer smelten het ijs en de sneeuw, zodat de dieren voedsel kunnen vinden en de planten kunnen bloeien. Het vocht uit de sneeuw blijft aan de bovenkant van het grondoppervlak. Plantenwortels kunnen het gebruiken voor hun groei. Toch is de grond op veel plaatsen te arm voor de groei van planten. Op minder dan de helft van de toendra groeien planten.
Dierlijk leven
De ijsbeer is ’s werelds grootste vleesetende landdier. IJsberen zijn goed aangepast om op zeehonden te jagen op het ijs. Het zijn uitstekende zwemmers, en het koudste water deert hen niet. Ze wachten bij ademgaten als ze de geur van een zeehond opvangen. Ze kunnen ook door het ijs breken op dunne plekken. Soms kunnen ze een slapende zeehond besluipen. Ze hebben een zeer sterke reukzin, die ze gebruiken om prooien op het ijs te vinden. IJsberen krijgen het meeste voedsel als er pakijs is. Ze moeten eten en vet opslaan voor het ijs weg is: ze kunnen geen zeehonden vangen in open water. Na het paren graven de vrouwtjes zich voor de rest van de winter in in een hol van sneeuw op het land. Daar krijgen ze hun jongen, meestal een tweeling. De beren eten meestal vis, vogeleieren, zeewier en dode walvissen, maar ze eten liever zeehonden of walrussen.
De poolvos volgt de beren vaak op het ijs om hun voedselresten op te eten. De vos eet ook konijnen, lemmingen, en woelmuizen. De lemmings en woelmuizen zijn de ratten en muizen van het noordpoolgebied. De lemmingen hebben zeer korte staarten. Ze leven ondergronds in de zomer. Omdat de bovengrond bevriest in de winter, kunnen ze dan niet ondergronds graven, dus leven ze onder de sneeuw tijdens de koudere maanden. Ze eten planten en wortels. In een jaar met veel voedsel zullen er miljoenen lemmingen over de toendra zwerven. De uilen en vossen hebben meer voedsel dan ze kunnen opeten. Ze zullen meer jongen krijgen in jaren dat er veel lemmingen zijn. Maar de toendra heeft niet genoeg voedsel voor miljoenen lemmingen. Ze haasten zich over de toendra op zoek naar voedsel, en worden opgegeten door roofdieren of komen om van de honger. Sommigen proberen meren of rivieren over te zwemmen en verdrinken. De weinigen die overblijven, blijven een gezin stichten.
Cariboes en hun verwanten, het rendier, leven ook op de Noordpool. De kariboe komt nu vooral in Noord-Amerika voor, en is groter dan het rendier. Grote kuddes voeden zich met gras en korstmossen. Als de herfst komt, trekken ze naar het zuiden om zich te voeden in de winter. Ze graven door de sneeuw met hun scherpe hoeven voor voedsel. Hun holle pels creëert een luchtkussen rond hen dat hen helpt warm te blijven. In de lente keren ze terug naar de zomerweiden, waar hun kalveren worden geboren. Een uur na de geboorte kunnen de kalveren de kudde volgen in de richting van de Noordelijke IJszee. De meeste rendieren van de wereld leven in Europa en Azië. Sommige van deze rendieren zijn niet wild. Zij zijn getemd door herders die hen beschermen tegen wolven en die elk voorjaar en najaar de trek leiden. Ook de muskusos, die lijkt op een ruige buffel, leeft in het noordpoolgebied.
In de zomer bezoeken veel vogels het noordpoolgebied, en de meeste van hen zijn watervogels, zoals ganzen, eenden, zwanen, leeuweriken, en noordpoolsterns. Ze vliegen de zomer in, brengen hun jongen groot en keren voor de winter terug naar het zuiden. De sneeuwuil en de ptarmigan blijven het hele jaar. De kleur van de sneeuwuil past bij de sneeuw. Het zomerkleed van de ptarmigan verandert in wit als het kouder wordt.
De kleinste dieren van het noordpoolgebied zijn de vliegen en de muggen. Dikke zwermen bijten zowel mens als dier in de zomer. De rendieren proberen aan de muggen te ontsnappen door naar hoger gelegen weiden te rennen, maar de enige echte hulp komt met de sneeuw en de kou, wanneer de zwermen voor een ander seizoen uitsterven.
Menselijk leven
Een van de verrassingen van het noordpoolgebied is dat er veel mensen wonen. Sommige mensen wonen er al duizenden jaren. Eskimo’s en Lappen (Sami) leefden in het noordpoolgebied lang voor er elektrische kachels, sneeuwscooters en moderne huizen waren.
Andere inheemse volkeren in het noorden zijn de Inuit, Chukchi, Evenks, Iñupiat, Khanty, Koryaks, Nenets, Yukaghir, Gwich’in, en Yupik.
