Achilles

Leider van de geduchte Myrmidonen, plunderaar van steden, en doder van Hector, de goddelijke Achilles was gewoonweg onoverwinnelijk in de strijd, en alleen de goddelijke interventie van Apollo maakte uiteindelijk een einde aan zijn lange heerschappij als de grootste Griekse krijger van allemaal. Achilles was de dapperste, sterkste en zelfs de knapste held van het Griekse leger dat naar Troje trok om Helena te heroveren, maar hij was ook iets te trots en te humeurig voor zijn eigen bestwil, en zijn roekeloze woede zou zowel zijn landgenoten als de vijand duur komen te staan.

Vroeger

In de Griekse mythologie werd Achilles geboren als zoon van Peleus en Thetis de Nereïde. Om haar zoon onsterfelijk te maken, hield zijn moeder hem boven een goddelijk vuur of, in sommige verhalen, de rivier de Styx. Het kind werd echter aan zijn hiel opgehangen en dus bleef dit deel van zijn lichaam sterfelijk vlees en uiteindelijk zou deze zwakte tot Achilles’ ondergang leiden. Thetis, die wist dat haar zoon voorbestemd was tot een glorieus maar kort leven, probeerde Achilles voor de wereld te verbergen, en zo groeide de jongen op Skyros op bij de koninklijke familie van Lykomedes, in sommige verslagen zelfs vermomd als meisje. In sommige verslagen wordt de opvoeding van de held ook toegeschreven aan Chiron, de wijze centaur die ook Hercules op zijn leerlingenlijst had staan.

Sponsorbericht

Dit artikel is gesponsord door Total War™

Bestuur enorme realtime gevechten en een sandbox-campagne gebaseerd op de Trojaanse oorlog in A Total War Saga: TROY. Komt in 2020. Nu verkrijgbaar als verlanglijstje op Steam.Learn More

De Trojaanse oorlog

Verreweg de rijkste bron van onze kennis over Achilles’ escapades is Homerus’ verslag van de Trojaanse oorlog in de Ilias. Men kan zelfs redelijkerwijs stellen dat Achilles de ster van het stuk is, en Homerus zelf beschrijft zijn verhaal als een verhaal over de woede van Achilles. In het begin van het boek wordt Odysseus, de sluwe koning van Ithaca, op een missie gestuurd om Achilles te vinden en hem over te halen deel te nemen aan de komende oorlog tussen Grieken en Trojanen. Odysseus was een geducht onderhandelaar, en met Achilles’ zucht naar roem had de gezantschap succes en voer Achilles, zijn zoon Neoptolemus achterlatend, naar Troje. Met hem gingen 50 snelle schepen mee, elk met 50 man van zijn eigen privé-leger, de Myrmidonen – geduchte strijders die door Zeus zelf uit mieren waren veranderd en aan zijn zoon Aiakos, koning van Aegina en vader van Peleus, waren gegeven.

De belegering van Troje door de Achaeërs duurde tien jaar, en gedurende deze tijd blonk Achilles uit in de strijd en plunderde hij niet minder dan 23 steden in de omgeving. In het begin van het conflict overviel de held ook de Trojaanse prins Troilus toen deze bij een bron dronk en offerde hem ter ere van Apollo. Dit kwam de Grieken goed uit, want een orakel had bepaald dat Troje zou vallen als de prins werd gedood voordat hij 20 jaar oud was. In sommige verslagen vond de moord op Troilos plaats in een heiligdom van Apollo, en dit kan de noodlottige wrok van de boogschuttersgod tegen Achilles verklaren.

Teken in voor onze wekelijkse e-mail nieuwsbrief!

Het zag er toen goed uit voor de Grieken, maar hun fortuin veranderde drastisch toen Agamemnon, koning van Mycene en leider van de Griekse strijdkrachten, ruzie kreeg met zijn grootste krijger en Achilles zich terugtrok uit het conflict. De ruzie begon nadat Achilles tijdens een van zijn rooftochten twee schoonheden had ontvoerd – Briseis en Chryseis. Hij hield de eerste voor zichzelf en gaf Chryseis aan Agamemnon. Chryseis’ vader Chryses bood echter een verleidelijk losgeld voor de veilige terugkeer van het meisje. Agamemnon weigerde, en misschien omdat het meisje een priesteres van Apollo was geweest, was de god niet blij met deze beslissing en stuurde hij een plaag om verwoesting aan te richten in het kamp van de Achaeërs. Agamemnon deed uiteindelijk afstand van zijn prijs, maar om zich te troosten bij zijn verlies nam hij prompt Briseis van Achilles. Nijdig over deze list en bewerend dat hij onteerd was tegenover al zijn landgenoten, stormden Achilles en zijn Myrmidonen naar hun kamp om de rest van de oorlog uit te zitten.

