Będziemy bardziej niż szczęśliwi, mogąc podsumować niektóre z kluczowych składników perspektywy postmodernistycznej. Ale uprzedzamy: jest to temat skomplikowany. Trudno byłoby, na przykład, wymienić „głównych filozofów” odpowiedzialnych za propagowanie idei postmodernistycznych. Dzieje się tak dlatego, że postmodernizm nie jest wynalazkiem konkretnej osoby czy grupy osób. W bardzo realnym sensie jest on kulminacją ponad dwóch wieków nowoczesnej myśli świeckiej.

Istnieje duża różnorodność opinii na temat postmodernizmu i jego kulturowego znaczenia. Obserwatorzy mają nawet różne pomysły co do tego, kiedy skończyła się era nowoczesna, a zaczęła postmodernistyczna. Chrześcijański uczony Thomas Oden (w książce Two Worlds: Notes on the Death of Modernity in America and Russia) twierdzi, że epoka nowoczesna trwała dokładnie 200 lat: od upadku Bastylii w 1789 roku do upadku muru berlińskiego w 1989 roku. Krytyk architektury Charles Jencks (The Language of Postmodern Architecture) uważa, że era postmodernizmu rozpoczęła się 15 lipca 1972 roku, kiedy to osiedle Pruitt-Igoe w St. Louis – wzór racjonalistycznego i utylitarnego projektowania – zostało wysadzone w powietrze przez protestujących, którzy uznali je za nienadające się do zamieszkania i odczłowieczające. Inni badacze doszukują się początków postmodernizmu w ruchu kontrkulturowym lat 60. Ci eksperci wskazują „rewolucję studencką” z 1968 roku jako kluczowy punkt zwrotny.

W rzeczywistości korzenie myśli postmodernistycznej sięgają znacznie dalej wstecz. Można by powiedzieć, że wszystko zaczęło się od XVIII-wiecznego Oświecenia. Myśliciele oświeceniowi, tacy jak Locke, Hobbes, Spinoza, Voltaire i Jefferson, odrzucili nadprzyrodzoność epoki przednowoczesnej (tak często nazywa się ten okres historii Zachodu, który był zdominowany przez chrześcijaństwo i klasycyzm). Opowiadali się za ideą, że tylko ludzki rozum jest w stanie odpowiedzieć na każde pytanie i rozwiązać każdy problem. To był początek ery nowożytnej.

Oświecenie wywołało dwie reakcje. W XIX wieku romantyzm, którego przykładem są dzieła Kanta, Rousseau, Byrona, Shelleya i Goethego, przeciwstawił się oświeceniowemu racjonalizmowi. Pisarze ci podkreślali, że emocje są kluczem do ludzkiego spełnienia. Następnie, w XX wieku, egzystencjaliści, tacy jak Sartre, Camus i Heidegger, zbuntowali się przeciwko mechanistycznemu materializmowi Hegla, Marksa i Darwina. Twierdzili, że obiektywna rzeczywistość jest „absurdalna” i głosili ideę, że znaczenie jest zjawiskiem czysto prywatnym i osobistym. Romantyzm i egzystencjalizm utorowały drogę postmodernizmowi. Dokonały tego poprzez demontaż koncepcji prawdy absolutnej i wyniesienie relatywizmu na zaszczytne miejsce w centrum kultury popularnej.

Esencją postmodernizmu jest więc odrzucenie oświeceniowych twierdzeń o pierwszeństwie rozumu. Symbolizuje to upadek muru berlińskiego, ponieważ marksizm jest systemem opartym na racjonalności i materializmie. Podobnie osiedle Pruitt-Ingoe zostało pomyślane i zrealizowane w sposób „naukowy” i z tego powodu jego zniszczenie było charakterystycznie „postmodernistyczne”. To samo można powiedzieć o ruchu kontrkulturowym lat sześćdziesiątych: podobnie jak romantycy i egzystencjaliści, hipisi i radykałowie podkreślali relatywizm i czynili z osobistego doświadczenia sprawdzian sensu i znaczenia. Inne czynniki również przyczyniły się do upadku oświeceniowego racjonalizmu – na przykład pluralizm, wielokulturowość i rozwój w świecie nauki, taki jak fizyka kwantowa i geometria nieeuklidesowa, które zdają się sugerować, że rzeczywistość sama w sobie nie jest racjonalna.

Chrześcijaństwo nie kłóci się z postmodernizmem, jeśli chodzi o racjonalizm. Oba światopoglądy zaprzeczają, że ludzki rozum może rozwiązać wszystkie problemy człowieka. Ale ścierają się w kwestii prawdy absolutnej. Chrześcijanie twierdzą, że prawda absolutna została dana człowiekowi przez objawienie. Postmoderniści z kolei zaprzeczają istnieniu zarówno prawdy, jak i objawienia. Odrzucają także wszelkie systemy myślowe, które – podobnie jak racjonalizm – twierdzą, że dostarczają klucza do sensu istnienia jako całości. W postmodernistycznym żargonie takie systemy czy światopoglądy są odrzucane jako zwykłe „narracje”. Czasami opisuje się je również jako „uniwersalne lub totalizujące dyskursy” lub „społeczne i językowe konstrukcje.”

Autor Gene Veith podsumowuje to wszystko mówiąc: „Postmodernizm jest światopoglądem, który neguje wszystkie światopoglądy.” Jest to filozofia, która eksploduje wszystkie całościowe systemy, nie proponując zbudowania w ich miejsce niczego nowego. W miejsce celu, projektu, logiki i znaczenia afirmuje i obejmuje niepewność, anarchię, chaos i przypadek. Wszelkie wysiłki zmierzające do narzucenia światu lub ludzkiemu życiu porządku uważa za czysto prowizoryczne i arbitralne. Twierdzi, że „prawda” może się różnić w zależności od osoby i grupy.

Dla dalszego wglądu w ten temat zalecamy zapoznanie się z książką Gene Edwarda Veitha Postmodern Times: A Christian Guide to Contemporary Thought and Culture (Chrześcijański przewodnik po współczesnej myśli i kulturze). To źródło, które zostało opublikowane przez Crossway Books, jest dostępne poprzez naszą służbę i może być zamówione przez nasz
Sklep internetowy.

Jeśli uważasz, że pomocne może być przedyskutowanie twoich pytań z członkiem naszego zespołu, zadzwoń do nas. Focus on the Family posiada sztab doradców duszpasterskich, którzy z przyjemnością porozmawiają z Tobą przez telefon.

Zasoby
Jeśli dany tytuł jest obecnie niedostępny w Focus on the Family, zachęcamy do skorzystania z usług innego sprzedawcy.

Postmodern Times: A Christian Guide to Contemporary Thought & Culture

He Is Not Silent: Preaching in a Postmodern World

TrueU

Focus on the Family’s The Truth Project

Referrals
Christian Research Institute

LeeStrobel.com

Articles
Absolute Truth

.