De Lappen
In een uiterst noordelijk deel van Europa bevindt zich een plaats die Lapland heet. Het is geen land, maar delen van vier landen. De mensen die daar wonen worden door buitenstaanders Lappen genoemd. Zij noemen zichzelf Sami. De Lappen van deze vier landen woonden daar lang voordat de landen Noord-Wales, Zweden, Finland en Rusland ontstonden. Er waren verschillende soorten Lappen. Sommigen leefden bij de oceaan en leefden vooral van vis. Een andere groep leefde langs de warmere rivieren. Deze mensen deden een beetje aan landbouw, jacht en visserij om in hun levensonderhoud te voorzien.
Maar de bekendste van de Lappen waren de nomaden die rendieren fokten. De Lappen overleefden in hun barre thuisland door het rendier te domesticeren. De Lappen konden alles wat ze nodig hadden uit het hert halen. Ze aten vooral vlees, melk en kaas. Hun kleren werden gemaakt van rendierhuiden en wol. Ook hun tenten werden van hertenhuiden gemaakt. Ze zijn bekend om de prachtig versierde wollen kleding die ze maakten.
De Lappen beschermden de kuddes en trokken met hen mee van de zomer- naar de winterweiden. Ze gebruikten getrainde rendieren om sleden te trekken met hun voorraden. In de winter trokken de kuddes ten zuiden van de boomgrens. De Lappen woonden in de buurt in huizen gemaakt van boomstammen of graszoden. De Lappen waren heel voorzichtig om niets van de rendieren te verspillen. Melk werd van de rendieren genomen om te drinken of om kaas van te maken. Vlees werd als voedsel gebruikt. Het bloed werd in stukken bevroren en gebruikt voor soep en pannenkoeken. Messen en riemgespen werden uit de botten en het gewei gesneden. De pezen werden gebruikt als naaigaren. Uitgehaalde magen werden gebruikt om melk of kaas in te vervoeren. Elk deel van een dood rendier werd gebruikt.
Winterkleding werd gemaakt van lagen hertenhuid. De binnenste laag werd gedragen met het bont naar binnen gericht, naar de huid van de persoon toe. De tweede laag werd gedragen met het bont naar buiten. Laarzen werden ook van bont gemaakt, gevoerd met gras dat tijdens de korte zomer was verzameld. Elke avond werd het gras eruit gehaald en bij het vuur gedroogd, zodat het de volgende dag weer klaar was voor gebruik. Zo kon een Lapp warm en comfortabel zijn in zelfs het koudste weer.
Vandaag de dag volgen nog maar weinigen van het Lapp volk de kuddes. Die paar gebruiken moderne hulpmiddelen bij hun eeuwenoude trek. Ze gebruiken sneeuwscooters om de rendieren te hoeden en geweren om de wolven te doden die op hen jagen. Zelfs helikopters en radio’s worden gebruikt om de rendieren te lokaliseren en te verplaatsen. De meeste Lappen wonen nu op kleine boerderijen in een van de vier naties van Lapland. Ze kweken gewassen en dieren, waaronder een paar rendieren, om in hun behoeften te voorzien. De verkoop van rendiervlees is een belangrijke bron van inkomsten voor de Lappen.
Eskimo’s
Eskimo’s zijn ook mensen van het noordpoolgebied. Ze aten soms rauw vlees. Eskimo’s waren ook nomaden, maar ze hadden geen dieren, behalve honden, die ze gebruikten om hun sleeën te trekken en hen te helpen bij de jacht. Het waren jagers en verzamelaars, en ze leefden van alles wat ze vonden of jaagden. Maar net als de Lappen zorgden zij ervoor dat elk deel van de dieren waarop zij jaagden goed werd gebruikt. Eskimo’s woonden ’s zomers in tenten, en ’s winters in plaggenhutten of iglo’s. De Eskimo’s maakten heel slimme dingen van de botten, geweien en het hout dat ze hadden. Ze bouwden verschillende soorten boten.
Eskimo’s hadden geen regering of wetten, omdat ze al vroeg in hun leven leerden om elkaar te helpen om te overleven. Ze deelden altijd voedsel en trokken meestal in kleine groepen rond op zoek naar voedsel. Soms kwamen ze samen in een grote groep als ze op grote dieren jaagden, zoals walvissen. De mannen deden de jacht en het bouwen van de huizen, en de vrouwen kookten, maakten de kleren en zorgden voor de kinderen.
Het Arctisch gebied vandaag
Het Arctisch gebied heeft veel mineralen die belangrijk zijn voor de mensen. IJzer, lood, steenkool, koper, goud en tin worden in verschillende delen van dit koude land gedolven. Er zijn grote hoeveelheden aardolie ontdekt in het Noordpoolgebied in Rusland, Alaska en Canada. Mensen wonen en werken in het Noordpoolgebied om deze waardevolle mineralen te winnen en te verkopen.