Zonder hun talismanische strijder verslechterde het lot van de Achaeërs en de Trojanen putten vertrouwen uit de afwezigheid van Achilles, die met hun aanvallen zelfs gevaarlijk dicht bij de muren van het Achaeïsche kamp kwamen en erin slaagden brand te stichten tussen de Griekse schepen. Agamemnon bood geweldige geschenken en de terugkeer van Briseïs aan, maar het mocht niet baten, en in dit uur van groot gevaar smeekte zelfs Achilles’ grote vriend Patroklos de held om zich weer in de strijd te mengen of hem ten minste toe te staan de Myrmidonen aan te voeren in de strijd. Achilles stemde met het laatste in en gaf Patroklos zijn wapenrusting, maar liet zijn vriend beloven dat hij alleen defensief zou optreden en de Trojanen niet terug naar Troje zou achtervolgen. Toen de Trojanen de gepantserde Patroklos zagen, dachten zij dat Achilles weer in het strijdgewoel was teruggekeerd en er ontstond paniek. Patroklos, opgeblazen door het succes, negeerde het advies van zijn leider en achtervolgde de vluchtende Trojanen. Hij doodde zelfs de Lycische Sarpedon, een zoon van Zeus, en bereikte de muren van Troje. Helaas voor de jonge krijger besloot Apollo, beschermer van de Trojanen, op dat moment in te grijpen, en hij sloeg de helm en het harnas van zijn lichaam en leidde de speer van Euphorbos om hem in de rug te treffen. Patroklos werd slechts gewond door de slag, maar Hector, de Trojaanse prins, was nabij om de laatste, fatale slag toe te brengen. Er volgde een lange strijd om het bezit van het lichaam, waarbij de Achaeërs, aangevoerd door Menelaos en Ajax, er uiteindelijk in slaagden de gesneuvelde Patroklos naar hun kamp terug te brengen.

De woede van Achilles

Toen Achilles de tragedie ontdekte was hij razend van woede; nu zou hij vechten en vreselijk wraak nemen voor de dood van zijn vriend. Hij vroeg zijn moeder Thetis onmiddellijk om een nieuw harnas en zij schakelde Hephaistos, de god van de metaalbewerking, in om voor de held het prachtigste harnas te smeden dat ooit was gemaakt. Homerus beschrijft het harnas zeer gedetailleerd; op het glanzende schild stonden allerlei taferelen afgebeeld in goud, zilver en email, de scheenplaten waren van glanzend tin, en de helm had een kuif van goud.

Achilles, de mensenbreker, gehuld in zijn goddelijk harnas en nog razend van woede, trok nogmaals het slagveld op en verpletterde de vijand links, rechts en in het midden, waarbij hij een lange rij Trojaanse helden naar Hades stuurde. Daarna ging hij achter Hector aan, en hoewel Apollo drie keer probeerde de prins in nevelwolken te beschermen, ontmoetten de twee elkaar uiteindelijk in een enkel gevecht buiten de muren van Troje. Hector, hoewel zelf een groot strijder, was geen partij voor Achilles, die de Trojaan snel versloeg, en door hem aan zijn strijdwagen vast te binden, het lijk voor de stadsmuren sleepte in het zicht van zijn rouwende familie en vervolgens terug naar het kamp van de Achaeërs, een heiligschennende daad, waarbij alle etiquette van de oude oorlogsvoering werd geschonden.

Priam, koning van Troje, reisde in het geheim naar het kamp van zijn vijand om Achilles te smeken het lichaam van zijn zoon terug te brengen, zodat hij een fatsoenlijke begrafenis zou krijgen. Na een lange en ontroerende smeekbede en met een beetje extra raad van Athena, stemde Achilles uiteindelijk in met het verzoek van de oude koning.

Niettegenstaande deze dramatische gebeurtenissen, ging de oorlog gewoon door en Achilles bleef de gebeurtenissen domineren. Hij doodde zelfs Memnon, koning van de Ethiopiërs en neef van Priam. Het einde was echter nabij voor de grote krijger. Net zoals zijn moeder had gevreesd, zou onze held, ondanks zijn roem en faam, in de bloei van zijn leven worden geveld. Opnieuw was het Apollo die tussenbeide kwam in de menselijke aangelegenheden en een pijl richtte die was losgelaten door Paris – de Trojaanse prins die de oorlog was begonnen door de schone Helena te ontvoeren. Natuurlijk raakte de pijl de enige kwetsbare plek, de hiel, en zo werd Achilles naar Hades gestuurd. De held Ajax slaagde erin het lichaam te bergen en bracht het terug naar het kamp van de Achaeërs, waar de begrafenisspelen werden gehouden ter ere van de gevallen krijger. Het prachtige harnas werd, na een ruzie met Ajax, aan Odysseus gegeven, wiens list van het houten paard uiteindelijk een einde zou maken aan de belegering en de overwinning voor de Grieken zou betekenen.

Vertegenwoordigingen in de kunst

Achilles is een populair onderwerp in de oude Griekse kunst, en komt voor op vazen uit heel Griekenland, van Athene tot Mykonos. Scènes op aardewerk met zwarte en rode figuren uit de 7e tot de 5e eeuw v. Chr. zijn o.a.: Peleus geeft zijn zoon aan de zorgen van Chiron, Achilles ontvangt zijn goddelijke wapenrusting van zijn moeder Thetis, de held achtervolgt prins Troilus, doodt Hector en sleept de Trojaanse prins achter zijn strijdwagen. Als Achilles een harnas draagt, is dat meestal met een Korinthische helm en een schild met een gorgon erop. Een van de meest voorkomende afbeeldingen (er bestaan er meer dan 150) is een afbeelding van Achilles en Ajax, gekleed in hun harnas en terloops een bordspel spelend met dobbelstenen tijdens een onderbreking in de Trojaanse oorlog. Het beroemdste voorbeeld is wellicht een amfoor met zwarte figuren uit 530 v. Chr. die zich nu in het Vaticaans Museum bevindt.