De olie in Alaska, bijvoorbeeld, is zeer belangrijk voor de Verenigde Staten. De belangrijkste bron is het Prudhoe Bay olieveld aan de noordkust van Alaska. Het werd ontdekt in 1968. Al snel werden plannen gemaakt om een pijpleiding aan te leggen om de olie naar een ijsvrije haven te brengen, zodat deze naar het zuiden kon worden verscheept. De oliemaatschappijen gaven miljarden dollars uit om de Trans-Alaska pijpleiding te bouwen in het midden van de jaren 1970. Hij moest in het noordelijke deel boven de grond worden aangelegd vanwege de permafrost. De warme olie in de pijpleidingen had de permafrost kunnen doen smelten en de grond kunnen doen wegzakken. Dat zou de pijpen hebben doen breken en een olielek hebben veroorzaakt. De pijpleiding werd voltooid in 1977. Hij brengt olie naar de zeehaven van Valdez aan de zuidkust van Alaska. Van daaruit wordt de olie met enorme tankers naar raffinaderijen langs de westkust van de Verenigde Staten gebracht. Als u in het westen van Amerika woont, kan uw gezinsauto benzine uit Alaska in de tank hebben.
Rusland heeft meer land in het Noordpoolgebied dan enig ander land. De Russische Noordpool in Azië en het gebied net ten zuiden ervan worden Siberië genoemd. Het is zo’n lege, barre plek dat het vele jaren als strafkolonie is gebruikt. De oude Russische heersers en de moderne communistische Sovjets stuurden er criminelen en mensen die het niet eens waren met de regering heen om er te wonen. Veel mensen werden er echter ook heen gestuurd om mineralen te delven, bomen uit bossen te oogsten en steden te bouwen.
Rusland heeft een enorme havenstad midden in Lapland, binnen de poolcirkel. Moermansk is de grootste stad ten noorden van de poolcirkel. De haven wordt ijsvrij gehouden door het warme water van de Golfstroom die vanuit het zuiden van de Atlantische Oceaan rond Noorwegen en Zweden opkomt. Enorme ijsbrekers houden een pad open zodat schepen de haven kunnen bereiken. De haven verscheept vis, mineralen en timmerhout naar Rusland en de rest van de wereld.
De Noordpool is ook de kortste weg (Great circle route) voor luchtvaartmaatschappijen om tussen sommige steden op verschillende continenten te vliegen. De vlucht van Londen naar Tokio, bijvoorbeeld, is 1400 mijl korter als hij over de top van de wereld wordt gevlogen in plaats van de oude route zuidwaarts door Europa en Azië. De poolroute van San Francisco naar Noorwegen is enkele uren korter dan dezelfde vlucht over de Verenigde Staten en de Stille Oceaan.
Dus maakt de mens op verschillende manieren gebruik van het Noordpoolgebied, ook al is het er moeilijk wonen.
Warmteopwarming
De gevolgen van de opwarming van het Noordpoolgebied zijn onder meer stijgende temperaturen, verlies van zee-ijs en het smelten van de Groenlandse ijskap. Het mogelijke vrijkomen van methaan uit de regio, vooral door het ontdooien van permafrost en methaanclathraten, is ook een punt van zorg. Omdat het Noordpoolgebied sterker reageert op de opwarming van de aarde, wordt het vaak beschouwd als een voorlopende indicator van de opwarming van de aarde. Het smelten van de ijskap van Groenland wordt in verband gebracht met de polaire amplificatie.
Het Noordpoolgebied is bijzonder kwetsbaar voor de effecten van een klimaatverandering, zoals duidelijk is geworden door de afname van het zee-ijs in de afgelopen jaren. Klimaatmodellen voorspellen een veel grotere opwarming van het Noordpoolgebied dan het wereldgemiddelde, waardoor de regio internationaal sterk in de belangstelling is komen te staan. Er bestaat met name bezorgdheid dat de inkrimping van het Noordpoolgebied, een gevolg van het smelten van gletsjers en ander ijs op Groenland, spoedig zou kunnen bijdragen tot een aanzienlijke wereldwijde stijging van de zeespiegel.
De huidige opwarming van het Noordpoolgebied leidt ertoe dat oeroude koolstof vrijkomt uit ontdooiende permafrost, wat leidt tot methaan- en kooldioxideproductie door micro-organismen. Het vrijkomen van in de permafrost opgeslagen methaan en kooldioxide zou kunnen leiden tot een abrupte en ernstige opwarming van de aarde, aangezien dit krachtige broeikasgassen zijn.
Voorspeld wordt dat de klimaatverandering ook een grote invloed zal hebben op de vegetatie van de toendra’s, met een toename van struikgewas en een negatieve invloed op bryofyten en korstmossen.
Afbeeldingen voor kinderen
-
Kunstmatig gekleurde topografische kaart van het Noordpoolgebied
-
MODIS-beeld van het Noordpoolgebied
-
Arctische landen op basis van landen of landgebieden die grenzen aan de poolcirkel
-
Mariene fossielen in het Canadese Noordpoolgebied
-
Distributie van de bevolking aan de kust van de Noordelijke IJszee ca. 2009 (inclusief inheemse en niet-inheemse bevolking).
-
Polaire beren op het zee-ijs van de Noordelijke IJszee, nabij de Noordpool. USS Honolulu afgebeeld.
-
Verontreinigingsroutes over lange afstand naar het Noordpoolgebied
Geef een antwoord